61
филтрлардан иборат эмас ва унинг қурилмалари АУТларникига нисбатан
арзон. Шунинг учун бундай узатиш тизимлари барча алоқа тармоқларида
кенг тарқалган.
Энди узлуксиз кўринишдаги сигналларни рақамли сигнал кўринишга
ўтказиш усулларини қараб чиқамиз. Аналог (узлуксиз) сигналдан рақамли
сигналга ўтиш учун 3 та операция амалга оширилади:
- дискретизациялаш;
- дискрет
импульсларни квантлаш;
- квантланган қийматларни кодлаш.
Сигналларни вақт бўйича дискретизациялаш жараѐни Котелников
теоремасига асосан амалга оширилади. f
п
-f
ю
(f
п
-сигналнинг паст частотаси,
f
ю
-сигналнинг юқори частотаси) частота оралиғида дискретизацияланган
амплитудавий импульсли модулятсия (АИМ)
сигналларининг спектри, f
п
-f
ю
оралиқда дискретизацияланадиган сигналнинг ташкил топувчиларидан ва
дискретизациялаш чатотаси гармоникаларининг оралиқ частоталаридан
(биринчи гармоникани ҳисобга олмаганда) иборат.
4.3 расм. Дискретизацияланган сигналнинг ташкил топувчилари
АИМ сигналининг частота спектрини қараб чиқиб
шуни айтиш
мумкинки, 0…..f
ю
ўтказувчанлик оралиғига эга бўлган паст частотали филтр
(ПЧФ) ѐрдамида уни осонгина демодуятсиялаш мумкин. Ҳақиқатдан ҳам, бу
филтр АИМ сигнални паст частотали ташкил топувчиларини ўтказади.
Одатда демодулятсиялаш жараѐнида шовқинлар ҳосил бўлмаслигининг
иложи йўқ. 8.2.а -расмдан кўриниб турибдики, f
д
>2Ф
ю
да паст ѐн частотанинг
паст чэгарада ва бирламчи сигнал спектрининг юқори чэгараси орасида f=(f
д
-
f
ю
)-f
ю
=f
д
-2f
ю
оралиқ частота қолади. Бундай ҳолатда АИМ сигнал спектридан
бирламчи сигнал спектрини ажратиб олиш имкони бор.
F
д
=2F
ю
f
д
2F
ю
4.3 - расм
.
Юқоридаги 4.3.а-расмда f
д
=2F
ю
ҳолатга мос келувчи спектрал
диаграмма кўрсатилган. Бу диаграммада Бошланғич сигнални АИМ сигнал
спектридан ажратиб олиш қийин. Уни фақатгина идеал ПЧФ орқалигина
ажратиб олиш мумкин. Лекин бундай филтрларнинг бошқа ўтказувчанлик
f
п
f
ю
f
д
-f
ю
f
д
f
д+
f
ю
f
д2
-f
ю2
f
д
f
д2+
f
ю2
а)
б)
62
оралиғидаги сўниш чексиз даражада катта бўлганлиги туфайли
қўлланилмайди. f
д
<2Fю да эса (4.3-б-расм) бирламчи сигнал спектри ва паст
ѐн частотаталар
спектри бир-бирини беркитади, шунинг учун ҳам бундай
ҳолатда АИМ сигнални бузилишсиз демодулясиялашнинг иложи йўқ.
Амалда дискретизациялаш частотаси F
д
=(2,15…….2,4)f
ю
шартига биноан
танланади. Бу эса амалда унча мураккаб бўлмаган ва қиммат паст частотали
филтр ѐрдамида бузилишсиз демодулятсиялашни таъминлайди.
Электрон
калитлар чиқишидаги дискретизацияланган сигналлар АИМ-1 (биринчи
тартибли АИМ сигналлар) деб номланади. АИМ-1да импульсларнинг юқори
қисми Бошланғич сигналнинг синусоидал қонуни бўйича ўзгаради. Алоқа
техникасида юқори қисми текис холдаги иккинчи тартибли АИМ (АИМ-ИИ)
сигналлари кўп қўлланилади. Бундай сигналларда бирламчи сигналларнинг
юқори частотали ташкил топувчилари пасайтирилади.
Do'stlaringiz bilan baham: