Toshkent davlat iq tiso diyo t universiteti q. X. Abdurahmonov

8.2. Ish haqining funksiyalari va uni tashkil etish tamoyillari
Ish haqining mohiyati uning ijtimoiy ishlab chiqarish bosqichlari bo‘lgan 
mahsulot ishlab chiqarish, uni taqsimlash, ayriboshlash va iste’mol qiiishda 
bajaradigan funksiyalari (vazifalari)da namoyon bo‘ladi.
1.Takror ishlab chiqarish funksiyasL 
U xodimlami, shuningdek, ulaming oila 
a’zolarining ish kuchini takror vujudga keltirish uchun, avlodlami qayta ko‘paytirish 
uchun zarur bo‘ladigan hayotiy ne’matlar bilan ta’minlashdan iborat.
2.Rag‘batlantirish funksiyasi. 
Uning mohiyati xodimning ish haqi uning 
qo‘shgan mehnat hissasiga, korxonaning ishlab chiqarish-xo^jalik faoliyati 
natijalariga bog‘liqligini belgilashdan iborat bo‘lib, bunda ish haqi xodimni o‘z 
mehnati natijalarini doimiy ravishda yaxshilab borishga qiziqtirishi lozim.
3 .0 (lchov-taqsimlash funksiyasi. 
Bu funksiya iste’mol fondlarini yollanma 
xodim bilan ishlab chiqarish vositalari egasi o‘rtasida taqsimlash vaqtida jonli 
mehnat o‘lchovini aks ettirish uchun mo4jallangan.
4.Joylashtirish funksiyasi. 
Mazkur funksiyaning hozirgi vaqtdagi ahamiyati 
jiddiy ravishda oshib bormoqda. Uning mohiyati mehnat resurslarini mintaqalar, 
iqtisodiyot tarmoqlari va korxonalar bo‘yicha qulay ravishda joylashtirishdan 
iboratdir.
79

---

5
.
Aholining to‘lovga qobiliyat talabini shakllantirish funksiyasi. 
Bu
funksiyaning vazifasi to‘lovga qobiliyatli talabni muvofiqlashtirishdir. Yuqorida 
aytib o‘tilgan vazifalarni amalga oshirish uchun quyidagi eng muhim tamoyillarga 
rioya qilinishi zarur.
1. Ishlab chiqarish va mehnat samaradorligi ortib borgan sari real ish
haqining ortib borishi. 
Bu tamoyil ehtiyojlaming ortishi bilan bog‘liq obyektiv 
iqtisodiy qonunning amal qilishi bilan bog'liq bo‘lib, mazkur qonunga muvofiq 
ehtiyojlaming yanada to‘laroq qondirilishi faqat o‘z mehnati uchun ko‘proq 
miqdorda moddiy ne’matlar va xizmatlarga ega bo4ish imkoniyatlari kengaygan 
sharoitdagina amalga oshadi. Biroq bunday imkoniyat ishlab chiqarish faoliyati 
natijalari bilan, mehnat samaradorligi bilan bog‘lanishi Iozim.