Тошкент-2021 3 Январь 2021 3-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Январь 2021 3-қисм
Тошкент
фойдаланилган манбалар:
1. Муаллим керак.// Ойна, 1914, №42, 1016-б.
2. Жиззахда мактаб.// Ойна, 1914, №12, 287-288-б
3. Самарқандлик муаллим. Ташаккур.// Ойна, 1914, №18,.259-б. 
4.Дорул адаб мактаби.// Ойна, 1914, №46, 1105-б.
5.Маҳаллий хабарлар. Янги мактаб.// Ойна, 1914,№31, 609-б.
6.Акобир Мансурий. Хўқандда янги мактаб.// Ойна, 1913, № 10, 234-б.
7.Хўқандда мактаби Рашидия исломияси.// Ойна, 1914, №15,332-б.

---

28
Январь 2021 3-қисм
Тошкент
“BOBURNOMA”DAGi AYRiM ONOMAStik BiRliklARNiNG liNGVOPOEtik 
XUSUSiYAtlARi
Rajabov Feruz Umarqulovich
qardU magistri
Annotatsiya. Ushbu maqolada “boburnoma” badiiy matnida keltirilgan onomastik birliklarn-
ing lingvopoetik xususiyatlari, boburning lingvistik va poetik birliklarni qo‘llash mahorati bayon 
etilgan.
kalit so‘zlar: lingvopoetika, toponim, iyhom, o‘ron, metafora, metonimiya.
“Tilshunoslik fani badiiy adabiyot bilan uzviy aloqadadir. Chunki til aloqa vositasi
sifatida muayyan axborot tashuvchi oddiy belgilar sistemasigina bo‘lib qolmay, balki 
tinglovchiga ta’sir qiluvchi qudratli vosita hamdir. Tilning birinchi funksiyasi an’anaviy va 
sistem-struktur tilshunoslikning o‘rganish obyekti bo‘lsa, ikkinchi funksiyasi lingvopoetikaning
o‘rganish obyektidir”, – deb yozadi a.Nurmonov va sh.iskandarova. boshqacha aytganda,
lingvopoetika badiiy nutqni o‘rganuvchi tilshunoslikning bo‘limidir. badiiy nutq badiiy 
adabiyotning bayon qilish vositasi sanaladi. lingvopoetika masalasi bo‘yicha keng ko‘lamda
ishlar olib borilmoqda. shu jumladan, “boburnoma” asarida ham lingvopoetik vosita sifatida 
keluvchi onomastik birliklarni ko‘rishimiz va tahlil qilishimiz mumkin. bobur asarda “…
Bayanaga qalandar piyodani jo‘natib, Nizomxonga va’da va tahdid bilan farmonlar yuborildi. 
Mana bu qit’a badiha qilib, yozib yuborildi:
Bo turk siteza makun, ey miri Bayana,
Choloki-yu mardona turk ayonast.
Gar zud nayoi-yu nasihat nakuni go‘sh,
Onjoki ayonast chi hojat ba bayonast.” [1; 410]
deb yozganini ta’kidlaydi. bu baytda nido san’ati qo‘llangan. Nido san’ati ey miri Bayana so‘zi 
orqali namoyon bo‘lyapti. shu o‘rinda ey miri Bayana shakldagi undalma orqali metonimiyani 
ham ko‘rish mumkin. badiiy parchada alisher antroponimi orqali o‘sha davrda alisher Navoiyning 
qanchalik mashhur ekanligini bilib olishimiz mumkin. asli antroponim bo‘lgan alisher atoqli oti 
lingvopoetik jihatdan “nozi Alisheriy”, “poloni Alisheriy” xrematonimlarga aylanib, matnda 
metonimiya ma’no ko‘chimini hosil qilgan: “… Alisherbek ko‘p va yaxshi narsalar ixtiro qilgan 
edi. Mabodo, biror kishi qaysidir ishda bir yangilik yaratsa, u narsaning rivoji va ravnaqi uchun 
uni “Alisheriy” deb atardilar. Ba’zilar hazil bilan Alisherbekka nisbat berar edi. Chunonchi, 
Alisherbek quloq og‘rig‘ida ro‘mol bog‘lagani uchun xotinlar ko‘k ro‘molni qiyshaytirib “nozi