Iqlim sharoiti – shamolning yo‗nalishi, joyning past- balandligi, suv havzalariga yaqinligi, ko‗kalamzor maydonlarning mavjudligini bildiradi. Iqlim sharoiti ma‘lumotlaridan foydalanib, sanoat korxonalarining aholi yashaydigan joydan qancha masofada bo‗lishini aniqlash, yo‗llarni rejalashtirish, qurilish usullarini tanlash, qor-yomg‗ir suvlarini qochirish yoki sug‗orish tizimini asoslash, muhandislik tarmoqlarini loyihalash (yerning muzlash qatlamini aniqlash) kabi qator masalalarni yechishda hisobga olinadi.
Mamlakat hududi iqlim sharoitiga qarab 4ta iqlim mintaqasiga bo‗linadi va har bir mintaqa, o‗z navbatida, 4tadan iqlim tumaniga bo‗linadi.
Shaharlarni loyihalash meteorologik ma‘lumotlarga asoslanadi. Bular yil davomidagi o‗rtacha oylik yog‗ingarchilik va uning shiddati, qor yog‗ish vaqti va uning qalinligi, davr bo‗yicha ob-havoning darajasi (past-yuqori, o‗rtacha va bir kecha-kunduzdagi o‗zgarish miqdori); shamolning kuchi, yo‗nalishi va takrorlanishi (yil davomida va fasllar bo‗yicha); havoning namligi, tumanning qalinligi va takrorlanishi; yil davomidagi quyoshli kunlar soni va hokazolar.
Turar-joylarning o‗rni shamolning asosiy yo‗nalishiga qarab tanlanadi. Bunda ko‗chalarning asosiy vazifasidan tashqari ular shaharni shamollatishda ham tabiiy yo‗lak – koridor vazifasini o‗tashi inobatga olinadi.
Shamolning asosiy yo‗nalishi ―shamol guli‖ nomi bilan ataluvchi shakl asosida aniqlanadi (1.2-rasm). ―Shamol guli‖ ko‗p yillik kuzatish natijasida oy, fasl va yil uchun quriladi. Shaharsozlikda shamolning asosiy yo‗nalishidan tashqari uning kuchi ham hisobga olinadi, ya‘ni imoratlar shamol kuchiga bardosh berishi hisob-kitob qilinadi.
Iqlim sharoiti alohida omillar majmuasidan iborat bo‗lib, shaharsozlik nuqtai-nazaridan eng muhim ahamiyat kasb etadi va ular quyidagi omillarga bog‗liq bo‗ladi:
relef – shaharsozlikda eng katta va muhim ahamiyatga ega omil bo‗lib, shaharni rejalashtirish, sug‗orish kabi bir qator ishlar uning holati bilan chambarchas bog‗liq;
qor-yomg‗ir suvlari ta‘sirida pastqam joylarni suv bosishi natijasida ayrim joylar botqoqlikka aylanadi va muhandislik obodonchilik ishlariga zarar yetkazadi;
yer osti sizot suvlar sathining ko‗tarilishi natijasida bino yoki inshootning poydevorlari va yerto‗lalarini suv bosishi qurilish-tiklash ishlarini qiyinlashtiradi;
daryo, ko‗l, suv havzalari va suv omborlari sathining ko‗tarilishi yoki pasayishi natijasida qirg‗oqlari buziladi yoki o‗piriladi.
Sh
ShG‗ ShSh
G‗ Sh
JG‗ J JSh
Do'stlaringiz bilan baham: |