Toshkent arxitektura qurilish instituti

Bino  va  inshootlarni    quriladigan  joyida  rejalashtirish.  Bino 
poydevorlari uchun kotlovanlarni  rejalashtirish  ishchi rejalashtirish chizmalari 
asosida  bajarilib  ,  bu  yerda  koordinatlar  o‘qi  sifatida  binoning  o‘zaro 
perpendikulyar o‘qlarining kesishish joyi   qabul qilinadi. 

---

40 
 
Binoning  vertikal  bog‘lanishi  Davlat  to‘rining    geodezik  reperiga 
nisbatan amalga oshiriladi. Reperni balandlik belgisi qurilish maydoniga nivelir 
yordamida ko‘chiriladi  va mavjud yaqin binoga yoki gruntga mustahkam qilib 
kirgizilgan metall quvurga mahkamlanadi. 
Qurilish  maydonida  yer  ishlarini  bajarishga  ro‘xsat    faqat  yer 
inshootlarini  rejalashtirish  geodezik  ishlari  bajarilib  va  kerakli  rejalashtirish 
belgilari  o‘rnatilgandan  so‘ng    beriladi.  Rejalashtirish  ishlari  geodezik 
instrumentlar – teodolit va nivelir yordamida bajariladi. Yer inshootlarini joyida 
rejalashtirish  yoki  ularning  o‘lchamlarini  chizmadan  qurilish  maydoniga 
ko‘chirish,  ya’ni  bino  o‘qlarini  naturaga  ko‘chirish  davlat  geodezik  xizmati 
tomonidan    bajariladi.  Keyingi  geodezik  ishlar,  barpo  etilayotgan  bino 
elementlarini  rejalashtirishni    pudrat  tashkilotining  geodezik  xizmati  amalga 
oshiradi.  Poydevorlar  uchun  kerakli  kotlovan  va  transheyalarni    rejalashtirish 
bino va inshootlarni rejalashtirish bilan birga amalga oshiriladi,  binoning o‘qlari 
kesishish o‘rni qoziqlar bilan belgilanadi. 
Loyiha  “natura”ga    qo‘chirilganda  asosiy  va  detallashtirilgan  geodezik 
ishlar bajariladi. Asosiy ishlarga mahalliy joyda binoni bosh va asosiy o‘qlarini 
aniqlash  va  mahkamlash  kiradi.  Detallashtirilgan  ishlar  bino  elementlari 
konfiguratsiyasini, o‘lchovlarini  va balandliklarini mahkamlashni ta’minlaydi.  
Bosh  o‘qlar  –  o‘zaro  perpendikulyar  chiziqlar  bo‘lib,  ularga  nisbatan 
bino  va  inshootlar  simmetrikdir.  Ular  murakkab  ko‘rinishdagi  va    katta 
o‘lchovlarga ega ob’yektlar uchun rejalashtiriladi. 
Asosiy o‘qlar bino va inshootni plandagi konturini aniqlaydi. Kotlovanni 
rejalashtirish uni qazishdan oldin tarang tortilgan simlardan  shoqul yordamida 
aniqlanib  qoziqlar   yordamida belgilanadi. Bino va inshootlarni rejalashtirish 
tekshiriladi  va  dalolatnoma  asosida  qabul  qilinadi.  Qurilish  jarayonida  vaqti-
vaqti bilan obnoska va rejalashtirish belgilari holati nazorat qilinadi.