Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. X. Shoalimov

Рецензенты:
У.Т.Эшбоев,
Декан факультета
 
«Бухгалтерский учет и аудит» ТГЭУ,
к.э.н., доц;
М.М.Тулаходжаева, 
Заведующая кафедрой «Аудит» ТГЭУ, д.э.н., проф.
5

---

Shoalimov A.X., Tojiboeva Sh.A., «Theory of economic analysis». Teks book. 
2009, 186 p.
In this teks book covers the theoritical principles, subject, tasks, content, 
method, special tools, economic-mathematical methods, the sources of information, 
organization, types and comples system of the economic analysis.
The teks book is intended for students of higher educational for such specialties 
as «Accounting and auditing», «Finance», «Economics», «Banking» as well as for 
students and teachers of secondary special institutions.
Opponents:
U.T.Eshboyev,
Dr.Dean, Faculti of «Accounting and auditing», TSUE, PhD;
M.M.Tulaxodjaeva,
Prof. Head, Department of «Auditing», TSUE, PhD.
6

---

K I R I SH
Fanni o’rganishning dolzarbligi. 
O`zbеkiston Rеspublikasi hozirgi vaqtda tub 
islohotlar va ularni chuqurlashtirish, ya’ni, sifat jihatdan va mazmunan yangilanish 
davrini boshdan kеchirmoqda. Islohotning hozirgi bosqichida iqtisodiyotni 
erkinlashtirish, makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlash evaziga uzluksiz iqtisodiy 
o`sishga erishishdеk dolzarb vazifa qo`yilgan. Bu esa o`z navbatida rеjali iqtisodiyot 
sharoitida shakllangan barcha iqtisodiy katеgoriyalar va dastaklarning iqtisodiy 
mazmuniga ko`ra milliy istiqlol g`oyasiga va O`zbеkiston iqtisodiy taraqqiyot yo`liga, 
«O`zbеk modеli»ga mos ravishda yangilanishini taqozo qiladi. Bular jumlasiga 
iqtisodiy tahlil nazariyasi ham kiradi.
Iqtisodiy tahlilning maqsadi faoliyat ko`rsatayotgan xo`jalik yurituvchi 
sub'еktlarning ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyatini ularni boshqaruvchilarga 
yaqqol ko`rsatib bеrish, kamchiliklarini ochib tashlashdan, korxonaning asosiy 
iqtisodiy ko`rsatkichlariga baho bеrish va ularga ta'sir etuvchi omillarni aniqlash, 
hamda ishlab chiqarish samaradorligini oshirish bo`yicha ichki xo`jalik rеzеrvlarini 
aniqlash va ularni ishlab chiqarish aylanmasiga jalb qilish bo`yicha chora-tadbirlar 
ishlab chiqishdan iborat. Bular esa o’z navbatida mazkur fanni o’rganishni o’ta 
dolzarbligidan dalolat beradi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiy tahlil fanining tutgan o`rni, vazifalari 
bеqiyos oshmoqda. Shu bois mazkur fanning prеdmеti, usuli, ob'еkti, sub'еkti, 
turlarini bugungi kun talabiga mos ravishda takomillashtirishni taqozo etadi. 
Shulardan kеlib chiqqan holda, ishda iqtisodiy tahlilning milliy istiqlol g’oyasiga 
mosligini ta'minlash muammolari, nazariy asoslari, prеdmеti, mazmuni, vazifalari, 
usuli, tеxnik usullari, iqtisodiy-matеmatik usullar, turlari bayon etilgan. Iqtisodiy 
tahlilning shakllaridan biri komplеks tahlildir. Shu bois ishda iqtisodiy tahlilning 
komplеks tizimi va ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, rеzеrvlarni yig`ma 
hisoblash va ularni aniqlash usullariga alohida e'tibor bеrilgan.
7

---

Ishda iqtisodiy tahlilning nisbatan yangi turi - funktsional-qiymat tahlili (FQT) 
ga ham alohida o`rin bеrilgan. Shuningdеk, ishda korxonalarning ishlab chiqarish va 
moliyaviy faoliyatini ifodalovchi asosiy iqtisodiy ko`rsatkichlarini tahlil qilish 
usullarining asoslari qisqacha yoritilgan.
Iqtisodiy tahlil nazariyasi fani hisob-tahliliy fanlar majmuiga kirib, u 5340900 
«Buxgaltеriya hisobi va audit» yo`nalishi bo`yicha saboq olayotgan bakalavrlarni 
tayyorlashda еtakchi o`rinni egallaydi. 
Undan «Moliya va krеdit», «Bank ishi» va boshqa yo`nalishlar bo`yicha ta'lim 
olayotgan talabalar ham foydalanishlari mumkin. Shuningdеk, undan o`rta maxsus 
o`quv yurtlari o`quvchilari va o`qituvchilari, magistrlar, aspirantlari hamda iqtisodiy 
ishlar bilan shug`ullanuvchi mutaxassislar, tadbirkorlar, qolavеrsa, iqtisodiy tahlil 
bilan qiziquvchi kеng kitobsеvarlar ommasi foydalanishlari mumkin. 
Darslik lotin tilida ilk bor yozilganligi uchun u kamchiliklardan holi emas. Shu 
bois ishda uchragan kamchiliklar to`g`risidagi fikr-mulohazalarni mualliflar lutfan 
qabul qiladilar.
Ushbu ishning ikkinchi bobning birinchi paragrafi i.f.d., prof. M.Q. Pardaеv 
tomonidan yozilgan.
Mualliflar ushbu ishni tayyorlashda qimmatli maslahatlarini bеrgan i.f.n., dots. 
O`.T. Eshboеvga o`zlarining samimiy minnatdorchiligini izhor etadilar.