Toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich beton va temir-beton texnologiyasi

O„quv faoliyatini tashkillashtirishning 
jarayonli tuzilmasi 
 
Grafik tashkil etuvchining 
turi, ahamiyati va 
xususiyatlari 
Insert jadvalini to‗ldirish qoidasi bilan 
tanishadilar. Alohida o‗zlari 
to‗ldiradilar. 
O‗qish 
jarayonida 
olingan 
ma'lumotlarni  alohida  o‗zlari 
tizimlashtiradilar 
- 
jadval 
ustunlariga  ―kiritadilar‖  matnda 
belgilangan  quyidagi  belgilarga 
muvofiq: 
―V‖-  men  bilgan  ma'lumotlarga 
mos; 
―-―  -  men  bilgan  ma'lumotlarga 
zid; 
―+‖  -  men  uchun  yangi 
ma'lumot; 
 ―?‖  -  men  uchun  tushunarsiz 
yoki ma'lumotni aniqlash,  

---

200 
 
Инсерт жадвали 
V  
+  
–  
?  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

201 
 
GLOSSARIY 
O„zbek tilida 
Rus tilida 
Ingliz tilida 
Atamaning o„zbek tilidagi 
izoxi 
Beton 
Бетон 
Concrete  
Ma'lum miqdorda o‗lchab 
olingan bog‗lovchi modda, 
mayda va yirik 
to‗ldirg‗ichlar va suv 
aralashmasidan tashkil 
topgan qorishmaning asta-
sekin qotishi natijasida hosil  
bo‗lgan sun'iy tosh  
Donador 
domna shlagi 
Гранулирован-
ный шлак 
Ground-
granulated 
blast-furnace  
Metallurgiya sanoatining 
chiqindisi bo‗lib,  metall 
olishda domna qozoni 
sirtiga tukilgan eritmani tez 
sur'atda sovutib yirik qum 
singari g‗ovak donalardan 
tashkil topgan shlak olinadi 
Donadorlik 
tarkib 
Гранулометри-
ческий состав 
Granulometry 
is the 
measurement 
To‗ldirgich donalarining 
yirikligi  va undagi 
alohidagi fraksiyalar 
miqdorini  hisobga oluvchi 
xususiyat 
Tabiiy qurilish 
materiali 
Природный 
строительный 
материал 
natural 
building 
materials 
Tabiatda hosil bo‗lgan  tog‗ 
jinslari asosida olinadi 
Yiriklik moduli 
Модул 
крупности 
A single 
factor 
Standart nazorat elaklar 
to‗plamida qolgan to‗la 
qoldiqni  hisoblab  uning 
summasini 100 ga bo‗lib 
aniqlanadi 
Zich 
to‗ldiruvchi 
Плотный 
заполнитель  
A dense filler  Donalar zichligi 2g/sm
3
 dan 
yuqori to‗ldiruvchi 
Tabiiy 
to‗ldiruvchi 
Природный 
заполнитель  
Natural filler  Tog‗ jinslarini maydalash va 
saralash orqali olinadi 
Shag‗al 
Гравий 
Gravels 
Yirik to‗ldiruvchi bo‗lib, 
shag‗al-qumli qorishmani 

---

202 
 
saralash mahsulotidir, 
yirikligi -5-70 mm 
Qum 
Песок 
Of sand 
Mayda to‗ldiruvchi bo‗lib, 
tabiiy va maydalangan 
turlari mavjud, yirikligi 0,16 
dan 5 mm gacha 
To‗ldiruvchi 
mustahkamligi 
Прочность 
заполнителя 
Strength  
filler 
To‗ldiruvchi olingan tog‗ 
jinsidan 40-50 mm 
o‗lchamdagi silindr yoki 
kub shaklidagi namunani 
gidravlik pressda sinab 
aniqlanadi 
Bazalt 
Базалт 
Basalt felsite 
Erigan magmaning yer 
yuzasida qotishidan yuzaga 
keladi (granit, diorit, sienit, 
andezit, traxit, gabro, bazalt) 
Qumtosh 
Песчаник 
Sandstone 
Mavjud tog‗ jinslarining 
tabiatda buzilishidan yuzaga 
keladi  
Oxaktosh 
Изветсняк 
Limestone 
yer qatlamining ustki 
qismida keng tarqalgan, 
tarkibi 92-98% kalsiy 
karbonatidan (SaSO
3
) 
tashkil topgan jinsdir 
Avtobeton-
qorgich 
Автобетон 
миксер 
A concrete 
mixer (also 
commonly 
called a 
cement mixer) 
Shassisiga betonqorgich 
o‗rnatilgan beton tayyorlash 
va uni joylash joyiga 
tashish, shuningdek beton 
zavodidan iste'molchiga 
tayyor betonni yetkazib 
beruvchi avtomobil. 
Yig‗ma temir-
beton 
Сборный 
железобетон 
Precast 
concrete is a 
construction 
product 
Zavodda tayyorlangan 
temir-beton konstruksiyalar 
Yirik 
to‗ldirgich 
Крупный 
запольнител 
Coarse 
aggregate 
shag‗al tosh va chaqiq tosh 

---

203 
 
Konstruksiya 
Конструкция 
Construction 
Inshootning avvaldan 
tayyorlanadigan va 
murakkabroq butun  
(inshoot) tarkibida bo‗luvchi  
joyiga tashib olib 
boriladigan qismi 
Mikrostruk-
tura 
Микрструктура  Microstructur
e 
Mikroskop orqali 
kattalashtirilganda ko‗zga 
ko‗rinuvchi strukturaga 
aytiladi 
Og‗ir beton 
Тяжелый бетон  Heavyweight 
concrete 
Zich to‗ldiruvchilardan 
(mayda va yirik) foydalanib 
tayyorlangan - yirik donali 
yoki faqat mayda 
to‗ldiruvchidan foydalanib 
tayyorlanagan - mayda 
zarrali, 1800 dan to 2500 
kg/m
3
 zichlikka ega bo‗lgan 
zich strukturali beton 
S/S 
(suv/sement  
nisbati) 
В/Ц (водо-
цементное 
отношения) 
The water–
cement ratio  
Yangi tayyorlangan beton 
aralashmasida suv 
massasining sement 
massasiga nisbati 
tushuniladi 
Sovuqqa 
chidamlilik 
Морозостойкос
ть 
Frost 
Resistance 
Betonni nam holida ko‗p 
marta ketma-ket muzlatib va 
eritilganda buzilib 
ketmasdan va 
mustaxkamligini 
yo‗qotmaslik qobiliyati va 
mustahkamligi 25%, 
massasi 5% dan ortik 
kamaymasa, bu material 
sovuqqa chidamli deb 
hisoblanadi 
Sifat 
Качества 
Quality 
Ma'lum material yoki 
moddiy ehtiyojlarni 

---

204 
 
qondirish imkonini beruvchi 
foydali xossalar majmui. U 
ishonchlilik, uzoq vaqtga 
chidamlilik, tejamlilik, 
foydalilik va boshqalar bilan 
xarakterlanadi. 
Texnologiya 
Технология 
 
Technology 
Grek tilidan (techne) tarjima 
kilganda san'at, maxorat, 
bilish ma'nolarini inglatadi, 
bular esa o‗z navbatida 
jarayonlardir. jarayonlar - bu 
qo‗yilgan maqsadga erishish 
uchun ma'lum xarakatlar 
majmuasidir