Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

178

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

huquqiy davlat kabilarni kiritish mumkindir. Aynan shuning uchun ham tabiiy 

huquq nazariyasi har bir tarixiy davr uchun jozibali bo‘lib kelgan va shunday 

bo‘lib qolaveradi.

Huquqni yuridik tushunishning libertar-yuridik shakli mazmun-mo-

hiyatini erkinlik tashkil etadi. Erkinlik insoniyatning ming yillik taraqqiyoti, 

siyosiy-huquqiy nazariyalar va amaliyoti natijasida shakllangandir. Erkinlik 

qadimgi grek siyosiy-huquqiy ta’limotlarida shakllantirilib, yangi davr Yevro-

pasida ham huquqni falsafiy tushunishda markaziy o‘rinni egallab kelgan va 

bu davom etmoqda. Bunda F. Volter, Sh. Monteskye, J. Lokk, I. Kant, G. Gegel,  

Shelling, Fixte kabi buyuk mutafakkirlar ilgari surgan g‘oyalar katta ilmiy-

amaliy ahamiyatga ega. Rossiyalik olim S.S. Alekseevning haqli ravishda 

ta’kidlab o‘tganidek, aynan I. Kantning g‘oyalari erkinlikni falsafiy tushuntirish 

uchun asos bo‘lib xizmat qilgan

1

.

Akademik V.S. Nersesyans yurisprudensiya va huquqqa yondashuvning 

yuridik shakli doirasida huquq hamda davlatning libertar-yuridik tushunchasi-

dan kelib chiqadi. U huquqni erkin shaxslarning rasman tengligi, ya’ni inson 

erkinligining zaruriy va umumiy shakli sifatida talqin etadi. Huquqning maz-

kur umumiy tushunchasi orqali yurisprudensiyani libertar-yuridik konsepsiya-

sining yagona predmeti doirasida uning har ikkala obyekti – ham erkinlikning 

normativ shakli sifatida pozitiv huquq (umumiy qoidalarning hukmronligi 

o‘rnatilganda), ham mazkur erkinlikning tashkiliy, institutsional, hokimiyat 

shaklidagi davlat qamrab olinadi.