|
Toshkent axborot texnalogiyalari unversiteti
SRM005-2 guruh talabasi Mirsharipov
Mirfazilning “
Operatsion tizimlar
” fanidan
bajargan amaliy mashg’ulot ishi
Mavzu:
Operatsion tizim vazifasi va Operatsion tizimni
rivojlanish bosqichlari xaqida
Operatsion tizim vazifasi
Operatsion tizimlarning asosiy vazifalari. Operatsion tizimlarning asosiy
vazifalari – foydalanuvchining EXM bilan muloqatini soddalashtirishdir.
Bundan tashqari, OS ning muxim vazifasi- tizimli programma taminotining
elementlari bo`lgan translyator, yuklagichlar va monitorlar uchun qulay
interfes yaratishdir. Tizimli programma taminoti (TPT) apparat vositalari
ustiga qurilgan usqurtma bo`lib, u foydalanuvchini mashina bilan ishlashini
o`ng`ay qiladi. EXM samaradorligini oshirish uchun OS EHM ning
resurslarini boshqarishdek murakkab jarayonlarni amalga oshiradi.
OSning asosiy vazifasi quyidagi sxemada keltirilgan:
OS bilan foydalanuvchi o`rtasidan muloqat malum bir boshqaruv tilida
amalga oshiriladi (RUN P). OS ning foydalanuvchi uchun qulaylik nuqtai-
nazaridan ko`p ishlatiladigan xizmatlar uchun standart servis
programmalariga ega. Masalan, READ (F) bunda mashina darajasida
o`qish-yozishni amalga oshirishni OS o`z zimmasiga oladi. Bunday
xizmatchi programmalar yechimdan masalalarning operatsion qamrovining
bir qismi sifatida qaralishi mumkin. Garchi OS faqat programma taminoti
ko`rinishi amalga oshirilgan deb xisoblansa ham, amallarning malum birlari
mikro-programmalar to`plami ko`rinishida programma –apparat vositalari
orqali amalga oshirilgan .
Operatsion tizimni rivojlanish bosqichlari xaqida:
Birinchi kompyuterlarda operatsion tizimlar bo’lmagan. O’sha davrda
birinchi kompyuterlarda ishlaydigan har bir dastur kompyuterda ishlash
uchun zarur bo’lgan barcha kodlarni o’z ichiga olishi, o’rnatilgan apparat
bilan aloqa qilish va dastur bajarishi kerak bo’lgan hisob-kitoblarni bajarishi
kerak edi. Bu holat hatto eng oddiy dasturlarni ham juda murakkab holga
keltirardi.
Ushbu muammoga javoban kompyuter ishlab chiqaruvchi kompaniya
egalari kompyuterga kiritilgan dasturlarni yozish va bajarishni
osonlashtiradigan tizimli dasturiy ta’minotni ishlab chiqa boshladilar va shu
bilan birinchi operatsion tizimlar dunyoga keldi.
Operatsion tizimlar evolyutsiyasi yettita asosiy bosqichdan o’tgan:
Asosiy
bosqichlari
Operatsion tizim nomi
Asosiy bosqichlari
Operatsion tizim nomi
I. Open shop
IBM 701 open shop (1954)
II. Ommaviy
ishlov berish
(Batch Processing)
BKS system (1961)
V. Bir vaqtning oʻzida
dasturlash
(Concurrent Programming)
THE system (1968)
RC 4000 system (1969)
Venus system (1972)
Boss 2 system (1975)
Solo system (1976)
Solo program text (1976)
III.
Multidasturlash
(Multiprogramming)
Atlas supervisor (1961)
B5000 system (1964)
VI. Shaxsiy hisoblash
(Personal Computing)
OS 6 (1972)
Alto system (1979)
Pilot system (1980)
Star user interface
(1982)
Exec II system (1966)
Egdon system (1966)
IV. Vaqt
taqsimoti
(Time sharing)
CTSS (1962)
Multics file system (1965)
Titan file system (1972)
Unix (1974)
VII. Taqsimlangan tizimlar
(Distributed Systems)
WFS file server (1979)
Unix United RPC (1982)
Unix United system
(1982)
Amoeba system (1990)
Birinchi operatsion tizim:
Kompyuterlar uchun birinchi operatsion tizim GM-NAA deb atalgan. U
1955-yilda General Motors vakili Robert Patrik hamda North American
Aviation vakli Ouen Mok tomonidan tuzilgan. U tizim monitorlariga
asoslangan va faqat katta mashinalarda ishlashga mo’ljallangan. GM-
NAAʼning asosiy vazifasi eski dastur tugashi bilan yangi dasturni avtomatik
ravishda bajarishdan iborat bo’lgan
Operatsion tizimlarning yoyilishi:
UNIX
UNIX operatsion tizimining tarixi 1969-yilga borib taqaladi,
o’shanda AT&T’dagi Bell Labs tadqiqot loyihasi doirasida umumiy maqsadli
vaqtni taqsimlovchi kichik operatsion tizim ishlab chiqilgan bo’lib, u ancha
samarali ekanligi isbotlangan. 1976-yilda Bell Labs ushbu tizimning oltinchi
nashrini chiqardi, u keng tarqalgan V6 nomi bilan tanilgan va
universitetlarga bepul tarqatilgan. 3 yildan so’ng yettinchi versiya (V7)
chiqdi. Bu keng tarqalgan tarqatish uchun birinchi versiya edi (asosan
universitetlar va tadqiqot laboratoriyalarida) va UNIX’ning ko’pgina keyingi
versiyalari uchun asos bo’lib xizmat qildi. Universitetlarga 100 dollarga,
qolganlarga esa 21 000 dollarga taklif qilingan.
LINUX
Linux operatsion tizimi 1991-yilda tuzilgan va rasmiy ravishda 1994-yilda
Linus Torvalds tomonidan chiqarilgan.
Linux yagona mashhur hobbi operatsion tizim hisoblanadi (Torvalds uni
bitiruv malakaviy ishi sifatida yozgan).
Ushbu operatsion tizim butun dunyo bo’ylab dasturchilar tomonidan qo’llab-
quvvatlanadi, ishlab chiqilgan va to’ldirilgan. Linux yagona bepul (to’liq
bepul) operatsion tizimdir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
