Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

242

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

siyosat qonun ijodkorligiga tatbiqan differensiatsiyalashadi, degan tezisni quv-

vatlaydi. Mazkur tezisni davlatning «qonunchilik siyosati» yoki «qonun ijodkor-

ligi borasidagi huquqiy siyosati» kategoriyalari yordamida talqin etish mumkin. 

Suveren davlat hokimiyati o‘zining mustaqil qonunchilik strategiyasiga, qo-

nun ijodkorligiga doir huquqiy siyosatiga, ya’ni o‘z qonunchilik siyosatiga ega 

bo‘ladi. Qonun ijodkorligi borsidagi huquqiy siyosatni shakllantirish va rasmiy-

lashtirishda qonunchilik strategiyasi instituti muhim metodologik ahamiyat kasb 

etadi. Xo‘sh, qonunchilik strategiyasi qanday ma’noni anglatadi? Fikrimizcha, 

qonunchilik strategiyasi – bu mamlakat butun huquqiy tizimining, alohida 

tarkibiy qismlari, huquq hamda qonunchilik sohalari va institutlarining hozirgi 

va kelgusi taraqqiyoti yo‘nalishlarining belgilanishidir. Qonunchilik strategiya-

si qonunlarni tayyorlashning, uni rejalashtirish va amalga oshirishning nazariy 

va amaliy masalalarini o‘z ichiga oladi. U davlat siyosati bilan chambarchas 

bog‘liq. Shuningdek, qonunchilik strategiyasi siyosatni huquqiy munosabatlar 

mazmuniga singdirish, qonunlarni muntazam ravishda takomillashtirib borish 

vositasidir.

Davlat irodasining qonun ijodkorligi jarayoniga ta’siri qonunchilik siyo-

sati orqali amalga oshadi. Shu bois, davlatning qonunchilik siyosatini ilmiy 

va amaliy jihatdan tahlil etib, unga yuridik fan nuqtayi nazaridan tavsif 

berish alohida dolzarblik kasb etadi. 

Qonunchilik siyosati – davlat huquqiy 

siyosatining bir bo‘lagi bo‘lib, unda ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga 

solishning asosiy yo‘nalishlari, prinsiplari, maqsad va vazifalari o‘z ifodasini 

topadi

1

. Qonunlarni shakllantirish, qabul qilish va hayotga joriy etish maqsad-

lariga yo‘naltirilgan maxsus siyosiy-yuridik ta’sir etish vositalari va choralari 

yig‘indisi qonunchilik siyosati voqeligini tashkil etadi. Boshqacha aytganda, 

qonun ijodkorligi davlatning huquqiy (qonunchilik) siyosatini shakllantirish, 

ifodalash, rasmiylashtirish hamda amalga oshirishning muhim vositasi hisobla-

nadi. Qonunchilik siyosati ijtimoiy boshqaruv san’atining maxsus turidir. Qonun-

chilik siyosati qonun ijodkorligining bosh mazmunini, asosiy yo‘nalishlarini, 

tendensiyalarini, uni takomillashtirish strategiyasi hamda taktikasini va 

modernizatsiyalash mantig‘ini belgilaydi.

Qonunchilik siyosatining eng muhim sifati – qonunchilikni takomil-

lashtirish maqsadiga yo‘naltirilganlik, huquq ijodkorligi va huquqni ijro etishni 

tashkil qilishning ratsional tizimini ishlab chiqishdir. O‘zbekiston mustaqil dav-

lat sifatida hech kimga tobe bo‘lmagan qonunchilik siyosatini yuritadi. Yuksak 

nufuzli insonparvar, adolatli hamda demokratik qonunlar yaratish, qonunni 

inson huquqlari va erkinliklarini himoyalash vositasiga aylantirish, jamiyat 

1 

Оdilqoriyev H.T. O‘zbekiston Respublikasida qonun chiqarish jarayoni. – T., 1995. – 33-bet.

---