Toshkent davlat iq tiso diyo t universiteti q. X. Abdurahmonov

ming kishi
Ishga
joyiashganlar,
ming kishi
Ishga
joylashganlarning
ro‘vxatdan
o‘tganlar
sonidagi ulushi %
Hisobot davri
oxirida
ishsizlar soni,
ming kishi
2000
421,4
280,6
66,6
35,4
2001
462,8
318,1
68,7
37,5
2002
448Д
322,2
71,9
34,8
2003
430,5
317,4
73,7
32,2
2004
425,0
323,7
76,2
34,8
03Л
1083
77,1
71Д
39,2
03/I-II
231,6
167,1
72,1
42,5
03ЛЫП
337,0
248,0
73,6
38,1
47

---

04/1
104,8
76,2
72,8
36,6
04Л-Н
228,1
170,5
74,8
41,3
04/1-1И
331,1
252,3
76,2
36,6
05/1
106,2
80,5
75,8
37,0
05/1-И
220,5 
1 
171,9
78
38,1
2005 yil 1-yarim yilligida joriy mehnat bozori 220,5 ming kishini qamrab 
oldi, bu esa o‘tgan yiining mos davriga nisbatan 7,6 ming kishiga kamdir. Shuning 
uchun, oxiigi 2-3 yilda ishga joylashish masalasi bo‘yicha mehnat biijasiga murojaat 
qilganlar sonining kamayishi tendentsiyasi nafaqat saqlanib qolmoqda, balki 
kuchayib bormoqda. Shunday qilib, 2004 yil 1-yarim yilligida bu ko‘rsatkich 3,5 
ming kishi yoki l,5%ga, 2005 yilda esa 7,6 ming kishi yoki 3,4%ga kamaygan. 
2005 yilda bu kamayish asosan Farg‘ona (5,5 ming kishi yoki 17,2%ga), Andijon 
(l,7ming kishi yoki 10,6%ga) viloyatlari va Toshkent shahri (1,7 ming kishi 
yoki 17,l%ga) hisobiga ro‘y berdi. Bu esa joriy mehnat bozorining nisbatan 
zaifligini, shuningdek aholining Farg'ona vodiysi kabi mehnat tanqisligi mavjud 
hududlarda mehnat biijasi orqali o‘zlariga ma’qul ishni topa olishiga yyetarli daijada 
ishonmasliklarini bildiradi. Mehnat birjasida ro‘yxatdan o‘tgan fuqarolaming 
to'rtdan uch qismi (74,9%) qishloq joylariga to ^ ri keladi. Shuning uchun ushbu 
ko‘rsatkichda qishloqning ulushi yildan-yilga ortib bormoqda, bu esa qishloq 
joylarida aholi bandligi yuzasidan tig4 iz vaziyat vujudga kelganidan dalolat beradi1.
Mehnat bozori — bu, mehnatga qobiliyatli aholining ish bilan band bo‘lgan 
va band bo‘lmagan qismlari va ish beruvchilar o‘rtasidagi munosabatlami hamda 
ularning shaxsiy manfaatlarini hisobga oluvchi aloqalar (mehnat kelishuvlari) 
asosida “mehnatga qobiliyatlarini,, xarid qilish - sotishni amalga oshiruvchi, 
shuningdek, ishchi kuchiga talab va taklif o‘rtasidagi nisbatlarni bevosita tartibga 
soluvchi, bozor iqtisodiyotining murakkab, ko‘p aspektli, o‘suvchi va ochiq 
ijtimoiy-iqtisodiy tizimchasidir.
Shuni ta’kidlash joizki, “mehnat bozori” tushunchasining ijtimoiy-iqtisodiy 
mazmuni va uning tarkibiy qismlarining tadqiqoti mazkur bozorning o4ish 
davrida bajariladigan asosiy vazifalarni ham aniqlashga imkon beradi:
' ishchi kuchiga talab va taklifning hajmi, tarkibi va nisbatini shakllantirish;
• bozor uslubida xo‘ja!ik yuritishining iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy 
mexanizmlari yordamida ishchi kuchiga talab va taklifni tartibga solish;
• mehnat resurslarining oqilona bandligini ta’minlashga bevosita ta’sir 
ko‘rsatish;
■
ishsizlar ish topishiga, ularning malakasi va raqobat qobiliyatini oshirishga 
ko‘maklashish;
1 «O’zbekistotn iqtisodiyoti». Axl^orot va tahliliy sharh. Iqtisodiy tadqiqotlar va ta ’lim 
markazi. 2005, 
N910.
48

---

* ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirish va mehnat taqsimotini 
o‘zgartirish.