Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

XI bob. HUQUQ IJODKORLIGI

Huquq ijodkorligi 

tushunchasi, turlari 

va funksiyalari

1-§.

---

216

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

Huquq ijodkorligi mazmuni ikki toifa harakatni o‘z ichiga oladi: 

birin-

chidan, huquq ijod etuvchi organlarning normativ hujjat loyihasini tayyorlash 

bo‘yicha harakatlari: ya’ni, loyihani ishlab chiqish to‘g‘risidagi qarorni qabul 

qilish; uni tayyorlash; loyihani muhokama etish; hujjatni manfaatdor idoralar 

bilan kelishib olish va qo‘shimcha ishlov berish. 

Ikkinchidan, bu jarayonga 

normativ hujjatni chiqarish bo‘yicha harakatlar kiradi: huquqiy hujjat loyihasini 

huquqni ijod etuvchi organ muhokamasiga kiritish; huquq ijod etuvchi organ 

tomonidan loyihani muhokama etish; normativ-huquqiy hujjatni qabul qilish va 

uni e’lon qilish (nashr etish).

Ta’kidlash joizki, huquq ijod etishning mazkur bosqichlari (harakatlari) 

ba’zan birlashib ketishi, ba’zan esa, yangi xatti-harakatlar bilan to‘ldirilishi 

mumkin. Xususan, yakka tartibda huquqiy hujjat qabul qiluvchi mansabdor 

shaxs ushbu bosqichlarni birlashtirib yuborishi mumkin. Masalan, Prezident 

farmon chiqarganda yoki hokim farmoyish qabul qilganda aytib o‘tilgan 

bosqichlarni birlashtirib, o‘zi bajaradi. Ayrim hollarda yuqoridagi bosqichlardan 

tashqari, loyiha yuzasidan mutaxassis-olimlarning xulosasini olish, uni eksper-

tizadan o‘tkazish va loyihani keng jamoatchilik muhokamasiga qo‘yish kabi 

xatti-harakatlar ham amalga oshiriladi.

Huquq ijodkorligi faqat qonun loyihasi yoki huquqiy qarorni ko‘rib chiqish 

va qabul qilish bilan cheklanmaydi. Bu jarayon davlat organlarining amaldagi 

huquqiy hujjatlarga o‘zgartishlar kiritish, eskirgan yuridik normalarni bekor 

qilish va mavjud normativ hujjatlarni bir tizimga solishga qaratilgan faoliyatini 

o‘z ichiga oladi. Xalq, davlat hokimiyat va boshqaruv organlari, mansabdor 

shaxslar yuridik normalarni o‘rnatuvchi subyektlar sifatida e’tirof etiladi. Shu 

ma’noda huquq ijodkorligining turlari haqida so‘z yuritish mumkin.

Huquq ijodkorligining quyidagi turlari mavjud: