Тошкент-2021 3 Февраль 2021 7-қисм Тошкент февраль 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Simurg`(semurg`) – eron-sug`d xalqlari mifologiyasida sehrli, barcha narsaga qodir qush 
ramzi sifatida tasvirlanib, “Avesto” bosh qahramoni Axuramazdaga tenglashtiriladi. U asarlarda 
butgutsimon, bahaybat va patlari ham sehrli qush timsolida tasvirlanadi. Ushbu obraz o`zbek xalq 
ertaklarida Davlat qushi, Baxt qushi, Bulbuligo`yo kabi variantlarini ko`rishimiz mumkin. Simurg` 
goh podshohlarni o`ziga jalb qiladigan, bir pati yarim podsholikka teng noyob qush tasvirida, goh 
bosh qahramonning homiysi va himoyachisi qiyofasida sayroqi va go`zal qush timsolida keladi. 
Badiiy adabiyotda Simurg` timsolini ilk bor Abulqosim Firdavsiyning “Shohnomasi”da 
ko`rishimiz mukin. Bu asarda Simurg` ota-bola pahlavonlar Zol va Rustamning homiysi, ijodkor 
va qo`rqmas, dono va mo`jizakor qobilyatga ega obraz tarzida nomoyon bo`ladi. 
Bu obrazning mukammal variantini “Mantiq ut-tayr” asarida ko`rishimiz mumkin. Bu asarga 
Attor, aynan, Simurg`ni bosh qahramon qilib tanladi. U ramziylik an`anasiga asosan bu obrazga 
Yaratganning timsoli vazifasini yuklaydi. Alisher Navoiyning “Lison ut-tayr” asarida Simurg` 
obrazini bosh qahramon qilib tanlaydi. Buning sababi, Navoiyning o`quvchilariga Simurg` obrazi 
xalq ertaklari orqali yaxshigina tanishligi asosiy sabab bo`lsa kerak. 
Demak, Simurg` obrazi Ollohning ramziy talqinlaridan tashqari yana komil inson ma`nosi ham 
kashf etildi. Biz bu Simurg` obrazi orqali o`quvchilarni dunyoqarashini o`stirish, donolik, jasurlik 
xislatlarini o`stirishimiz mumkin. Simurg` obrazi orqali bolalar ongida “birinchilar ichida birinchi” 
bo`lish hissini uyg`otishimiz uchun majoziy ma`noda o`rnak qila oladigan obrazlardan biridir. 
Anqo –Qadimgi Sharq xalqlari afsona va ertaklarida bosh qahramonga homiy. U 
insonlarning ko`ziga ko`rinmaydi, qanoti, pati oltin, kumush va boshqalardan deb ta`riflanadi. 
Xalq orasida Anqoning noyob, qimmatli topilmas, ko`xi Qofda yashaydigan qush kabi ma`nolari 
mavjud. Shu bilan birgalikda “anqoning urug`i” va shunga o`xshash iboralar Anqo qushi bilan 
bog`liq tushunchalardir. Alisher Navoiyning “Lison ut-tayr” asarida Anqo timsoli orqali qushlar 
podshosi va ramziy ma`noda Ollohni yaratadi. Alisher Navoiy Anqo timsolini nafaqat “Lison ut-
tayr” asarida balki, “Hayrat ul-abror” va “Layli va Majnun” kabi dostonlarida hamda lirikasida 
ham foydalanadi.
Bu obraz, ya`ni Anqo qushi orqali o`quvchilar ongiga liderlikka intilish hissini uyg`ota olamiz. 
Undan tashqari guruhi ichida yetakchilik qilishga, hozirgi zamon yoshlariga xos xislatlardan biri 
har sohada o`zini ko`rsata bilish qobilyatini oshirishga xizmat qiluvchi obraz sifatida o`quvchilarga 
o`rnak qilib ko`rsatsak bo`ladi.
Humo – o`zbek xalq og`zaki ijodi namunalarida davlat qushi, baxt qushi kabi variantlari 

---

53