Toshkent axborot texnologiyalari universiteti televizion texnologiyalari

1-
 
amaliy mashg’ulot. Komp'yuter grafikasi asoslari. Asosiy atama va 
tushunchalar. 
Reja: 
1. Rastrli va vektorli grafika. 
2.Rang majmualari (palitralari). 
3.Internet uchun yaratilgan grafik fayllarning formatlari.
Komp'yuter grafikasi axborot texnologiyalari soxasining eng yangi va 
tezkorlik bilan rivojlanayotgan soxasi bo’lib, dizaynning barcha turlari bilan 
bevosita komp'yuter vositasida, asosan elektron rasm va tasvirlar yordamida 
ishlashni o’rgatadi. Xozirgi kunda grafik dasturlar soni juda ko’p bo’lib ular 
ishlash prinsipiga ko’ra ikkita katta guruxga bo’linadi. 
 
Rastrli va vektorli grafika. 
Rastrli grafika bilan ishlovchi dasturlar Paint, Adobe Photoshop, 
CorelPhotoPaint - bunda har bir tasvir rangi belgilangan nuqta, piksel asosida 
quriladi. Masalan oq fondagi qizil ellipsni tasvirlashda ellipsning har bir nuqtasini, 
shuningdek fonning xam har bir nuqtasining parametrlarini ko’rsatib chiqishga 
to’g’ri keladi. Tasvir yuzlab nuqtalar majmuasidan iborat bo’ladi - nuqtalar soni 
qanchalik ko’p bo’lsa tasvir sifati shunchalik yuqori va faylning xotirada egallagan 
joyi xam shunchalik katta, nuqtalar sonini kamaytirish esa fayl xajmining 
kichrayishiga, tasvir sifatining buzilishiga olib keladi. Bu dasturlar yordamida 
yaratilgan fayllar *.bmp, *.jpg, *.psd, *.tif formatlarida saqlanishi mumkin. Bu 
turdagi fayllar ranglari yorqinligining juda sifatliligi bilan ajralib turadi, ularning 
kamchiligi sifatida esa tasvirni kattalashtirish bilan uning sifati yo’qolib borishini 
va xotiradan ko’p joy egallashani aytib o’tish lozim. Shuning uchun ko’pincha 
ulardan tayyor rasmlarni qayta ishlashda foydalanish tavsiya qilinadi. 
Vektorli grafika bilan ishlovchi dasturlar CorelDRAW, Auto-CAD, 3DS 
MAX - bunda har bir tasvir ma'lum shakl va chiziq asosiga quriladi. Masalan oq 
fondagi qizil ellipsni tasvirlash uchun ikkita matematik formula: ma'lum rang va 
o’lchamdagi to’rtburchak va ovaldan foydalanishning o’zi yetarli. Bu dasturlar 
yordamida ikki yoki uch o’lchamli tavirlar bilan ishlash mumkinligi, ob'ektlarni 
kattalashtirish bilan sifatning o’zgarmasligi va katta instrumentlar bazasi 
foydalanuvchilar uchun katta imkoniyatlar yaratadi. Yaratilgan fayllar *.cdr, *.dwg 
va kabi formatlarda saqlanadi.

---

Resolution – (разрешение) kattalashtirish ko’rsatkichi bo’lib bir dyuym 
kvadratda nechta nuqta joylashganini - dpi, yoki bir dyuym kvadratda nechta piksel 
joylashganini - ppi, vazifasidan kelib chiqib aytadigan bo’lsak, nuqtani necha 
marta kattalashtirish mumkinligini ko’rsatuvchi parametr bo’lib u asosan rastr 
grafikasi uchun muxim xisoblanadi. Kattalashtirish ko’rsatkichi ortib borishi bilan 
tasvir sifati va xajmi ortib boradi. Shuning uchun chop etiladigan fayllar uchun u 
150 dpi dan kam bo’lmasligi kerak, internet sahifa lari uchun yaratilgan fayllar 
uchun esa 72 dpi qilib belgilangan. 
Rang insonga turlicha ta'sir ko’rsatadi. Kundalik xayotimizda u 
kayfiyatimizni belgilab, ruxiy xolatimizga va ish faoliyatimizga ta'sir o’tkazadi. 
Xech qanday kasb yoki faoliyat turi yoki, unda ishlash jarayonida inson rang 
bilan boqliqliklarga duch kelmasa. Komp'yuter grafikasi bilan ishlovchilar eng 
birinchi navbatda ranglarni yaxshi tushunishlari va xis qilishlari lozim. Bu 
grafikaning eng asosiy va muxim masalasidir.