Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali fitopatologiya fanidan

Zang kasalligini
- 
Puccinia allii.
 
Zang kasalligini
Puccinia allii
zamburug’‘i qo‘zg‘atadi. Zang kasalligi bilan piyozning hamma 
navlari zararlanadi. Kasallik qo‘zg‘atuvchi zamburug’‘ bir uyli bo‘ladi. Kasallikni yalpi rivojlanish 
urediniya bosqichiga to‘g‘ri keladi, bunda uredosporalar ya’ni o‘simlikning zararlangan 
organlarida och sariq, yostiqchasimon dog’‘lar qo‘ng‘irlashib, teleytosporalar hosil qiladi. Kasallik 
qo‘zg‘atuvchi zamburug’‘ o‘simlik qoldiqlarida teleytosporalar holida qishlaydi. 
Preparat
: 
Puccinia allii
zamburug’‘idan preparat tayyorlab, teleytosporalarini mikroskopda 
ko‘rish. 
Qora kuya kasalligini -
Urocystis cepulae.
Qora kuya kasalligini
Urocystis cepulae Frost
zamburug’‘i keltiradi. qorakuya kasalligi bilan 
o‘simlik birinchi yili zararlanadi. Zararlangan barglar qiyshayib, ba’zi joylari shishib yoriqlar hosil 
qiladi. Bunday yoriqlar ichidan qora kuya massasi atrofga tarqaladi. Zararlangan piyozboshlarini 
kesib ko‘rilganda, piyoz qatlamlarida qo‘ng‘ir dog’‘lar hosil bo‘lganini, ya’ni xlamidosporalarni 
ko‘rish mumkin. Kasallik qo‘zg‘atuvchi zamburug’‘ xlamidosporalar holida tuproqda saqlanadi, 
shu orqali ular piyozboshi va o‘simlik qoldiqlariga o‘tadi. 
Preparat
: 
Urocystis cepulae 
zamburug’‘idan preparat tayyorlab, xlamidosporalarini 
mikroskopda ko‘rish. 
Xo‘l chirish kasalligini - 
Erwinia carotovora
.
Xo‘l chirish kasalligini
Erwinia carotovora
bakteriyasi qo‘zg‘atadi. Bu juda keng tarqalgan 
kasallik bo‘lib, o‘simlikni birinchi yili saqlash davrida va urug‘likka qoldirilgan daladagi o‘simlikni 

---

zararlaydi. Zararlangan piyozboshining poya atrofining oxirida katta ochiq pushti dog’‘larni 
ko’zatish mumkin. Dog’‘lar bilan birga to‘qimalar yumshab boradi. Odatda bunday piyozboshining 
birinchi suvli qatlami sog‘lom keyingi qatlamlari esa sariq-qo‘ng‘ir tusga kirgan bo‘ladi. Kuchli 
zararlangan piyozboshi butunlay yumshab, ulardan yoqimsiz hid tarqaladi. Saqlash davrida 
zararlangan piyozboshidan sog‘lomlariga ham yuqadi va chiriydi. Kasallik qo‘zg‘atuvchi 
bakteriyalar o‘simlik qoldiqlarida va zararlangan piyozboshlarida saqlanadi.