Toshkent axborot texnologiy

Nazariy savollarga javob berish

Download 434,5 Kb.

bet	2/3
Sana	30.01.2021
Hajmi	434,5 Kb.
	#57717

1 2 3

Bog'liq
1-topshiriq Ergashev

Nazariy savollarga javob berish.

Amaliy topshiriqni bajaring.

Hisobot tayyorlash.

2 - jadval

№	Talabalarining F.I.Sh.	Variant nomeri	Nazariy savollar nomeri
	Abdig'apparov Islom	№ 1.	1, 63
	Abduhamidov Husniddin	№ 2.	2, 64,
	Abdullayev Dilshodbek	№ 3.	3, 65,
	Abduraximov Mirjalol	№ 4.	4, 66,
	Abduraxmonov Ibrohim	№ 5.	5, 67,
	Abrayqulov A‘zam	№ 6.	6, 68,
	Avazov Ozodbek	№ 7.	7, 69,
	Avazova Zarifakhon	№ 8.	8, 70,
	Azimov Nizomiddin	№ 9.	9, 71,
	Babanov Ilxom	№ 10.	10, 72,
	Begaliyev Salohiddin	№ 11.	11, 73,
	Boboqulov Sarvar	№ 12.	12, 74,
	Egamberdiyev Shuxratjon	№ 13.	13, 75,
	Ergashev Jasurbek	№ 14.	14, 76
	Ergashov Eldor	№ 15.	15, 77
	Eshquvvatova Zebiniso	№ 16.	16, 78
	Fayziyev Farrux	№ 17.	17, 79
	G‘aybullayev Abdurashid	№ 18.	18, 80
	G‘iyosiddinov Ziyoviddin	№ 19.	19, 81
	Gafforov Shakhzodbek	№ 20.	20, 82
	Hamzayev Botirjon	№ 21.	21, 83
	Ismadiyorova Sadoqat	№ 22.	22, 84
	Ismatov Halimjon	№ 23.	23, 85
	Ismoilov Amirdin	№ 24.	24, 86
	Itolmasov Akobir	№ 25.	25, 87
	Jo`rayev Jasurbek	№ 26.	26, 88
	Jumanov Jasurbek	№ 27.	27, 89
	Kakhkhorov Abbos	№ 28.	28, 90
	Khudayberdiev Kobiljon	№ 29.	29, 91
	Kilichov Sardorbek	№ 30.	30, 92
	Komilov Mohirbek	№ 31.	31, 93
	Mamadaliyev Avazbek	№ 32.	32, 94
	Mardanov Jasurbek	№ 33.	33, 95
	Mavlonov Rustam	№ 34.	34, 96
	Nabiyev Doniyor	№ 35.	35, 97
	Nazarov Suxrob	№ 36.	36, 98
	Nimatullayev Davronbek	№ 37.	37, 99
	Norboev Khudoyberdi	№ 38.	38, 100
	Normamatov Kuvonchbek	№ 39.	39, 101
	Nurmatov Baxtiyorjon	№ 40.	40, 102
	Nurullayev Inomjon	№ 41.	41, 103
	O`roqov Dilmurod	№ 42.	42, 104
	Obidjonov Islomjon	№ 43.	43, 105
	Ochilov Nodirbek	№ 44.	44, 106
	Qahhorov Farrux	№ 45.	45, 107
	Qurbanbayeva Dildora	№ 46.	46, 108
	Rahimova Dilorom	№ 47.	47, 109
	Rahmonov Shahzod	№ 48.	48, 110
	Rajabov Boburjon	№ 49.	49, 111
	Rajabov Sardorbek	№ 50.	50, 112
	Rakhmatova Makhfuza	№ 51.	51, 113
	Raximov Voris	№ 52.	52, 114
	Ro‘ziyev Qo‘ldosh	№ 53.	53, 115
	Rustamov Doniyor	№ 54.	116, 132
	Sayidvaliev Dostonjon	№ 55.	117, 131
	Saypiyev Orzimurod	№ 56.	118, 130
	Sharifjonov Farruxjon	№ 57.	119, 129
	Sultonova Maftuna	№ 58.	120, 62
	Temirov Farrux	№ 59.	121, 61
	Umarov Jamshidbek	№ 60.	122, 60
	Umarov Shoxrux	№ 61.	123, 59
	Usmonov Shoxrux	№ 62.	124, 58
	Xamrayev Oybek	№ 63.	125, 57
	Xolturayev Javlon	№ 64.	126, 56
	Xushvaqtov Dilmurod	№ 65.	127, 55
	Yo`ldosheva Maftuna

I. Nazariy savollar:
1-savol № 14 Elektromagnit nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri.

2-savol № 76 Mehnat muhofazasi bo‘yicha jamoa shartnomalari va kelishuvlari.

1-savolga javob
Elektromagnit maydonlarining inson organizmiga ta’siri elektr va magnit maydonlarning kuchlanishi, energiya oqiminning intensivligi tebranish chastotasi nurlanishning tanani ma’lum yuzasida to’planishi va inson organizmining shaxsiy xususiyatlariga bog’liq bo’ladi

Elektromagnit maydonlarining inson organizmiga ta’sir ko’rsatishining asosiy sababi inson tanasi tarkibidagi atom va molekulalar bu maydon ta’sirida musbat va manfiy qutublarga bo’lina boshlaydi. Qutublanga molekulalar elektromagnit maydoni tarqalayotgan yo’nalishga qarab harakatlana boshlaydi.

Qon, hujayra va hujayralar oralig’idagi suyuqliklar tarkibida tashqi maydon ta’siridan ionlashgan toklar hosil qiladi. O’zgaruvchan elektr maydoni inson ta’nasi hujayralarini o’zgaruvchan dielektrik qutublanish, shuningdek, o’tkazuvchi toklar hosil bo’lishi hisobiga qizdiradi. Issiqlik effekti elektromagnit maydonlarining energiya yutishi hisobiga bo’ladi. Energiya yutilishi va ionlashgan toklarning hosil bo’lishi biologic hujayralarga maxsus ta’sir ko’rsatishi bilan kechadi, bu ta’sir inson ichki organlari va hujayralaridagi nozik elktr potensialllari ishini buzish va suyuqlik aylanish funksiyalarining o’zgarishi hisobiga bo’ladi. O’zgaruvchan magnit maydoni atom va molekulalarining magnit momentlari yo’nalishlarining o’zgarishiga olib keladi. Bu effect inson organizmiga ta’sir ko’rsatish jihatidan kuchsiz bo’lsada lekin organism uchun befarq deb bo’lmaydi.

Maydonning kuchlanishi qancha ko’p bo’lsa va uning ta’sir davri davomiy bo’lsa organizmga ko’rsatuvhi ta’siri shuncha ko’p bo’ladi. Tebranish chastotasining ortishi tana otkazuvchanligini va ennergiya yutish nisbatini oshiradi, ammo kirib borish chuqurligini kamaytiradi. Uzunligi 10 sm dan qisqa to’qinlarning asosiy qismi teri hujayralarida yutilishi tajriba asosida tasdiqlangan. 10-30 sm diapazondagi nurlanishlar teri hujayralarida kam yutiladi (30-40%) va asosan ularning yutilishi insonnning ichki organlariga to’g’ri keladi bunday nurlanishlar nihoyatda xavfli hisoblanadi.

Organizmda hosil bo’lgan ortiqcha issiqlik ma’lum chegaragacha inson organizmining termoregulatsiyasi hisobiga yo’qotilishi mumkin. Issiqlik chegarasi deb ataluvchi ma’lum miqdordan boshlab (I>10 mVt/sm²), inson organizmida hosil bo’layotgan issiqlikni chiqarib tashlash imkoniyatiga ega bo’lmay qoladi va tana harorati ko’tariladi, bu esa o’z navbatida organizmga katta zarar yetkazadi.

Issiqlik yutilishi inson organizmning suvga serob qismlarida yaxshi kechadi (qon, muskullar, o’pka, jigar va hk.). Ammo issiqlik ajralishi qon tomirlari sust rivojlangan va termoregulatsiya ta’siri kam bo’lgan organlar uchun juda zararlidir. Bularga ko’z, bosh miya, buyrak, ovqat hazm qilish organlari, o’t va siydik xaltalari kiradi. Ko’zning nurlanishi ko’z qorachig’ining xiralashishiga (kataraktaga) olib keladi. Odatta ko’z qorachig’ining hiralashishi birdaniga rivojlanmasdan, nurlangandan keyin bir necha kun yoki bir necha haftadan keyin paydo bo’ladi. Elektromagnit maydoni inson organizmiga ma’lum o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan dielektrik material sifatida hujayralarga issiqliq ta’sirini ko’rsatibgina qolmasdan balki bu hujayralarga biologic obyekt sifatida ham tasir ko’rsatadi. Ular to’g’rida to’g’ri markaziy nerv sistemsiga ta’sir ko’rsatadi, hujauyralarning yo’nalishini o’zgartiradi yoki molekula zanjirini elektr maydoni kuchlanish chiziqlari yo’nalishiga aylantiradi, qon tarkibi oqsil molekulalari biokimyo faoliyatiga ta’sir ko’rsatadi. Qon tomir sistemasining funksiyasi buziladi. Organizmdagi uglevod, oqsil va mineral moddalar almashinuvini o’zgartiradi. Ammo bu o’zgarishlar funksiyonal harakterda bo’lib nurlaniosh ta’siri to’xtatilishi bilan zararli ta’siri va og’riq sezgilari yo’qoladi.

2-savolga javob. Mehnat muhofazasi bo‘yicha jamoa shartnomalari va kelishuvlari.
Jamoa shartnomasi ish beruvchi va xodimlar o’rtasidagi mehnat munosabatlariga oid o’zaro majburiyatlarini qamrab oladi. Jamoa shartnomasi bir tarafdan xodimlar tomonidan kasaba uyushmalari yoki o’zlari vakolat bergan vakillar tomonidan tuziladi. Jamoa shartnomalari korxonalarda ularning yuridik shaxs huquqi berilgan tarkibiy bo’linmalarida tuziladi (35—36- moddalar).

Bosh, tarmoq, hududiy (mintaqaviy) kelishuvlar, mehnat shartnomalari tizimida ahdlashuvlar tuzilishida yuqori darajadagi kelishuvlarning quyidagilardagiga nisbatan ustuvorligi mavjuddir. Shuning uchun Kasaba uyushmalar va ish beruvchilar o’zaro munosabatlarining faqat umumiy masalalarini aks ettiradigan Bosh kelishuv tuzilganga qadar tarmoq kelishuvi tuzilishi talab etiladi.

Uz navbatida aniq mehnat sharoiti, unga haqto’lash, xodimlarni ishga qabul qilish va ishdan bo’shatishdan iborat kafolatlar belgilanadigan tarmoq kelishuvlarga hududiy (mintaqaviy) kelishuvlarda, ayniqsa mehnat shartnomalarida to’la aniqlik kiritilishi zarur.

Amaliyotda tarmoq kelishuvlari Bosh kelishuv qabul qilinmagan holda ham tuzilishi, korxonalarda esa tarmoq yoki hududiy (mintaqaviy) kelishuvlar imzolanmagani holda jamoa shartnomalari tuzish hollari tez-tez uchrab turadi. Bunday hollarda eng asosiysi O’zbekiston Respublikasining Mehnat Kodeksidagi “Mehnat haqidagi kelishuvlar va shartnomalarning xodimlar ahvolini mehnat to’g’risidagi qonunlar va boshqa normativ hujjatlarda nazarda tutilganiga qaraganda yomonlashtiradigan shartlari haqiqiy emas” (5-modda) tamoyiliga qat’iy amal etishdir. Kuyi darajada tuzilgan shartnomalarda yuqori darajada qabul qilingan kelishuvlarga mos keladigan mehnat shartlari qayd etiladi yoki xodimlar ahvolini yaxshilashga qaratilgan shartlar aks ettirilishi kerak.

Tarmoq kelishuvlari, so’zsiz, birinchi navbatda xodimlar manfaatlarini himoya qilish vositasidir. Lekin ular ish beruvchilarga mehnatni boshqarish asosiy vositalari (ishchi kuchi, uning qiymati, ijtimoiy to’lovlar turlari va miqdori, boshqa masala-lar)ni o’zaro kelishib olish va shu orqali o’z korxonalari raqobatbardoshligini oshirish, mehnat jamoalaridagi ijtimoiy nizolarni hal etish imkonini ham beradi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat munosabatlari barcha taraflar manfaatlarini hisobga oladigan ahdlashuvlarga asoslangan bo’lishini talab etadi. O’zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksiga asosan jamoa shartnomalari va kelishuvlari xuddi shu maqsadga yo’naltirilgan.

Jamoa shartnomasi — korxonada ish beruvchi bilan xodimlar o’rtasidagi mehnatga oid, ijtimoiy-iqtisodiy va kasbga oid munosabatlarni tartibga soluvchi normativ hujjatdir.

Jamoa kelishuvi — muayyan kasb, tarmoq, hudud xodimlari uchun mehnat shartnomalari, ish bilan ta’minlash va ijtimoiy kafolatlar belgilash borasidagi majburiyatlarni o’z ichiga oluvchi normativ hujjatdir.

Jamoa shartnomalari va kelishuvlari xodimlar bilan ish beruvchilarning mehnatga oid munosabatlarini shartnoma asosida tartibga solishga va ularning ijtimoiy-iqtisodiy manfaatlarini muvofiqlashtirishga yordam berish maqsadida tuziladi.

O’zbekiston Respublikasining Mehnat Kodeksida jamoa shart-nomalari va kelishuvlari tuzishning asosiy tamoyillari ham belgilab qo’yilgan. Ular quyidagilardan iboratdir:

qonun hujjatlari me’yorlariga amal qilish;

taraflar vakillarining vakolatliligi;

taraflarning teng huquqliligi;

jamoa shartnomalari, kelishuvlari mazmunini tashkil etuvchi masalalarni tanlash va muhokama qilish erkinligi;

majburiyatlar olishning ixtiyoriyligi;

olinayotgan majburiyatlarning haqiqatda bajarilishini ta’minlash;

tekshirib borishning muntazamliligi;

javobgarlikning muqarrarligi.

II. Amaliy topshiriq
2.1. HAVO ALMAShINUVI KARRALILIGINI HISOBLASh
2.1.1. Mashg‘ulotning maqsadi:

Issiqlik, gaz va chang zararli ajralmalari bo‘yicha havo almashinuvi karraliligini aniqlash.

2.1.2. Dastlabki berilganlar:

Berilganlar 2.1 - va 2.2 - jadvallardan variantlar bo’yicha (masalan variant №1 V,m=100, Q, kj/soat=5·10, Q_AJR, kj/soat= 1·10, T⁰, K=9.) olinadi.

2.1-jadval

Issiqlik ajralmasi

Download 434,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3