Toshkent arxitektura qurilish instituti

Chiziqli  tavsifdagi  tashkiliy  tuzilma
  undan  yuqoridagi  bitta  va  undan 
quyiroqdagi bir necha buysunuvchi xalqa darajalariga ega hisoblanadi. Barcha 
masalalar  bitta  chiziqli  yo‘nalishi  bog‘lanish  bo‘yicha  hal  qilinadi.  Har  bir 
rahbar  bevosita  o‘z  rahbarligidagi  (bo‘ysunuvchi)  bosqichdagilardan  axborot 
oladi va ular faoliyatini boshqaradi. Faqat shu rahbar o‘zi boshchilik qilayotgan 
sohaga tegishli barcha masalalar yuzasidan qaror va yechimlar chiqaradi.  
Chiziqli  tavsifdagi  tuzilma  asosiy  tamoyillar  taqsimotning  yagonaligi 
bilan ajralib, axborot almashinuvining qat’iy vertikal xususiyatga egaligi bilan 
belgilanadi.  Vazifalar  soni  ko‘p  bo‘lmagan  hollarda  boshqarishni  chiziqli 
tavsifda tashkillash samarali hisoblanib, bu holatda vazifalar unchalik murakkab 
hisoblanmaydi va bu masalalar yaqin joylashgan yuqori darajalarda hal qilinishi 
mumkin. Bu ko‘rinishdagi tuzilmada belgilangan maqsadni ro‘yobga oshirishda 
barcha boshqaruv darajalari uchun qulay  imkoniyatlar  yuzaga keltiradi.  Biroq, 
boshqarishning bu ko‘rinishdagi tashkiliy  tuzilmasi  tizimning bir  xil  darajalari 
o‘rtasida o‘zaro bog‘lanishlar mavjud emas va barcha masalalar bo‘yicha bitta 
rahbarga  murojaat  qilishga  to‘g‘ri  keladi,  ya’ni  bu  rahbar  «
hamma  narsani 
bilishi
»ni  talab  qiladi.  Modomiki,  rahbariyat  barcha  masalalar  bo‘yicha 
mutaxassis bo‘lishi shart emas. Bu holda samarasiz yechimlar va qarorlar qabul 
qilish  havfi  yuzaga  kelib,  xato  qilish  ehtimoli  ortadi.  Bundan  tashqari, 
boshqaruv  ko‘p  pog‘onali  bo‘lishi  sababli  axborot  uzatilish  vaqti  uzayib,  mos 
ravishda  boshqaruv  tezkorligi  susayadi.  Bu  holat  chiziqli  tavsifli  tuzilma 
kamchiligini belgilab beradi. 

---

56 
 
Chiziqli  tavsifga  ega  bo‘lgan  boshqarish  tuzilmasi  katta  bo‘lmagan 
qurilish tashkiloti yoki bo‘linmalari, masalan, qurilish uchastkalarining maqsad 
va vazifalariga xos hisoblanadi (3.1-rasm).