Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

Preparat tayyorlash: 
Mikroskopda ko‘rib o‘rganish uchun fiksatsiyalangan, ildiz poya barg, 
meva, meva eti, po‘stloq, tolalar yoki tirik o‘simlik bo‘laklari olinadi. Ob'ektlar 
qattiq bo‘lsa suv va glitserin aralashmasiga solib qaynatiladi, bunda hujayra yum-
shaydi, yupqa kesik olish mumkin bo‘ladi yoki marjon daraxti o‘zagi orasiga solib 
kesib olinadi. Kesma juda kichik va yupqa bo‘lishi kerak, uni buyum oynasiga 
qo‘yib, suv tomizamiz va nina yordamida to‘g‘rilaymiz gorizontal ushlagan ho-
latda ustidan qoplag‘ich oynani yopamiz, ikkala oyna o‘rtasida havo qolmasligi 
uchun ortiqcha suvni so‘rg‘ich yordamida so‘rdirib olamiz. Tsitoplazmani yoki hu-
jayra yadrosini aniqroq ko‘rish uchun tayyorlangan (kesikka) preparatga kaliy yod 
eritmasi tomiziladi. Ob'ektni bo‘yash uchun metilen ko‘ki va shunga o‘xshash 
bo‘yoqlardan foydalaniladi. Bu reaktivlardan tomizg‘ich yordamida bir tomchi olib 
ob'ekt ustiga tomiziladi va bir necha minutdan so‘ng ortiqcha bo‘yoqni tozalash 
uchun ob'ekt ustiga toza suv qo‘yib bir necha marotaba yuviladi. Yuvilgan kesi-
klarni nina yoki chyotka yordamida olib Glitserin tomizilgan buyum oynachasi us-
tiga qo‘yiladi, qoplag‘ich oyna bilan yopiladi. Glitserinda saqlangan ob'ekt bir 
qancha vaqt buzilmay turadi. Bu preparat chang tegmaslik uchun maxsus tayyor-
langan qutichaga solib qo‘yiladi. Glitserinda saqlangan ob'ekt uzoq vaqt turishi 
uchun buyum va qoplag‘ich oyna orasi glitserin-jelatin bilan yopishtiriladi. Bu 
usullarda tayyorlangan preparat vaqtinchalik preparat bo‘lib hisoblanadi. Doimiy 
preparat tayyorlash ancha murakkab bo‘ladi. Bo‘yalgan kesiklarni suvsizlantirish 
uchun dastlab 50, 96, 100% li spirtlarda, so‘ngra toluol, ksilol bilan ikki marta yu-
viladi, kesiklarni buyum oynasiga joylab, ustiga bal'zam tomiziladi va qoplag‘ich 
oyna bilan yopib, kleylanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 10
 
 
1-
 
rasm.Mikroskopning tuzilishi: 
1-
 
okulyar,2-tubus,3-shtativ dastasi,4-macrovint,5-microvint 
6-oyoqchasi,7-kozgu,8-diafragma,9-buyum stolchasi,10-revolver, 
11-obyekti 
 
 
SAVOLLAR: 
1.Mikroskop ishga qanday tayyorlanadi? 
2.Mikroskop qanday asosiy qismlardan iborat ? 
3.Kichik ob'ektivdan katta ob'ektivga qaysi vaqtda o‘tkaziladi? 
4. Preparat nima uchun kerak ? 
5.Qoplag‘ich oyna nima uchun zarur? 
6.Preparat qanday tayyorlanadi? 
7.Doimiy preparat bilan vaqtinchalik preparat farqini aytib bering?