Toshkent arxitektura qurilish instituti

Namunaviy  loyiha  yoki  ommaviy  tavsifda  foydalaniladigan  loyiha 
(NL)
 
– 
qurilishda  ko‘p  marta  takror  foydalanish  uchun  tegishli  tartibda 
tasdiqlangan, korxonalar, bino va inshootlarning loyihalash tafsirlari bo‘yicha 
asosiy  parametrlari  va  mo‘ljallanilishi  o‘xshash  holatlarda  qo‘llanadigan 
loyiha turi. 
 
Namunaviy  loyihalash
  –  taraqqiy  etgan  texnologiyalar;  hajmiy  – 
rejalashtirish va konstruksiyalarga oid yechimlar; xalq xo‘jaligi nuqtai nazaridan 
maksimal samaradorlikka erishish maqsadida va ijtimoiy rivojlanish vazifalarini 
hal qilishga qaratilgan yo‘nalishlarda atrof–muhitni muhofaza qilish shartlariga 
amal qilgan holda ishlab chiqarishni boshqarish uslublarini tanlab olish va tatbiq 
etishning  asosiy  vositasi  hisoblanadi.  Namunaviy  loyihalash  qurilish 
muddatlarini  ancha  qisqartirish, loyihalash  ishlarining  qiymati  va  murakkablik 
darajasini  kamaytirish  imkonini  beradi.  Namunaviy  loyihalash  qo‘llangan 
qurilishda  qiymat,  mehnat  va  moddiy  sarf–xarajatlar,  qurilish  muddatlari 
inshootlarni qurishda yakka tartibdagi loyihalashga nisbatan kam qiymatga ega 
bo‘lishi qayd etiladi.  
Namunaviy  loyihalashning  uslubiy  asoslari  hajmiy–rejalashtirishga  oid 
parametrlarning  unifikatsiyalanishi  (bir  xillashtirilishi),  ushbu  asosda  qurilish 
konstruksiyalari  va  tugunlarning  turlarga  bo‘linishi  (tipizatsiya)  bilan  bog‘liq 
hisoblanadi.  Shunday  qilib,  turlarga  ajratib  loyihalash 
namunaviy
  yechimlar 
to‘plamini yaratishga imkon yaratadi va u qurilishning industriallashtirish asos 
bo‘ladigan boshlang‘ich belgisi hisoblanadi. 
Ishlab  chiqarish  mahsulotini  industrial  yaratilishi    rentabelligiga  faqat 
ommaviy  ishlab  chiqarish  sharoitidagina  erishish  mumkin,  ammo  bu  holni 
o‘lchamlar  cheklanishini  belgilab  beruvchi  turlarga  bo‘lmay  amalga  oshirish 
mumkin  emas.  Hozirgi  vaqtda  barcha  temirbeton  konstruksiyalarning  80%dan 
ortiq  qismi  namunaviy  loyihalash  asosida  ishlab  chiqarilib,  bu  holat  ishlab 
chiqarishni  mexanizatsiyalash  va  avtomatlashtirish  imkonini  beradi.  Turlarga 

---

128 
 
ajratilgan yechimlar sifati va tejamkorligiga kompyuterlardan foydalanib, ko‘p 
variantli yechimlar asosida erishiladi.