Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Kompyuter Injinering fakulteti

Sahifa-segmentli tashkil qilish 
Nomidan ko'rinib turibdiki, bu usul sahifa va segment xotirasini ajratishni 
birlashtiradi va natijada ikkala yondashuvning afzalliklarini birlashtiradi. 
Jarayonning virtual maydoni segmentlarga bo'linadi va har bir segment o'z navbatida 
segment ichida raqamlangan virtual sahifalarga bo'linadi. OX jismoniy sahifalarga 
bo'lingan. Jarayonni yuklash operatsion tizim tomonidan sahifalar bo'yicha birma-
bir amalga oshiriladi, sahifalarning bir qismi OXda va bir qismi diskda joylashgan. 
Har bir sahifa o'zining sahifasini yaratadi, uning tuzilishi sahifalashtirishda 
ishlatiladigan sahifa jadvalining tuzilishiga to'liq mos keladi. Har bir jarayon uchun 

---

segmentlar jadvali tuziladi, unda ushbu jarayonning barcha segmentlari uchun sahifa 
jadvallarining manzillari ko'rsatilgan. Segment jadvalining manzili tegishli jarayon 
yoqilganda maxsus protsessor registriga yuklanadi. 5-rasmda ushbu usul uchun 
virtual manzilni jismoniy manzilga aylantirish sxemasi ko'rsatilgan. 
5-rasm. Xotirani segment-sahifali tashkil qilish uchun virtual manzilni jismoniy 
manzilga aylantirish sxemasi
Svoping (almashtirish) 
Svoping virtual xotira turi hisoblanadi. 6-rasmda protsessor yuk 
koeffitsientining grafigi bir vaqtning o'zida bajariladigan jarayonlar sonining 
funktsiyasi va ushbu jarayonlarni kirish / chiqish kutishida sarflangan vaqtning 
ulushi ko'rsatilgan. 

---

6-rasm. Protsessor yukining vazifalar soniga va kirish / chiqish intensivligiga 
bog'liqligi 
Rasmdan ko'rinib turibdiki, protsessorni 90% yuklash uchun uchta hisoblash 
vazifasi kifoya qiladi. Ammo intensiv kirish / chiqishni bajaradigan interfaol 
topshiriqlar bilan bir xil yukni ta'minlash uchun o'nlab bunday vazifalarni bajarish 
kerak bo'ladi. Vazifaning zaruriy sharti uni tezkor xotiraga o'rnatishdir, uning hajmi 
cheklangan. Ushbu sharoitda, almashtirish deb nomlangan hisoblash jarayonini 
tashkil qilish usuli taklif qilindi. Ushbu usulga muvofiq, ba'zi jarayonlar (odatda 
kutish holatida) vaqtincha diskka tushiriladi. Operatsion tizimning rejalashtiruvchisi 
ularni ko'rib chiqishni istisno qilmaydi va diskdagi almashtirish zonasida joylashgan 
ma'lum bir jarayonni faollashtirish shartlari bajarilganda, bu operativ xotira 
uzatiladi. RAMda bo'sh joy etarli bo'lmasa, boshqa jarayon tushiriladi.O'zgartirish 
paytida, ilgari ko'rib chiqilgan virtual xotirani amalga oshirish usullaridan farqli 
o'laroq, jarayon xotira va disk o'rtasida bir butun bo'lib harakat qiladi, ya'ni bir 
muncha vaqt davomida jarayon asosiy xotirada umuman bo'lmasligi mumkin. 
Yuklash va tushirish jarayonlarini tanlashning turli xil algoritmlari, shuningdek 
yuklangan jarayonga RAM va disk xotirasini ajratishning turli usullari mavjud.