Toshkent arxitektura – qurilish instituti

3.3. Kommunal xizmatlarning tariflari

Uy-joy huquqiga ko'ra, turarjoydan foydalanuvchilarga kom-munal xizmatlar uchun to‘lovlarni amalga oshirish majburiyati yuklanadi. Moddada kommunal xizmatlar turlari sanab o'tilgan — sovuq va issiq suv ta'minoti, suvni chiqarib yuborish (kana-lizatsiya), elektr ta'minoti, gaz ta'minoti, isitish (issiqlik ta’minoti), qattiq va suyuq maishiy chiqindiiarni olib chiqish. 0 ‘z.R Adliya vazirligi tomonidan 20.02.1999-y. da 648-son bilan davlat ro‘yxati-dan o'tkazilgan «0‘zbekislon Respublikasida aholiga kommunal xizmatlar ko'rsatish qoidalari»ning 1.3-bandiga asosan xizmatlar iste'molchisi kommunal xizmatlar ko'rsatuvchi korxona (ijrochi)lar bilan tuzilgan shartnoma asosida maishiy ehtiyojlari uchun kommunal xizmatlardan foydalanovchi jismoniy shaxs hisoblanadi. Ijrochilarga quyidagilar kiradi:
—mulki, to‘!iq xo'jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida boMgan uyjoy fondi va injener infratuzilmasi obyektlari va majbu-riyatlariga iste'molchiga kommunal xizmatlar ko‘rsatish kiruvchi korxona yoki muassasalar;
— uy-joy fondi mulkdori tomonidan ijrochining vazifalarini bajarish yuklangan korxona va muassasalar — davlat uy-joy fondida (idoraviy, munitsipal va kommunal) yashovchi iste'mol-chilar uchun — xususiy uy-joy fondida yashovchi iste'molchilar uchun — iste'molchilarga kommunal xizmatlar ko'rsatuvchi korxonalar;
— ko'p kvartirali uyni boshqarish huquqi berilgan, xizmat ko‘rsatish bo'yicha shartnomalar tuzish, shuningdek kommunal xizmatlarni ta'minlash kiruvchi shirkat va boshqa uy-joy mulk-dorlari birlashmalari — xususiy (ulushli) mulk bo'lgan uy-joy fondida yashovchi iste'molchilar uchun (1.2band).
Ko‘p kvartirali uylarda kommunal xizmatlar iste'molchisi nomidan shartnoma uy-joy fondidan foydalanishni amalga oshi-rayotgan yuridik shaxs (xususiy uy-joy mulkdorlari shirkati, uy-joylardan foydalanish tashkiloti va hoshqalar) bilan tuziladi (1.3-band). Kommunal ximatlar uchun lo'lovlar naqd pullar bilan yoki naqd pulsiz shaklda amalga oshiriladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 21sentabrdagi 364-son Qaroriga muvofiq gaz va elektr bilan ta'minlash xizmatlarining tariflari O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan, suv, kanalizatsiya, issiqlik va issiq suv bilan ta'minlash xizmatlari tariflari — QoraqalpogListon Respublikasi Moliya vazirligi, viloyatlar hokimliklarining moliya boshqarmalari va Toshkent shahrining Bosh moliya boshqarmasi tomonidan belgilanadi.
Ko‘rsatiladigan kommunal xizmatlarning normativlari «Kom-munal xizmatlardan foydalanish normaiivlarini aniqlash usulikasi» (Vazirlar Mahkamasining 30.07.1996-y. 271-son Qaroriga l-ilo-va)ga asosan belgilanadi. Unda suv ta'minoti va suvni chiqarib yuborish (kanalizatsiya), issiqlik ta'minoti. gaz ta'minoli, elektr ta'minotidan foydaianish normativlari ishlab chiqilgan.
Ushbu usulika tavsiyaviy tusda bo'lib, aholi tomonidan kom-munal xizmatlardan foydalanish normativlarining ishlab chiqilishi uchun asos hisoblanadi.
Normativlar — hayot faoliyatini ta'minlash uchun aholi tomonidan xizmatlardan foydalanishning eng kam darajasi turlicha qulaylikdagi va tipdagi uy-joy fondi uchun ishlab chiqiladi. Bular uy-joyning umumiy maydoni doirasida aholi uchun zarur bo‘lgan kommunal xizmatlardan foydalanishning joriy davrdagi eng kam hajmini tavsiflovchi ko'rsatkichlar guruhi bo'lib, aholi tomonidan o‘z mablag‘lari hisobidan hamda kompensatsiyalar hisobidan to‘lanadi. NormativJar darajasi o‘zgaruvchan miqdor bo‘lib, ijtimoiyiqtisodiy vaziyatga, demograftk tusdagi o'zgarishlarga bog‘liq boMadi va vaqtivaqti bilan, biroq har chorakda ko'pi bilan bir marta qayta ko'rib chiqilishi kebak.
Normativlar miqdori Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
Ko'p kvartirali uydagi turaijoylar mulkdorlari umumiy mol-mulkni saqlash xarajatlarini o'tgan oydan keyingi oyning o'ninchi kunidan kechiktirmay to‘laydi.
Davlat uy-joy fondining ko'p kvartirali uyidagi joylarni ijaraga, arendaga oluvchilar shu uydagi umumiy foydalanishdagi mol-mulkni saqlash haqini ijaraga, arendaga berish shartnomasi shartlariga muvofiq, biroq o‘tgan oydan keyingi oyning o'ninchi kunidan kechiktirmay to‘laydi.
Davlat va xususiy uy-joy fondlarida ko'rsatiladigan kommunal xizmatlar uchun majburiy to'lovlar to'lash o'tgan oydan keyingi oyning o'ninchi kunidan kechiktirmay har oyda amalga oshirilishi kerak
Ko‘rsatiladigan kommunal xizmatlar uchun majburiy to'lov-lar ushbu moddaning uchinchi qismida belgilangan muddatda to'lanmagan taqdirda, davlat va xususiy uy-joy fondlaridagi joylarning mulkdorlari. ijaraga, arendaga oluvchilari kechik-tirilgan har bir kunga yuridik shaxslar uchun 0,4 foiz, jismoniy shaxslar uchun 0,1 foiz miqdorida, biroq kechiktirilgan to'lov summasining 50 foizidan ko'p bo'lmagan miqdorda penya to'laydi.
Agar shirkat, boshqaruvchi (ijrochi direktor) yoki boshqaruvchi tashkilot ko'p kvartirali uyning kommunal xizmatlar buyurtmachisi bo‘lsa, ularga penya miqdorlari bo'yicha ushbu moddaning to'rrinchi qismida jismoniy shaxslar uchun belgilangan norma qo'llaniladi.
Davlat va xususiy uy-joy fondlaridagi joylaming mulkdorlariga, ijaraga* arendaga oluvchilariga kommunal xizmatlar ko'rsatish majburiy toMovlar uch oydan ortiq 1o‘1anmagan taqdirda qonun hujjatlarida belgilangan tartibda, to'xtatib turiladi.
«0‘zkommunxizmat» Olzbek agentligining 2002-yil 12-av-gusldagi 68sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan «0‘zbekiston Respublikasi shaharlari va aholi yashaydigan punktlarida uy-joy fondini saqlash va ta'mirlash hamda kommunal xizmatlarni ko'rsatish bilan bog'liq bo'lgan xarajatlarni to'lash to‘g‘risida nizom» ning 16-bandiga asosan O'zbekiston Respublikasi hududida joylashgan uylar uchun, ushbu uylarning mulkdorlari hisoblangan vaqtinchalik yo‘q bo'lgan xorijiy fuqarolar, jumladan MDH davlatlarining fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar lomonidan kommunal xizmatlar va foydalanish xarajatlari haqini uzoq muddat to‘lamaslik (12 oydan ko‘p) holatlarida. Qoraqal-pog'iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyat va Toshkent shahar hokimliklarining taqdimotiga ko'ra kommunal xizmatlar va foydalanish xarajatlari uchun haq to'lash bo'yicha mavjud qarzlami undirish to“g‘risidagi masalani hal qilish uchun mazkur uy belgilangan tartibda xatlanadi
UJKning 135-moddasiga binoan. fuqarolarning ayrim toifa-lariga uyjoyni saqlash va kommunal xizmatlar haqini to‘lash xarajatlari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qoplanadi. Mazkur norma respublikada istiqomal qiluvchi ayrim loifa aholi qatlamlarining egaligida boMgan turarjoyni saqlash va uning kom-munal xizmat haqqini toMash xarajatlarini qoplash bilan bog'liq masalarni huquqiy tartibga solndi.
Bu moddada nazarda tutilgan fuqarolarning ayrim toifalari qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
Masalan, 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi. Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining 2003-yil 3-apreIdagi 49. 45-son qarori bilan tasdiqlangan «Uy-joy-kommunal xizmatlar haqini toMash bo'yicha kompensatsiya pul toMovlarining mexanizmw to‘g‘risida»gi Nizomga asosan kompensatsiya toMovlari budjel tashkilotlarida:
— xodimlar sirasidan kamida 10 yillik pedagogik va ilmiy-pedagogik ish stajiga ega bo'lgan pensionerlar;
— barcha turdagi umumtaMim maktablarining pedagogik maMumotga ega boMgan o‘qituvchilari, direktoriari, direktorlarning o‘quv va ma'naviyma'rifiy ishlar bo'yicha o‘rinbosarlari, tarbiyachilari, konserimeysterlari;
~ akademik liseylar, kasb-hunar kollejlari va o'rta maxsus o'quv yurtlarining o'qituvchilari, direktorlari, direktorlaming o‘quv va ma’naviyma’rifiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosarlari, ishlab chlqarish ta’limi ustalari, psixologlari, uslubchilari, tarbiyachilari. konsert-meysterlari;
—«Mehribonlik uylari»ning pedagogik maMumotga ega bo'lgan tarbiyachilari, dirckiorlari, direktorlarning o‘quv va ma’naviy-ma'rifiy ishlar bo“yicha o‘rinbosarlari, psixologlari;
—bolalar maklabgacha tarbiya muassasalari va maklab-bolalar bog'chalarining pedagogik ma'lumotga ega bolgan tarbiyachilari, o qituvchilari, mudirlari, direktorlari, direktorlaming o‘quv va ma'naviyma'rifiy ishlar bo'yicha o'rinbosarlari, psixologlari;
—maktabdan tashqari muassasalarning pedagogik ma'lumotga yoki murabbiylik ish stajiga ega bo'lgan o'qituvchilari, tarbiya-chilari, mufabbiyo'qituvchilari, direktorlari, direktorlarning o‘quv va ma'naviy-ma'rifiy ishlar bo'yicha o‘rinbosarlari, uslubchi-yo‘riqchilari, konsertmeysterlari;
—oliy o‘quv yurtlarining professor-o'qituvchilar tarkibi, rektor-lari, o‘quv, ilmiy va ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha prorek-torlari, filiallaming direktorlari va direktorlaming o‘quv, ifmiy va ma’naviy-ma’rifiy ish ho'yicha o‘rinbosarlari, ilmiy kotiblari. ishlab chiqarish ta'limi ustalari, hisoblash markazlarining boshliqlari, muhandislari;
— qishloq joyda va ishchilar shaharchalarida ishlagan, ushbu sohada kamida 10 yillik ish stajiga ega bo‘lgan shifokorlar, provi-zorlar, o'na tibbiy va farmatsevt xodimlar sirasidan bo‘lgan pensionerlar;
— o‘zgalar qaramog'iga muhtoj bo'lgan yolg'iz pensionerlar, shu jumladan nogironlar ham;
1941—1945-yillardagi ikkinchi jahon urushi nogironlari, qatnashchilari va ularga tenglashlirilgan shaxslar, halok bo'lgan harbiy xizmatchilarning oilalari va 1941-1945-yillardagi ikkinchi jahon urushida vafot etgan nogironlarining xotinlari.
Halok bolgan harbiy xizmatchining kompensatsiya pul tollov-larini olish huquqiga ega bo'lgan oila a'zolariga boquvchisini yo‘qotgan taqdirda amaldagi qonun huxjatlariga muvofiq halok bolgan harbiy xizmalchi uchun pensiya olish huquqiga ega bo'lgan oila a'zolari kiritiladi.
Kompensatsiya pul to‘lovlari halok bo'lgan harbiy xizmal-chining oila a'zolariga ular oladigan pensiya turidan va oila a'zolari birgalikda yoki alohida yashashlaridan qal'i nazar to‘la-nadi:
—birinchi va (yoki) ikkinchi darajali «Sog‘lom avlod uchun» ordeni bilan mukofotlangan shaxslar:
—Sovet Ittifoqi Qahramonlari, Sotsialistik IVlehnat Qahramon-lari va Shuhrat ordenining uchala darajasi bilan mukofotlangan shaxslar, shaxsiy pensionerlar;
—fashistlar konslagerlarining sobiq voyaga yetmagnn tutqunlari; —
Leningrad shahri qamali davrida shahar korxonalari, muassasalari va tashkilotlarida ishlagan fuqarolar; —ko‘zi ojiz I guruh nogironlari;
— Chernobil halokati oqibatida ziyon ko'rgan fuqarolar;
— yadro poligonlarida va boshqa yadroviy radiatsiya obyekt-larida harbiy xizmatni o‘tagan pensiya yoshidagi shaxslar kabi lavozimlarda ishlayotgan, ish haqi O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005-yil 13-apreldagi PF-3596-son Farmoniga muvofiq, o‘rtacha 1.35 baravar (shu jumladar mazkur Fanmonning l-bandiga muvofiq 1.2 baravar va qolgani — bekor qilinnyotgan kompensatsiya to'lovlarini qoplash hisobiga) oshadigan pensio-nerlarga to'lanmaydi.
1941—1945-yiIlar ikkinchi j3hon urushi davridagi mehnat fronti qatnashchilari eng kam ish haqining 45 foizi miqdorida oylik kompensatsiya pul to'lovlari oluvchilari hisoblanadi.
Qolgan xarajatlar respublika budjetidan qoplanadi.
Urusb nogironlari va qatnashchilariga tenglashtirilgan shaxslar doirasi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994-yil ll-maydagi «0‘zbekiston Respublikasining «Fuqa-roIarning davlat pensiya ta'minoti to‘g‘risida»gi qonunini amalga oshirish uchun zarur bo'lgan me'yoriy hujjatlami tasdiqlash haqida» 249-son qarori bilan belgilangan.
Unga asosan Urush nogironlariga lenglashfiriladigan shaxslar ro'yxatida quyidagilar o‘rin olgan:
—Vatan urushi va boshqa urushlar davrida harakatdagi armiya tarkibidagi harbiy qismlar. shtablar va muassasalarda xizmatni o‘taganda, shuningdek, O'zbekiston Respublikasini himoya qilishda yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida nogiron bo‘lib qolgan harbiy xizmatchilar pensiya bilan ta'min-lanishga haqli urush nogironlari hisoblanadilar.
Quyidagi nogironlar urush nogironlariga tenglashtiriladi:
a) sobiq SSSR va 0 ‘zbekiston Respublikasi chegaralarini qo‘riqlash paytida yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida nogiron ho‘lib qolgan harbiy xizmatchilar; b) 1941-yilning 22-iyunidan 1954-yilning 31-dekabrigacha sobiq SSSR hududida harakat qilgan, hamda qiruvchi batalyonlar, vzvodlar va xalqni himoya qiluvchi otradlarda xizmat qilgan davrda yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida nogiron boiib qolgan shaxslar;

4. 
   temir yoining front yaqinidagi uchastkalarida ishlagan, mudofaa inshootlari, harbiy-dengiz bazalari, aerodromlar va boshqa harbiy obyektlar qurilishi ishlarida qatnashgan hamda Vatan urushi yillarida urush boiayotgan joylarda yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasidn nogiron boiib qolgan xodimlar;
   
5. 
   Vatan urushi va grajdanlar urushi yillarida partizan otradlari va qo'shilmalari tarkibida yoki yashirin ishlarda boigan davrda yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida nogiron boiib qolgan shaxslar;
   
6. 
   harakatdagi armiya tarkihidagi ishlarda yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish va kasallanish natijasida nogiron boiib qolgan yollangan tarkibdagi shaxslar;
   
7. 
   Vatan urushi davrida fashist konslagerlarida (getto va 70‘rlik bilan tutib turiladigan boshqa joylarda) boigao. davrda yaralanish, kontuziya olish. mayiblanish va kasallanish natijasida nogiron boiib qolgan shaxslar
   

(tutqunlar, shu jumladan, bolalar);

4. 
   tinchlik o'matuvchi kuchlar tarkibida qatnashish, shuning-dek. harbiy harakatlar ketayotgan mamlakatlarda baynalmilal burchlarini ado etish tufayli yaralanish, kontuziya olish, ‘mayib-lanish yoki kasallanish tufayli nogiron bo'lib qolgan harbiy xizmatchilar, ichki ishlar organlari va miliiy xavfsizlik xizmatinihg boshliqlar va oddiy xodimlar tarkibidan bo'lgan shaxslar;
   
5. 
   harbiy xizmatdagi vazifalarini (xizmat vazifafarini) bajarish paytida yaralanish, kontuziya olish, mayihlanish va kasallanish natijasida nogiron bo'lib qolgan harbiy xizmatchilar, ichki ishlar organlari va milliy xavfsizlik xizmatining boshliqlar va oddiy xodim|ar tarkibidan bo‘lgan shaxslar;
   
6. 
   o‘quv mashg'ulotlari yoki tekshirish uchun yig‘inlarga chaqirilgan va shu yig‘inlarda o‘z xizmat burchlarini bajarayotib yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish va kasallanish natijasida nogiron bo‘lib qolgan harbiy majburiyatli shaxslar.
   

Vatan urushi va boshqa urushlar davrida harakatdagi armiya tarkibiga kirgan harbiy qismlar, shtablar va muassasalarda xizmatni o'tagan, shuningdek, 0 ‘zbekiston Respublikasini himoya qilishda ishtirok etgan harbiy xizmatchilar pensiyalarga ustama pul olishga haqli bo'lgan urush qatnashchilari hisoblanadi. Quyidagilar urush qatnashchilariga tenglashtiriladi:

1. 
   1941-yilning 22-iyunidan 1954-yilning 31-dekabrigacha bo‘lgan davrda qiruvchi batalyonlar, vzvodlar, va xalqni himoya qiluvchi otryadlar tarkibida sobiq SSSR hududida jangovar harakatlarda ishtirok etgan shaxslar;
   
2. 
   Vatan urushi va grajdanlar urushi davrida partizan otryadlari va
   

qo‘shilmalarida yoki yashirin ishlarda bo‘lgan shaxslar;

4. 
   Vatan urushi yillarida harakatdagi armiya tarkibida yoki harakatlar ketayolgan joylarda xizmatni o‘tagan sobiq SSSRning lchki ishlar vazirligi organlari va Davlat xavfsizligi qo'mitasi organlarming hamda oddiy xodimlar tarkibidan bo‘lgan shaxslar;
   
5. 
   Vatan urushi davrida harakatdagi armiya va flotlartarkibidagi qismlar hamda bo'linmalarda balog'at yoshiga yetgunga qadar polk o‘g‘illari va yungalar sifatida yurgan shaxslar;
   

0 froni yaqinidagi temir yoMlarda, mudofaa chizig‘i inshootlari qurilishida, harbiy-dengiz bazalari, aerodromlar hamda Vatan urushi davrida harbiy harakatlar ketayotgan joylardagi boshqa harbiy obyektlar qurilishida ishtirok etgan xodimlar;

7. 
   harnkatdagi armiya tarkibida ishlagan yollanma xodimlar tarkibidan
   

boMgan shaxslar;

7. 
   Vatan urushi davrida fashist konslagerlari (getto va zo'rlik bilan ushlab
   

turiladigan joyiar)da bo‘lgan (tutqunlar, shu jumladan, bolalar) shaxslar;

7. 
   Leningrad shahrining qamal davrida shaharning korxona, muassasa va tashkilotlarida mehnat qilgan va «Leningrad mudofaasi uchun» medali hamda «Qamaldagi Leningrad fuqarosiga» nishoni bilan taqdirlangan shaxslar;
   
8. 
   1956-yilning 24-oktyabridan 1956-yilning 10-noyabrigacha boMgan davrda Vengriya hududidagi jangovar harakatlar paytida harbiy qismlar, shtablar va muassasalarda xizmatni o‘tagan harbiy xizmatchilar;
   
9. 
   harbiy harakatlar ketayotgan mamlakatlarda o'z baynalmilal burchlarini ado etgan, tinchlik o'rnatuvchi kuchlar tarkibida ishtirok etgan haibiy xizmatchilar, ichki ishlar va milliy xavfsizlik xizmati organlarining boshliqlari va oddiy xodimlar tarkibida bo'lgan shaxslar.
   

Bunday alohida toifadagi shaxslarning kommunal toMovlardagi ortiqcha summalari budjetdan qoplanadi. Bundan tashqari boshqa shaxslar ham alohida loifa shaxslar qatoriga kirishi mumkin. Uy-joy-kommunal xizmatlar haqini toMash bo‘yicha qonun bilan taqdim etiladigan imtiyozlar o'rniga beriladigan kompensatsiyalar soliq solinadigan bazaga kiritilmaydi. shuningdek jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan soliqqa tortilmaydi.
Davlat budjetida boMgan va kompensatsiya toMaydigan tashkilotlar har oyda budjet tashkilotlarining xarajatlar smetasi ijrosi to'g'risida hisobot tuzib, summalar miqdori va toManganligi bo‘yicha ushbu kompensatsiyaiarni olgan fuqarolarning sonini ko‘rsatadilar.
Kompensatsiyalarni tayinlash va to'lash ustidan nazoratni 0 ‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligining Bosh nazorat-taftish boshqarmasi, 0 ‘zbekiston Respublikasi Mehnai va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi hamda 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo'mitasi amalga oshiradi.
Uy-joy bilan bog‘liq munosabatlarda ham aholining ayrim qatlamini ijtimoiy muhofa qilishga asosiy talablardan biri bo‘lib qolmoqda. Turaijoylar va kommunal xizmatlar haqini to'lashda aholining ijtimoiy jihatdan himoyalanmagan va kam ta’minlangan toifalarini qo'llab-qiiwatlash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Bozor islohotlarini chuqurk'ishtirish va iqtisodiyotni erkinlash-lirish sharoitida aholini ijtimoiy muhofaza qilish borasidagi chora-tadbirlarning aniq yo'naltirilishini kuchaytirish maqsadida 0 ‘z-bekiston Respubiikasi Prczidcntining 27.03.20G3-yilgi 3227-sonli 2003-yilning l-aprelidan boshiab uy-joy-kommunal xizmatlar haqini to‘lash bo'yicha beriladigan imtiyozlar o'rniga kompensasiya pul to'lovlarini joriy etish to'g'risidagi farmoni qabul qilingan. Unga asosan 2003-yilning l-aprclidan boshlab uy-joy-kommunal xizmatlar haqini to'lnsh bo'yicha qonunchilik asosida beriladigan imtiyozlar o'rniga eng kam ish liaqi hisobidan tabaqalashtirilgan miqdorlarda oylik kompensalsiya pul 1o‘lovlari joriy etildi hamda endilikda uy-joy-komnlunal xizmatlar haqini lo‘lash bo'yicha kompensatsiya pul tolovlarining summasi mehnat haqi fondiga qo'shilishi hamda ish haqi (pensiyalar) toManadigan muddatlarda toManishi belgilab qo‘yildi.
So'nggi yillarda aholini ijtimoiy himoy^ilash bo'yicha bir qator dasturlar qabul qilindi. Jumladnn 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 23.0],2007-yildagi 573-sonli qarori bilan tasdiq-langan Ijtimoiy himoya yili davlat dasturida ham kommunal toMovlar borasida amalga oshiriladigan chora-tadbirlar bclgilab olingan.