Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

LABGULDOShLAR OILASI-LAMIACEAE.(LABIATAE
). 
Morfologik ta'rifi: 
Bu oila o‘z ichiga 200 dan ortiq turkum va 3500 turni 
o‘z ichiga oladi. Ular asosan er sharining issiq va mo‘'tadil iqlimli hududlarida tar-
qalgan bo‘lib, bir va ko‘p yillik o‘t, chala buta, tropik mintaqalarda esa ba'zi vakil-
lari buta va daraxtsimon o‘simliklardir. 
Ularning poyasi 4 qirrali, barglari oddiy, poyaga qarama-qarshi joylashgan, 
yonbargchalari yo‘q. To‘pgullari barg qo‘ltiqlarida joylashgan, (dixaziy). Ikki 
qarama-karshi barg qo‘ltig‘idan chiqqan dixaziy to‘pgullar o‘zaro birlashib xalqa 
to‘pgul hosil qiladi. Har bir doira to‘pgullar o‘z navbatida boshoq, ro‘vak, shingil, 
ba'zan kallak to‘pgullarda joylashgan. Gullari asosan noto‘g‘ri, ba'zan to‘g‘ri, 5 
a'zoli qo‘sh gulqo‘rg‘onli. Gulkosa barglari 5 ta, birikib o‘sgan 5 tishli bo‘ladi. 
Gultojbarglari 5ta, birikib o‘sib 2 ta labni hosil qiladi. 
Ustki labi ikkita, pastki labi uchta gultojbargning birikib o‘sishidan hosil 
bo‘lgan. Changchilari 4 ta, ulardan 2 tasi qisqa chang iplariga ega. Ba'zan chang-
chilari ikkita bo‘lib, qolgani qisqargan yoki shiradonlarga aylangan bo‘ladi. 
Changchi iplari gultoji naylariga birikib o‘sgan. Urug‘chisi bitta, ikkita mevabar-
gli, tugunchasi ustki. Har qaysi urug‘ kurtak orasida juda barvaqt to‘siq hosil 
bo‘ladi. Natijada tuguncha 4 bo‘lakchaga ajraladi. Mevasi bir urug‘li 4ta 
yong‘oqchasimon mevachalarga ajraladigan uvoq meva. 
Ahamiyati. 
Oila vakillari efir moylariga boy bo‘lganligidan parfyumeriya 
va oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi. Bulardan tashqari bir necha turlari dorivor 
o‘simliklar hisoblanib tibbiyotda qo‘llaniladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 154