Toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali kompyuter injiniringi fakulteti

2.Malakaviy ishni topshirish muddati: 2014 yil 5 -iyun

3. Ishiga oid dastlabki ma’lumotlar Diplom oldi amaliyoti va adabiyotlar

4. 
   Hisoblash tushintirish yozmalar mazmuni (ishlab chiqiladigan masalalarning
   

ro’yxati).

1. Ma`lumotlaruzatishtarmoqlarivaaxborotxavfsizligimuammolari. 2.
Ma`lumotlaruzatishtarmoqlariniaxborotxavfsizliginita`minlash___ tamoyillari. 3.
Ma`lumotlaruzatishdaqo`llaniladigantarmoqlararoekrantaxlili. 4.
Xayotfaoliyatixavfsizligi__
5. Grafikmateriallarro`yhatiPrezentatsiya
6.Topshiriqberilgansana 26.01.2014

Rahbar ________________________________

imzo

Topshiriqoldim ______________________

imzo

7.Ishningayrimbo`limlaribo`yichamaslaxatchilar:

Bo`limnomi	Maslahatchi	Imzo, sana
		Topshiriqberildi	Topshiriq
			Olindi
Asosiyqism	Kolanov.K	26.01.2014

8.Ishnibajarishgrafigi

		Bajarishmudda	Rahbar
T/r	Ishbo`limlarinomi		(maslahatchi)
		ti
			imzosi
1.	Ma`lumotlar uzatish tarmoqlari va axborot	21.02.2014
	xavfsizligi muammolari.
2.	Ma`lumotlar uzatish tarmoqlarini axborot	19.03.2014
	xavfsizligini ta`minlash tamoyillari.
	Ma`lumotlar uzatishda qo`llaniladigan	20.04.2014
3.	tarmoqlararo ekran taxlili
4.		26.05.2014
	Xayot faoliyati xavfsizligi

Bitiruvchi__________________ 2014yil «_____»___________

imzo
Rahbar_____________________ 2014yil «_____»___________

imzo

6

ANNOTASIYA

Ushbu bitiruv malakaviy ishda ma`lumotlar uzatishda qo`llaniladigan tarmoqlararo ekran taxlili, tarmoqlararo ekranlarning ishlash xususiyatlari va tarmoqlararo ekran asosidagi tarmoq ximoyasining sxemalari keltirilgan.

Shuningdek xayot faoliyati xavfsizligi choralari xam ko`rib o`tilgan.

V dannoy vipusknoy kvalifikatsionnoy rabote proveden analiz vnedrenie mejsetevix ekranov dlya peredachi dannix, rassmotreni osobennosti funktsionirovaniya mejsetevix ekranov i prvedeni sxemi zashiti setey, osnovannix na primenenii mejsetevix ekranov.

Takje rassmotreni voprosi bezopasnosti jiznedeyatel`nosti.

In the given final qualifying work the analysis introduction of gateway screens for data transmission is carried out, features of functioning of gateway screens are considered and schemes of protection of the networks based on application of gateway screens are spent.

Also ability to live safety issues are considered.

7
MUNDARIJA

KIRISH 6
MA`LUMOT UZATISH TARMOQLARI VA AXBOROT
XAVFSIZLIGI MUAMMOLARI 8
1.1. Tarmoqning tashkil etilishi va talablar 8
1.2. Axborot xavfsizligining buzilishiga olib keluvchi taxdidlarning
turlari va ularning tasnifi 20
1.3. Axborot xavfsizligini ta`minlash choralarining tasnifi 28
Xulosa …………………………………………….. 32

2. 
   MA`LUMOT UZATISH TARMOQLARINI AXBOROT
   

XAVFSIZLIGINI TA`MINLASH TAMOYILLARI 33
2.1. O`zaro ochiq tizimlarning etalon modelini xavfsizlik arxitekturasi
axborot xavfsizligining xizmatlari va
mexanizmlari 33
2.2. Axborot xavfsizligini dasturiy – texnikaviy vositalarining
tuzilishi 39
2.3. Tarmoqlar oraligi ekranlari 41
Xulosa ……………………………………………............................. 45

3. 
   MA`LUMOT UZATISHDA QO`LLANILADIGAN
   

TARMOQLARARO EKRAN TAXLILI 46
3.1. Tarmoqlararo ekranlarning ishlash xususiyatlari 46
3.2. Tarmoqlararo ekranlarning asosiy komponentlari 56
3.3. Tarmoqlararo ekranlar asosidagi tarmoq ximoyasining
sxemalari 68
Xulosa …………………………………………….. 79
4. XAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI 80
UMUMIY XULOSA 90
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 91
ILOVA 92

8
KIRISH

Axborot juda qadriyatli yoki o`ta muhim bo`lganligi sababli bunday axborotni saqlaydigan, qayta ishlaydigan yoki uzatadigan komp`yuter tizimlariga nisbatan turli – tuman yomon niyatli harakatlar mavjuddir. Masalan, buzg`unchi o`zini boshqa foydalanuvchi kabi ko`rsatishga intilishi, aloqa kanalini bildirmasdan eshitib olishi yoki tizim foydalanuvchilari almashayotgan axborotni ushlab olishi va o`zgartirishi mumkin. Zamonaviy komp`yuter tizimlari va tarmoqlari (KT va T), Internetdan yomon niyatli odamlarga muhim maxfiy axborotni o`g`irlash, buzish yoki xalaqitlarga uchratish maqsadida korxona va tashkilotlarning ichki tarmoqlariga kirish uchun ko`plab imkoniyat yaratib beradilar. Shu sababli hozirda insonlarni va jamiyatni informatsion xavfsizlik va axborotni himoya qilishni ta`minlash muammosini kompleks echishni dolzarb ravishda kerakligi paydo bo`lmokda.
Axborot xavfsizligini ta`minlash muammosi Internetning ishlash sharoitlarida muhim ahamiyat kasb etadi. Mutloq ko`pchilik kompaniya va tashkilotlar bugungi kunda o`zlarining lokal tarmoqlarini Internetga, uning

resurslari

va

afzalliklaridan

foydalanish

uchun

ulamoqdalar. Ular Internetni

turli maqsadlarda

ishlatadilar, bunga elektron

pochta

bilan almashinish, qiziqib

qolgan

shaxs va

tashkilotlar

o`rtasida

axborotlarni

olish

va

tarqatish va

boshqalar

kiradi. Bosh tarmoqqa

ulanish katta

afzallikga ega, ammo

bunda

ulanayotgan

lokal

yoki korporativ

tarmoqdagi

axborot

xavfsizligini

ta`minlashda

jiddiy

muammolar

paydo

bo`ladi. O`zining

idealogiyasidagi

ochiqchilik

tufayli

Internet

yomon niyatli

odamlarga, muhim

va

maxfiy

axborotni o`g`irlash, xalaqitlarga uchratish va buzish maqsadida korxona va tashkilotlarning ichki tarmoqlariga kirish uchun ko`p imkoniyat yaratib beradi. Axborot juda axamiyatli yoki o`ta muhim bo`lganligi sababli bunday

9
axborotni saqlayotgan, qayta ishlayotgan yoki uzatayotgan komp`yuter tizimlari va tarmoqlariga nisbatan turli xil yomon niyatli xarakatlar bo`lishi mumkin.

Masalan, buzuvchi odam o`zini tizimning boshqa foydalanuvchisi qilib ko`rsatishga intilishi mumkin, aloqa kanalini bildirmasdan eshitishi yoki tarmoq foydalanuvchilari almashayotgan axborotni ushlab olish va o`zgartirishi mumkin. Tizimning foydalanuvchisi buzg`unchi bo`lishi mumkin, u o`zi

xaqiqatda ham uzatilmagan ma`lumotni ular tomonidan olinganligini tasdiqlashga intilishi mumkin. U murojaat qilishi mumkin bo`lmagan axborotga murojaat qilishga ruxsat olish uchun o`zining vakolatlarini kengaytirishga intilishi yoki boshqa foydalanuvchilarning xuquqlarini ruxsat etilmagan holda o`zgartirib tizimni buzishga intilishi mumkin. Shu munosabat bilan, zamonaviy axborotlashgan jamiyatda global va boshqa tarmoqlarning ulkan afzalliklari mavjudligi bilan bir qatorda, ularda axborotni himoya qilish bo`yicha o`ziga xos muammolarni ham echishga to`g`ri keladi. Shuning uchun axborotning maxfiyligi va butunligini ta`minlash bilan bog`liq bo`lgan barcha kerakli ishlarni amalga oshirish uchun samarali vositalarni yaratish va qo`llash juda muhimdir.

Internetni tadbiq qilinishi bilan			jinoyatlar	ayniqsa keng quloch	yoydi.
Bu esa qonuniyatlidir, negaki ShK ning			faol ishlatilishining birinchi o`n yilligida
komp`yuterlarga asosan		telefon tarmog`i orqali		ulanib olgan xakerlar	yoki
«elektron	qaroqchilar»	asosiy xavf-xatarga		ega bo`lgan bo`lsa,	unda
komp`yuter	tizimlarini va tarmoqlarini		ommaviy	ishlatish davrida axborotning

ishonchliligi va butunligini buzishga komp`yuter viruslari dasturlari va Internet global tarmoqi orqali xavf solinmoqda.

Komp`yuterlar, komp`yuter tizimlari va tarmoqlari axborotni saqlash va qayta ishlashni, uni iste`molchilarga taqdim etishni, shu bilan birga eng zamonaviy

10
axborot texnologiyalarini qo`llashni amalga oshiradigan, axborotni qayta ishlaydigan barcha avtomatlashtirilgan tizimlarning asosi hisoblanadi.