Тошкент ахборот технологиялари университети оптик алоқа тизимлари

GPON технологияси

Такомиллашиш жараёни ҳар қандай технологияни яратилиш пайтидан бошлаб бирга содир бўлади. Пассив оптик тармоқлар учун у бир қанча вариантларни яратилишини кўрсатади, улардан бири “гигабитли” номини олган. GPON технологиясининг афзалликлари нимадан иборат ва у замонавий уланиш тармоғини амалга оширишга қай даражада мос келади.

Алоқа операторлари, коммунал ва қурилиш компанияларининг барчаси "triple play" терминидан фойдаланиб, алоқа хизматлари интеграциясини амалга оширишни мўлжаллашмоқда. У уч хил хизматни кўрсатади, яъни бир вақтнинг ўзида абонентга овоз, видео ва маълумотларни етказиб беради. GPON (Gigabit PON) уланиш тармоғи архитектурасини APON технологиясининг узвий давоми сифатида қараш мумкин. Бунда PON тармоғининг ўтказиш полосасини ҳам, иловаларни узатиш унумдорлигини ҳам ўсиши амалга ошади. GPON ХЭИ-T Rec. G.984.3 тавсияси 2003 йил октябрида қабул қилинган.
GPON 622 Мбит/с дан 2,5 Гбит/с гача узатиш тезлигида кадрларни масштаблашган структурасини намойиш этади, кирувчи ва чиқувчи оқимлар учун PON дарахитида симметрик каби ассиметрик битли тезликларни қўллайди, шунингдек синхрон транспорт иловаларида турли хизматларни (жумладан TDM ни ҳам) инкапсуляциясини таъминлаган ҳолда ХЭИ-T G.704.1 GFP (generic framing protocol, кадрларнинг умумий иловаси) тавсияси базасига таянади. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, хатто энг ёмон ҳолатда ҳам трафикларнинг тарқалиши ва оқимларнинг тебраниш полосаси АPON га нисбатан 71 % ни ташкил этади.
Агар SDH да фақат полосани статик бўлиниши амалга оширилса, GFP (generic framing protocol) иловаси SDH кадрининг структурасини сақлаган ҳолда, полосани динамик тақсимлашга имкон беради.
GPON, тўғри оқими (уланиш тугунидан абонентга) нинг 1,244 Гбит/с ва 2,488 Гбит/с, тескари оқимининг эса 155 Мбит/с, 622 Мбит/с ва 1,244 Гбит/с ўтказиш қобилиятини ташкил этади. Уланиш тугунидан абонентгача бўлган оқимда кадр узунлиги 125 мкс ни ташкил этади. Бундай қиймат тармоқнинг тескари оқимдаги ўтказувчанлик қобилиятига боғлиқ эмас
Архитектурада BPON тизимининг асосий тузилиш схемаси ва айнан толали оптик тармоқларни амалга оширишда WDM/TDMA бирикмаси сақланиб қолади. Бу дисперсион камчиликларга қарамасдан, гигобит узатиш тезлигида анчагина арзон Фабри-Перо лазерларини қўллаш имконини беради.
GPON да маълумотларнинг асосий форматларини ва тармоқда фойдаланувчи интерфейсларнинг катта қийматини қўллашни таъминлайди. телефон тармоқларидан умумий фойдаланувчмларнинг овозли хизматларини, T1/E1 ва DS3 стандартларидан фойдаланувчи ажратилган TDM линия хизматларини, шу жумладан 10 Мбит/с, 100 Мбит/с ва 1000 Мбит/с тезликларда Ethernet кадрларини узатишни амалга оширади. Бундан ташқари, GPON тармоғи бўйича VoIP хизматини тақдим этишда, рақамли видеони ва маълумотларни узатишда хизматлар синфини ажратиш ва трафикни бошқаришни талаб этади.
G.984.1 га шунингдек баъзи янги фойдали афзалликлар киритилган. Булар: уланишни ҳимоялаш, хизматларни киритиш ва маълумотлар ҳавфсизлигидир. Уланишни ҳимоялаш BPON билан мос усулда амалга оширилади, лекин стандартга бир нечта заҳираланган конфигурацияларни қўшимча турлари қўшилган: тўлиқ заҳираланган 1+1 (С синфли ҳимоя) ҳимояланиш, шунингдек қисман заҳираланган 1:1 (В синфли ҳимоя) ҳимояланиш. Хизматларни киритиш, G.983.3 каби рақамли GPON тизими фойдаланмаган, кенгайтирилган ўтказиш полосасини қолдиришни талаб қилади. Маълумотлар хавфсизлиги талабига мувофиқ, чиқувчи оқимдаги ахборот ҳимояланган бўлиши лозим ва ONT идентификациясини ўтказиш мумкин бўлган воситалар мавжуд бўлиши лозим.