Toshkent arxitektura qurilish instituti

 
 
                                                 
* Цай Т.Н., Лаврецкий Л.Н., Лейбман А.Е. и др. «Қурилишни ташкил қилиш, иқтисодиёти ва бошқариш» («
Организация, экономика 
и управление строительством
»). – Москва, 1984 йил.  
 

---

35 
 
1.4. Kapital qurilishni tashkil etish asoslari 
 
Kapital qurilishni boshqarishni tashkil etishning o‘ziga xos xususiyatlari
.  
Qurilishni  boshqarish  umumiy  iqtisodiyot  uchun  xos  bo‘lgan  umumiy 
boshqaruv tamoyillariga asoslanadi. 
Shu bilan bir vaqtda, moddiy ishlab chiqarishning mustaqil sohasi sifatida 
qurilish boshqaruv organlari tizimining tuzib chiqilishi va funksiya bajarishida 
o‘ziga xos xususiyatlarga, shuningdek, qurilish ishlarini tashkil qilishning o‘ziga 
xos huquqiy shakllariga (pudratchilik va xo‘jalik usullari) ega hisoblanadi. 
Qurilish  xalq  xo‘jaligining  barcha  sohalari  bilan  bog‘liq  bo‘lib,  bu 
bog‘liqlik  qurilish  ob’yektlarining  o‘z  belgi  –  xususiyatlariga  va 
mo‘ljallanilishiga  ko‘ra,  qurilishning  bir  qator  kenja(nim)  sohalarga  –  ya’ni 
turar-joylar,  energetika,  transport,  qishloq  xo‘jaligi,  quvur  o‘tkazmalari, 
melioratsiya va shu kabi ko‘rinishdagi sohalarga bo‘linishini belgilab beradi. Bu 
ko‘rinishdagi o‘zgarishlar qurilishni boshqarish organlarini qisman tashkil qilib, 
tuzib  chiqilishiga  mos  keladi,  bunda 
ob’yektning  belgilari
  bo‘yicha  alohida 
qurilish  tashkilotlarining  ixtisoslashtirilishi  kelib  chiqadi.  Qurilish  sohasi 
hududiy  belgilariga  ko‘ra  guruhlanuvchi  ko‘p  sonli  tashkilotlar,  korxonalar  va 
xo‘jaliklardan iborat.  
Shunday  qilib,  qurilish  boshqarish  organlarining  tuzib  chiqilishi  uchun 
hududiy va sohaga oid tamoyillar birligidan foydalanish kerak bo‘lib, bu holat 
qurilish  tashkilotlarini  boshqarilishini  shakllantirishda  hududiy  darajalar  bilan 
yuqori  darajalarning  birlashtirilishi  hisobga  olinadi.  Shu  bilan  birga,  qurilish 
tashkilotlarida 
tuzilishning
 
texnologik tamoyillari
 ham o‘z o‘rniga ega.  
Qurilish  sohasining  boshqarilishi  bir  nechta  boshqarish  markazlari 
tomonidan amalga oshiriladi.  
Qurilish  va  turar–joy  kommunal  xo‘jaligi  bo‘yicha  Respublika 
miqyosidagi  agentlik
  O‘zR  VMga  bo‘ysunadi  va  ijro  hokimiyatining  organi 
hisoblanib,  qurilish  sohasida  mol–mulkni  boshqarish,  davlat  tomonidan 

---

36 
 
xizmatlar  ko‘rsatilishi  va  TSJlar  tizimida  davlat  siyosatini  yuritish  funsiyasini 
bajaradi. 
Davlat xizmatlari 
tushunchasi axborot berishga oid, maslahat berish va 
injiniring xizmatlari va boshqa turdagi xizmatlar ko‘rsatilishini belgilaydi.  
Standartlash  va  metrologiya  bo‘yicha  agentligi
  loyihalash,  qurilish  va 
undan foydalanish me’yoriy hujjatlarini tasdiqlashni amalga oshiradi.  
Arxitektura  va  qurilish  davlat  qo‘mitasi  (Davarxitektqurilish) 
qurilishda 
me’yoriy hujjatlarning yangi tizimi ishlab chiqilishini ya’ni texnik reglamentlar 
va milliy standartlarni respublika miqyosida ishlab chiqilishini boshqaradi.  
Bu  barcha  organlar  qurilishga  bilvosita  iqtisodiy  va  huquqiy  richaglar 
vositasida  ta’sir  ko‘rsatadi  va  alohida  tashkilotlarning  tezkor  –  taqsimot 
tavsifidagi  faoliyatiga  aralashmaydi,  biroq  u  me’yoriy  hujjatlari,  qarorlar, 
qurilishning barcha ishtirokchilari uchun majburiy hisoblangan ko‘rsatmalar va 
qo‘llanmalar  doirasida  o‘rnatilgan  huquqiy  vakolatlari  chegarasida,  idoralarga 
bo‘ysunishdan mustaqil va xususiy mansublikdan erkin holda funksiya bajarishi 
belgilangan.