Тошкент давлат аграр университети

Фойдаланилган адабиѐтлар: 
1.Конкин Ю.А. и др. Организация и планирование производства на ремонтных 
предприятиях. –М.: Колос, 1961, -367 с. 
2.Певзнер Я.Д. Организация ремонта машин в сельском хозяйстве. –Л.: Колос, 
1970. 

---

319 
4.9. Таъмирлаш корхоналарида меҳнатни илмий ташкиллаштириш, уни 
меъѐрлаш ва ҳақ тўлаш асослари 
 
Режа
: 1. Меҳнатни илмий ташкиллаштириш (МИТ) нинг аҳамияти. 
2. Меҳнатни техник меъѐрлаш, унинг таркиби. 
3. Меҳнатга ҳақ тўлашни ташкиллаштириш, ҳақ тўлаш шакллари. 
Мавзунинг мақсади:
талабаларга таъмирлаш корхоналарида меҳнатни 
илмий ташкиллаштириш, уни меъѐрлаш ва ҳақ тўлаш асосларига доир янги 
билимлар бериш. 
Ҳозирги кунда замонавий-мураккаб машиналарни сифатли таъмирлаш учун 
мавжуд таъмирлаш – техник сервис корхоналарини муттасил равишда энг илғор 
фан-техника, технологиялар ва тажрибаларга асосланган йўлдан бориш, уларни 
ишлаб чиқаришга кенг жорий этиш йўлидан боришни тақоза қилмоқда. Бу йўл 
бугун Республикамиз мустақилликка эришган кунда илмий-техникавий 
тараққиѐтидан, фан ютуқларидан кенг фойдаланишимиз керак. 
Кўп ҳолларда йирик корхона раҳбарлари кундалик ишлар (ишлаб чиқариш 
корхонасидаги) чангалига чирмашиб ўз корхонасидаги технологик жараѐнларни 
яна ҳам такомиллаштириш ишларига эътибор бера олмайдилар. Бу ўз навбатида 
корхонадаги таъмирлаш ишларининг сифатини кескин пасайишидек хавфли 
ҳолатга олиб келиши мумкин.
Бугунги талабалар бўлғуси Республикамизнинг етук кадрлари сифатида 
ҳамма вақт истиқболли техникавий-иқтисодий йўлни бошловчиси, қўлловчиси, 
тор ѐки кенг ишлаб чиқариш майдонларидаги таъмирлаш технологик жараѐнларни 
доимий равишда такомиллаштириб боришга эътибор беришлари керак. Ишнинг 
сифати биринчи галда юқори малакали, олий маълумотли инженер-техник 
ходимларга боғлиқ эканлигини сира унутмаслигимиз керак. 
Баъзида катта-катта кенгашларда кўплаб қуйидаги саволларни эшитиб 
қоламиз: “Сиз кейинги 5-10 йил мобайнида қандай янги технологияларни 
корхонангизда қўллашга эришдингиз, қандай янги технологик ускуналарни 
цехларингизда ишлатмоқдасиз?”, “Сиз корхонангизда қандай қилиб иш 
унумдорлигини ва маҳсулот сифатини оширмоқчисиз ѐки маҳсулот таннархини 
қандай чоралар ѐрдамида пасайтирмоқчисиз, нималарнинг эвазига буларга 
эришмоқчисиз”. Кўп ҳолларда йирик корхона раҳбарларига берилган бу каби 
саволлар, афсус, жавобсиз қолади. 
Буларнинг барчаси, мазкур ишлаб чиқариш корхоналарида техникавий 
тараққиѐтга, унинг техникавий тайѐрлаш масалаларига жиддий эътибор 
берилмаѐтганлигидан далолат беради. 
Биз ҳар йили пахта териш машиналарини таъмирлаймиз, афсус, кўп 
ҳолларда бундай таъмирлаш ишлари анча сифатсиз олиб борилади. 
Таъмирлаш ишларининг сифатли бўлиши, албатта университетимизни 
битириб, сўнг эса амалиѐтда ишлайдиган муҳандисларнинг ишларни пухта 
эгаллаганлиги ва ташкилотчиликларига боғлиқдир. Мутахассислар қишлоқ 

---

320 
хўжалик техникаларини таъмирлаш ишларининг сифатини оширишга жиддий 
эътибор беришлари лозим. Систематик равишда ўз корхонангизга илғор фан 
ютуқлари; янги техник ва технологик ечимларни, илғор тажрибаларни жорий 
қилишга эътибор қаратишларингиз керак бўлади. Акс ҳолда катта 
муваффақиятларга эришиш қийин . 
Мавжуд таъмирлаш базалари ва “Ўзагромашсервис” ишлаб чиқариш 
уюшмаларида жуда катта илғор тажрибалар тўпланган, улардан кенг фойдаланиш 
зарур. 
Булардан хулоса чиқариб, таъмирлаш корхоналарини техникавий тайѐрлаш 
бир онлик вақтда амалга оширилиши мумкин бўлган осон ишлар йиғиндиси 
бўлмай, балки босқичма-босқич, корхонанинг ҳамма хизмат фаолиятини 
координациялаш, молиявий, моддий ресурсларни режали ва самарали равишда 
бир жойга тўплаб аниқ мақсадлар учун ишлатишни талаб қилади. 
Корхоналарда ойлик иш ҳақи учун мўлжалланган фонд маблағ манбаи 
мавжуд. Бу фонддан пала-партиш (кўп ѐки кам сарфлаш натижасида) ишлатиб 
юборишга йўл қўймаслигимиз керак.