Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Sinchli plyonkali yopqichlar
. Ularda plyonka uchun, simlar, plastmassa 
trubalar, tol novdalari, yog‘ochlar yoki reykalar va boshqalardan tayyorlangan 
sinchlar tayanch vazifasini bajaradi. Ular sinchning konfiguratsiyasiga ko‘ra 
chodirsimon (shatrov’e) (ikki nishabli) va arkasimon (yarimdoirasmon, 
tonnelsimon)larga bo‘linadi. 
Chorpoyalar (kozelok) kundalang kesimi 30x30 
mm
li yog‘och burslardan 
tayyorlanadi. Uzunligi 1-1,2 
m
bo‘lgan yog‘och burslar mix yoki bolt yordamida 
biriktiriladi.
Chorpoyalar (kozelki) egat bo‘ylab 1,2-1,5 
m
oraliqda o‘rnatilib, asosining 
orasidagi masofa 75-85 
sm,
orasi ochilgan tirgovuchlarni pastki qismi tuproqqa 20-
35 
sm
botirib kiritilganidan keyin yopqichli qurilmaning balandligi 4560 
sm
ni 
tashkil etadi. Yog‘och burslarning yuqori uchki qismiga yog‘och bag‘azlar (reyka) 
o‘rnatib birnecha chorpoyalar (kozelki) biri ikkinchisi bilan birlashtirilib yaxlit 
inshoot shakliga keltiriladi. Bag‘az (reyka) va chorpoyalar (sinchlar) ustiga plyonka 
yopilib, uning pastki qismi tuproq bilan bostiriladi. Inshoot yon tomon plyonkalarini 
ochish va bosh hamda oxirgi tomonlarini ochib qo‘yib shamollatiladi. 
Yog‘och uchburchaklar (sinchlar) kesimi 40x40 
mm
bo‘lgan yog‘och 
burslardan tayyorlanadi. Uning tomonlari 80 
sm
uzo‘nlikda bo‘lib - shakli teng 
tomonli uchburchak. Uchburchakning uchki qismi qarshisidagi kundalang 
taxtachaga uzunligi 80-85 
sm
bo‘lgan reyka bilan biriktiriladi. Uning pastki qismi 
uchburchakning asosidan 30-35 
sm
chiqib turadi. U tuproqqa qadaladi va bu uni 
xolatini mahkam bo‘lishini ta’minlaydi. Uchburchaklar 1,2-1,5 
m
oraliqda o‘rnatilib 
ular bir-biri bilan sim yoki kanop ip bilan biriktiriladi. Sinchlar o‘rnatib bo‘lganidan 
so‘ng ustiga plyonka yopilib, plyonkaning chetlari tuproq bilan bostiriladi. 

---

35 
Xozirgi vaqtda respublikada Himoyalangan yer maydoni 3050 ga.ni tashkil qildi. 
Shundan oynavand issiqxonalar 500 ga. ni plyonkali issiqxonalar,750 ga. ni, vaqtincha 
plyonka bilan qoplangan kurilmala 1770 ga. ni tashkil qiladi. parniklarni maydoni 
yildan-yilga kamayadi. Bunga asosiy sabab ulardan foydalanishga sarflanadigan 
xarajatlar boshqa inshootlarga qaraganda ancha ko‘pligidir. 
Oxirigi yillarda O‘zbekistonda Himoyalangan yerlarda 50 ming tonnadan ortiq 
sabzavot maxsulotlari yetishtirilmokda. Ularning 60% vaqtincha plyonka bilan 
qoplangan qurilmalar yetishtiriladi. 
Respublikada Himoyalangan yer inshootlarining asosiy maydoni Toshkent 
viloyatida joylashgan bo‘lib, Samarkand, Jizzax, Buxoro va Namangan viloyatlarida 
xam sabzavotchiligini rivojlantirishga kata axamiyat berilmokda.
Tibbiyot korxonalarining tavsiyalariga ko‘ra O‘zbekiston sharoitida axolii jon 
boshiga 7.6 kg, Shundan 4,1kg pomidor, 3,3 kg bodring va 0,2 kg ko‘kat sabzavotlari 
mavsumdan tashqari davrlarda is’temol qilishi lozimligi ta’kidlangan. 1980 yilda 
O‘zbekistonda xar jon boshiga 2,8 kg sabzavot to‘g‘ri kelgan. Xozirgi vaqtda ularni 
is’temol qilish me’yori 3,0-3,5 kg.ga to‘g‘ri keladi.
Shu boisdan axolini mavsumdan tashqari davrlarda sabzavot maxsulotlari bilan 
to‘la ta’minlash maqsadida respublikada Himoya qilingan yer maydonlarini 2,0-2,5 
barobarga kengaytirish, xosildorlikni oshirish. Inshootlar maydonidan unumli
foydalanish, mavjud Himoyalangan yer inshootlarini qayta kirib yangilash, issiqxona
xo‘jaliklarini markazlashtirish va ixtisoslashtirish, sabzavot va ko‘chat yetishtirishni 
keng sanoat asosida o‘tkazish, yangi zamonaviy texnologiyalar va navlarni ishlab 
chiqarish ga joriy etish,sabzavot xillarini ko‘paytirish xamda maxsulotlarni ishlab 
chiqarish ga sarflanadigan xarajatlarini kamaytirish vazifalari qo‘yilgan.