|
Хона деворларини тахтали материаллар билан пардозлаш
Эксплуатация даврида ҳаво намлиги 60% дан кўп бўлмаган хоналарда капитал
таъмирланаётган турар жой уйининг ички юзаларини пардозлашда қуруқ гипс ва
гипс-толали сувоқ тахталари ҳамда ёғоч толали ва ёғоч қипиқли плиталардан
фойдаланиш мумкин. Пардозланаётган ғишт ва бетон юзаларнинг намлиги 8%дан,
ёғоч юзаларнинг намлиги эса 23% дан ошмаслиги керак.
Хоналарни қуруқ пардозлаш нам пардозлашга қараганда бир қатор муҳим
афзалликларга эга. Бунда ишларни бажариш муддатлари ва меҳнат сарфлилиги
қисқаради, куз-қиш мавсумидаги ишлар осонлашади, пардоз мустаҳкамлиги ортади,
хоналар ва конструкцияларга кўп миқдордаги намлик сингиш эҳтимоли бартараф
этилади.
Қуруқ сувоқ тахтали материалдан иборат бўлиб, у минерал ёки органик
қўшимчали (ёки қўшимчасиз) қурилиш гипсидан тайёрланади ва икки томондан
картон билан қопланади. Қуруқ сувоқ тахталари заводда тайёрланиб, унинг
узунлиги 250, 270, 290 ва 330 см, эни 120, 130 см, қалинлиги 1,0 ва 1,2 см га тенг
бўлади.
Қуруқ сувоқдан фойдаланиб пардозлаш ишларини бажариш технологияси ҳам
айрим ўзига хос хусусиятларга эга. Бундай ишларни бошлашдан аввал, бузилган
сувоқ ва изоляция материаллари (намат, чипталар) мустаҳкам асос очилгунча олиб
ташланади. Кейин шнур тортилиб, эски сувоқ қатламининг янги сувоқ қатлами
билан бирикув жойларининг чегаралари белгилаб олинади. Зарур бўлган ҳолларда
асос ҳам таъмирлаб олинади. Тозаланган асосда ёғоч каркаслар, ёғоч пробкалар
(тиқинлар) лентасимон нишонлар ва нишон қистирмалари шундай ўрнатиладики,
қуруқ сувоқ варақларининг ўнг юзаси асосга мустаҳкамланганда, қолган эски сувоқ
юзаси билан бир текис сатҳда туриши керак. Ниҳоят, тахталар ўлчаб бичилади
ҳамда улар юзасида каркасга ва нишонларга маҳкамлаш жойлари белгиланади.
Белгилар шундай қўйиб чиқиладики, қуруқ сувоқ тахталарининг узун томони
пардозланаётган деворлар ва пардеворларга нисбатан вертикал жойлашиши,
шифтдаги тахталар бирикувлари деразали ташқи деворга нисбатан перпендикуляр
жойлашиши керак. Пардозланаётган шифт юзаси унинг ўртасидан бошлаб бўлиб
123
чиқилади, бунда чок ёки тахтанинг ўртаси хона ўқи бўйлаб жойлаштирилади. Агар
тахта узунлиги бутун хонани қоплашга етмаса, бу ҳолда тахталарнинг энсиз томони
ва девор ўртасида шифт фризини ҳосил қилиш имконини берадиган масофа
қолдирилади. Агар тахталар девор узунасига етмаса, ортиқча жой девор ёки
пардеворнинг шифтга туташган томонидан қолдирилади ҳамда кейин тегишли
ўлчамларда кесиб олинган қуруқ сувоқ парчаси билан беркитилади.
Қуруқ сувоқ тахталарини деворга маҳкамлаш учун 30 мм узунликдаги,
шифтларга маҳкамлаш учун эса 40 мм узунликдаги рухланган ёки алифланган кенг
қалпоқчали михлар ишлатилади. Михлар тахтанинг бутун периметри бўйлаб бири
биридан 200 мм дан ошмаган оралиқда, ҳамда тахта чеккаларидан камида 20 мм
наридан қоқиб чиқилади. Тахтанинг марказий қисмида михлар бутун тахта майдони
бўйлаб бир-биридан 350-400 мм оралиқда шахмат тартибида қоқиб чиқилади,
михларнинг қалпоқчалари тахта картонини йиртиб кириб кетмаслиги (чунки
тахталарнинг гипс қатлами мўрт бўлади) ҳамда унинг устида чиқиб ҳам қолмаслиги
керак.
Юзаларни қуруқ сувоқ тахталари билан қоплашдан олдин дераза ва эшик
нишаблари, карнизлар (йиғма карнизлар кўзда тутилмаган ҳолларда), намлик юқори
бўлган хоналар (ваннахоналар, санузеллар ва ҳ.к.), мўрконлар ёнидаги ғишт
термаларининг юзалари, иситиш асбоблари учун камгаклар, девордаги водопровод
трубалари ўтган жойлар, дераза ва эшик ўринларининг периметри бўйлаб ўтган
жойлар (камида 50 мм кенгликда), умивальниклар ва раковиналар атрофидаги
панеллар (кошинлаш плиткалари билан қопланган панеллар кўзда тутилмаган бўлса)
қоришма билан суваб чиқилади. Ошхона деворлари кейинчалик устидан сувга
бардошли бўёқлар билан бўяб чиқиш кўзда тутилган ҳоллардагина қуруқ сувоқ
билан қопланиши мумкин.
Юзаларни қуруқ сувоқ билан пардозлашда ишларни қуйидаги кетма-кетликда
бажариш тавсия этилади:
1)
нам сувоқ билан суваладиган участкалар таъмирланади;
2)
юзалар қуруқ сувоқ тахталари билан қоплашга тайёрланади: асос
тозаланиб таъмирланади, каркас, пробкалар (тиқинлар), қистирмалар, нишонлар ва
нишон маркалари ўрнатилади;
124
3)
йиғма карнизлар ва бошқа архитектура деталлари маҳкамланади
(лойиҳада кўзда тутилган ҳолларда);
4)
қуруқ сувоқ тахталари шифтлар, деворлар ва пардеворларга
маҳкамланади.
Агар кейинчалик гулқоғоз ёпиштириш кўзда тутилган бўлса, деворларга
маҳкамланган қуруқ сувоқ тахталарининг юзаларидаги кемтиклар текисланади,
тахталар ўртасидаги чоклар бир текисда ёпилади. Агар қуруқ сувоқ устидан бўяш
кўзда тутилган бўлса, унинг бутун юзаси 75-80% гипс ва 25% оҳакдан иборат
қумсиз қоришма билан 1-3 мм қалинликда ёпиб чиқилади. Оддий сувоқ устидан ҳам
шундай ёпма билан суваб чиқиш лозим.
Қуруқ сувоқ тахталари икки усулда – михлар (ёғоч девор ва пардеворлар
юзасини қоплашда) ёки мастикалар (бетон юзасини қоплашда) воситасида
маҳкамланади. Бунда казеин-цемент мастикаси қўлланади; таркибида гипс бўлган
мастикалардан фойдаланишга бу ўринда йўл қўйилмайди.
Қолган барча турдаги юзаларга (ғишт ва бошқалар) қуруқ сувоқ кўпиксимон
гипс ёки кўпик-кул-гипссимон мастикаларда маҳкамланади. Улар бўлмаган
тақдирда гипс-қипиқ мастикаси қўлланади.
Гипс ва цемент асосидаги барча мастикалар бевосита ишлар бажарилаётган
жойнинг ўзида тайёрланиши керак, чунки улар жуда тез қотади. Қотишни
секинлаштирадиган қўшимчалар эса мастика қотишини 20-30 дақиқага чўзади
холос.
125
Елимли ёки мойли бўёқлар билан бўяшга мўлжалланган хоналардаги қуруқ
сувоқ тахталарининг бирикиш жойлари бутун чуқурлиги бўйлаб шпаклевка таркиби
билан тўлдириб текислаб чиқилади. Шпаклевкалашдан олдин чокларни алифлаб
чиқиш тавсия этилади, чунки бу шпаклевка қатламининг тахталар чоклари билан
маҳкамроқ бирикувини таъминлайди. Чокларни ишлаб чиқиш усуллари 6.2-расмда
келтирилган
6.2-расм.
Қуруқ сувоқ тахталари ўртасидаги чоклар ва бирикувларга ишлов бериш.
а, б, в, з, и, к – тахталарни ёғоч каркасга маҳкамлаш; г, д, е, ж – тахталарни тош
конструкцияларга маҳкамлаш; 1 - брусок; 2 –картон; 3 – мастика; 4 – штапик; 5 – қуруқ сувоқ; 6
– қоғоз ёки дока устидан ётқизилган шпаклевка; 7 – дока; 8 – шпаклевка.
Қуруқ сувоқ тахтасининг оғирлиги 30 кг гача етади. Шунинг учун уни шифтга
маҳкамлаш кўп меҳнатни талаб қилади. Бу ишни осонлаштириш ҳамда меҳнат
унумдорлигини ошириш мақсадида махсус мосламалар - Т-симон тиргаклар, қўл
домкратлари ва телескопик подъемниклари қўлланади.
126
Do'stlaringiz bilan baham: |
