Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

 
26-MAVZU, QOQIDOShLAR (MURAKKABGULDOShLAR) OILASI-
ASTERACEAE (COMPOSITAE). 
Mavzuning maqsadi
: Oilaning morfologik tuzilishini, hayotiy shakllarini, 
tarqalishini, keng tarqalgan vakillarini lotincha nomlarini va ahamiyatini o‘rganish.  
K
Е
RAKLI JIHOZLAR;
 gebariylar, o‘simliklar aniqlagichi, rasmlar, 
jadvallar, fiksatsiya qilingan gullar, mevalar, lupa, pintset, preparoval nina va 
boshqalar. 
Morfologik ta'rifi;
 Bu oilaga kiruvchi o‘simliklarning vakillari er yuzining 
deyarli hamma joyida uchraydi. Oilaning 1000 ga yaqin turkum va 25000 turi 
ma'lum. Ularning ko‘pchiligi o‘tlar, ba'zan chala buta, kamdan-kam hollarda 
daraxtsimonlari  ham uchraydi. Barglari oddiy, poyaga asosan ketma-ket, ba'zan 
qarama-qarshi yoki xalqqa bo‘lib joylashgan. Barg yaprog‘ining shakli har xil yon 
bargchasiz. Gullari to‘pgulli bo‘lib, savatchada joylashgan. Savatcha sirti bir qator 
yoki bir necha qator bo‘lib tuzilgan o‘rama bargchalar bilan qoplangan. Savatcha 
yassi, bo‘rtgan yoki botiq gul o‘rni atrofida hosil bo‘ladi. Gul o‘rni silliq yoki par-
dasimon, qiltiqli ba'zan tukli bo‘lishi mumkin. Savatchada hosil bo‘lgan gullarni 
soni bittadan tortib, ba'zan bir nechtagacha boradi. Ular ikki jinsli, bir qismi ayrim 
jinsli yoki pushtsiz (chanchi va urug‘chilar rivojlanmagan) bo‘ladi. Gulkosacha 
bargi reduktsiyalanib, oddiy yoki patsimon tuklarga, goxo qiltanoqlarga 
aylangan.Bular mevada saqlanib qolib, keyinchalik, urug‘larning shamol yordami-
da tarqalishiga xizmat qiladigan popuk (ukpari) yoki kokillarga aylanadi. 
Gultojbarglari hamisha tutash holda bo‘lib, to‘g‘ri yoki noto‘g‘ridir. 
Changchilari 5ta, chang iplari erkin bo‘lib, chang xaltachalari birikkan 
holda naycha hosil qiladi. Urug‘chisi 1ta, ikkita mevabargchadan iborat. 
Tugunchasi ostki, bir uyali. Mevasi pistacha. 
Oila vakillari gultojbarglarining tuzilishiga qarab, 4ta toifaga bo‘linadi.