Toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg’ona filyali talabasi Boltaboyev Dilshodbek Falsafa fanidan bajargan mustaqil ishi

Jamiyat hayotini tadqiq qilishdagi 2 asosiy yo‘nalish

T.Parsons (1902-1979) amerikaning “faol harakat qiluvchi”va tizimli funksional g‘oyaga ko‘ra, faolning akter vaziyatini baholash faqatgina uning individual ehtiyojlarga aylanmasdan, mavjud madaniyat umumiy namunalariga mos keladi. Parsons sotsiologiyada tafakkurni tikladi. Bu yo‘nalishdaijtimoiy tizim o‘zgarishi tashqi kuchli ta’siri orqali tushuntirilib, ko‘proq psixologik omillarga e’tibor qaratilgan.

Marksistik ta’limotga ko‘ra, ijtimoiy tizim ziddiyatlar asosida ichki ta’siri orqali tushuntirish materialistik mohiyatga bo‘lgan moddiy munosabatlarning belgilovchi roliga asosiy e’tibor qaratilgan.

Hozircha jamiyat hayotini sotsiologik jihatdan tadqiq qilishasosan, ikki yo‘nalishda rivojlanib keldi. Birinchi yo‘nalish O.Kontdan fransuz sotsiologi E.Dyurkgeym orqali rivojlantirilgan amerikalik sotsiolog T.Parsonslarning sotsiologik ta’limotlarini o‘z ichiga oladi.

Har ikki ta’limot ham jamiyat hayotida muhim belgilarni o‘zida mujassamlashtirib keldi.

Jamiyat hayotini tadqiq qilishda 2 asosiy yo‘nalish mavjud:

Marksistik nazariya.

T.Parsonsning “faol harakat va tizimli funksional nazariyasi”.

Marksistik ta’limotga ko‘ra, ijtimoiy tizim ichki ziddiyatlar asosida ichki kuch ta’siri orqali tushuntirilib, materialistik mohiyatga ega bo‘lgan moddiy munosabatlarning belgilovchi roliga asosiy e’tibor qaratilgan.

Marksistik ta’limotning asosi 2 ta:

Tarixni materialistik asosda tushunish.

Qo‘shimcha qiymat nazariyasi deb talqin qilinadi.

Yangi sotsialistik (kommunistik) jamiyatga borish uchun Marksizm ta’limoti (lekin g‘oyasi ham)ga ko‘ra:

Revolyusion (inqilobiy, qon to‘kish, majaqlab tashlash) yo‘l bilan qurishdir.

Sinfiylik: faqat ishchilar sinfi gigemon bo‘lishi kerak.

Partiyaviylik (faqat kommunistik partiya bo‘lishi).

Ijtimoiy mulk hukmronlik (xususiy emaC).

Farovon jamiyat ma’naviy hayot uyg‘unligida emas, balki iqtisodiy farovonlikni apparat yo‘li bilan quriladi bu o‘zini oqlamadi. Prezident I.A.Karimov Farovon jamiyat asosi ma’naviy va moddiy hayot uyg‘unligida deb ma’naviyatni oldinga qo‘ydi.