Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquqiy tartibga solish

 – ijtimoiy munosabatlarga huquq yordamida 

ularni umummajburiy, normativ tarzda tartibga solish maqsadida ta’sir etish 

jarayonidir. Huquqiy tartibga solishning muhim xususiyati shundaki, u ijtimoiy 

munosabat ishtirokchilarining yuridik huquq va majburiyatlarini belgilaydi, 

huquqlar ro‘yobga chiqarilishini va majburiyatlar bajarilishini ta’minlaydi. 

Demokratik jamiyatda huquqiy tartibga solish ijtimoiy tartibga solishning 

maxsus turi bo‘lib, o‘zining demokratik qadriyatlarga tayanganligi, maqsadga 

yo‘naltirilganligi va samaraliligi bilan ajralib turadi. Shuningdek, huquqiy tartibga 

solish o‘ziga xos ta’sir etish vositalari (mexanizmi) orqali amalga oshiriladi. 

Qonun chiqaruvchi idoraning yuridik normalar yaratishdan ko‘zlagan maqsadi 

xuddi ana shu huquqiy ta’sir etish vositalari yordamida ro‘yobga chiqariladi.

Huquqning ijtimoiy munosabatlar regulyatori ekanligi huquqshunoslik 

fanida uzil-kesil tan olingan. Huquqning asosiy vazifasi ham uning regulyator-

lik (ya’ni, tartibga soluvchilik) tabiatidan kelib chiqadi. Huquq (qonun) hayotiy 

munosabatlarni tartibga solar ekan, ularning amal qilishi va rivojlanishi 

uchun aniq me’yor o‘rnatadi. Shu yo‘l bilan ularni jamiyat va davlat manfaat-

lari nuqtayi nazaridan tartibga soladi, me’yorlaydi. O‘zbekiston Respublikasi 

mustaqil taraqqiyot yo‘liga kirgach, jamiyatni tubdan yangilash, modernizatsi-

yalash, iqtisodiy, siyosiy, huquqiy va madaniy-ma’naviy sohada keng qamrovli 

islohotlar yo‘lini tutdi. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad – ijtimoiy adolatni 

ta’minlovchi demokratik davlatni qaror toptirishdir. 

Ana shu ustuvor maqsad mazmunidan kelib chiqib aytish mumkinki, 

demokratik islohotlar va huquqiy davlatchilik barpo etishning hozirgi 

bosqichida davlat hamda jamiyat hayotining qonuniy zaminini mustahkamlash, 

yangi tuzumga xos ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solishni takomil-

---