Тошкент-2021 3 Май 2021 3-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Май 2021 3-қисм
Тошкент
TARIX DARSLARIDA FANLARARO INTEGRATSIYADAN FOYDALANISH
Muzaffarova Maqsuda Muzaffarovna 
Navoiy viloyati Konimex tumani 
39-umumta’lim maktabi tarix fani o‘qituvchisi
Mamlakatimizdagi uzluksiz ta’limni fan, ishlab chiqarishi hamda jahon ilm-fani va ta’limi 
bilan integratsyalashuvi ro‘y berayotgan hozirgi sharoitda o‘qv predmetlariga integratsion 
yondashish muhim ahamiyat kasb etmoqda. 
Darhaqiqat, ta’limda integratsyani amalga oshirish ham iqtisodiy, ham pedagokik, ginetik va 
fiziologik psixiyatdan muhim ahamiyatga ega.
1
Integratsion jarayonlar ikki yo‘nalishda amalga 
oshiriladi:
- vertikal integratsiya- bu turli bosqichda o‘rganiladigan kurslar mazmuni uzviyligiga amal 
qilgan holda; 
- gorizontal integratsiya predmetlararo aloqani amalga oshirish, tor mutaxasislik darajasidagi 
alohida predmetlar bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni yaxlit profitsional bilim va ko‘nikmalar 
tizimiga aylantiruvchi integratsyalashda iborat. Tarix ta’limiga integratsion yondashishning 
qanday usul va vositalari yaxshi samara berish ko‘p jixatdan o‘qituvchi hamda o‘quvchilarning 
ushbu aloqalardan foydalanishlariga omil bo‘ladigan metodik shart-sharoit yaratuchi quydagi 
chora-tadbirlar tizimini amalga oshirishga bog‘liqdir.
1. O‘qituvchilarni mazkur ishga tayyorlash:
-tarix kurslari bo‘yiga DTS va barcha o‘quv-metodik majmualar mazmunini talil etish asosida 
o‘quv materiallaridagi kurslararo bog‘lanish imkoniyatlarini aniqlash;
-taqvimiy-mavzuni rejada kurslararo bog‘lanishlarni rejalashtirish;
-o‘quvchilarning predmetlar bo‘yicha umumiy o‘quv ko‘nikmalarini rivojlantirish yuzasidan 
tarix va unga yaqin bo‘lgan predmetlar o‘qituvchilar faoliyatini muvofiqlashtirilgan holda olib 
borish;
-o‘quv materiallarini o‘tish muddati, tushintirish xarakterining umumiy usullari va uni 
mustahkamlash metodikasi muvofiq holda yagona talablar tizimi asosida o‘quv faoliyatini 
yurgizish.
2. O‘quvchilarni predmetlararo va kurslararo aloqalardan foydalanishlariga zamin bo‘luvchi 
tadbirlar tizimini qo‘llash;
-o‘quvchilarni oldin o‘zlashtirgan bilimlarini eslatishga o‘rgatish;
-tarixiy bilimlarning turli manbalaridan oson bilimlari bilan umumlash- tirilgan holda qo‘llashni 
talab qiluvchi predmetlararo va kurslararo muammoli vaziyatni yaratish;
-turli tayyorgarlikka ega bo‘lgan o‘quvchilarning predmetlararo aloqalar va tarix kurslaridan 
integratsion amaliy topshiriqlarni bajarish bo‘yicha natijalarni baholashda tabaqalashtirib 
yondashish;
-o‘qituvchilarning predmetlararo predmet ichidagi va tarixdan kurslar aloqalar fzasidan umumiy 
o‘quv va predmet bo‘yicha asosiy ko‘nikmalarini muntazam ravishda shallantirib borish; 
1
Musaev U. «Integratsiya ta’lim jarayonini optimallashtirishning muhim prinsipi» X.T.2002. №6

---

42