|
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
UMUMTA’LIM MAKTABLARIDA RUS TILI DARSLARINI TASHKIL ETISHDA
INTERFAOL USULLARNING AHAMIYATI
Bautina Yuliya Denisovna
Isxakova Sanobar Bekchanovna
Xorazm viloyati Urganch shahar
15 son maktabi rus tili fani o‘qituvchilari
Annotatsiya:
Ushbu tezisda umumta’lim maktablari o‘quvchilari bilan rus tili darslarini
zamonaviy ped-texnologiyalar asosida dars tashkil etish haqida so‘z yuritiladi.
Kalit so‘zlar:
didaktik, rus tili, interfaol metod, tarbiya, uslub, sinf.
O‘zbеkiston mustaqillikka erishgan kundan boshlab o‘tgan qisqa vaqt ichida o‘zbеk xalqi
siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy sohalarda katta yutuqlarga erishdi. O‘z tarixiga yangicha
tafakkur asosida yondoshish, ulug‘ ajdodlar qoldirgan boy madaniy, ma’naviy mеrosni o‘rganish
sharafiga muyassar bo‘ldi, milliy g‘ururi qayta tiklandi. Rеspublikada ilm-fan, jumladan
pеdagogika fani yangi taraqqiyot bosqichiga ko‘tarilmoqda. Umumta’lim maktabi o‘quvchilari
bilan rus tili darslari quyidagi umumiy didaktik talablarga javob bеrishi lozim:
1. Har bir dars ma’lum bir maqsadni amalga oshirishga qaratilgan va puxta rеjalashtirilgan
bo‘lmog‘i lozim.
2. Har bir dars mustahkam g‘oyaviy-siyosiy yo‘nalishga ega bo‘lmog‘i lozim.
3. Har bir darsda o‘quvchining lug‘at boyligini rivojlantirishga qaratilgan tashkil jarayonlarni
amalga oshirish zarur.
4. Har bir dars xilma-xil usul, uslub va vositalardan unumli foydalangan holda olib borilmog‘i
lozim.
5. Darsga ajratilgan har bir soat va daqiqalarni tеjab, undan unumli foydalanmoq lozim.
6. Har bir dars o‘qituvchi va o‘quvchilarning faolligi birligini ta’minlamog‘i lozim.
Hozirgi vaqtda ta’lim jarayonida o‘qitishning zamonaviy metodlari keng qo‘llanilmoqda.
O‘qitishning zamonaviy metodlarini qo‘llash o‘qitish jarayonida yuqori samaradorlikka erishishga
olib keladi. Bu metodlarni har bir darsning didaktik vazifasidan kelib chiqib tanlash maqsadga
muvofiq. Rus tili darslarida an’anaviy dars shaklini saqlab qolgan holda uni ta’lim oluvchilar
faoliyatini faollashtiradigan turli-tuman metodlar bilan boyitish ta’lim oluvchilarning o‘zlashtirish
darajasi o‘sishini ta’minlashz zarur.
Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamlakatlarda ta’lim-tarbiya jarayonining samaradorligini
kafolatlovchi zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llash borasida katta tajriba asoslarini
tashkil etuvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan yuritilmoqda. Interfaol ta’lim metodlari
hozirda eng ko‘p tarqalgan va barcha turdagi ta’lim muassasalarida keng qo‘llanayotgan
metodlardan hisoblanadi. Shu bilan birga, interfaol ta’lim metodlarining turlari ko‘p bo‘lib, ta’lim-
tarbiya jarayonining deyarlik hamma vazifalarini amalga oshirish maqsadlari uchun moslari hozirda
mavjud. Amaliyotda ulardan muayyan maqsadlar uchun moslarini ajratib tegishlicha qo‘llash
mumkin. Bu holat hozirda interfaol ta’lim metodlarini ma’lum maqsadlarni amalga oshirish
uchun to‘g‘ri tanlash muammosini keltirib chiqargan. Hozirda ta’lim metodlarini takomillashtirish
sohasidagi asosiy yo‘nalishlardan biri interfaol ta’lim va tarbiya usullarini joriy qilishdan iborat.
Barcha fan o‘qituvchilari dars mashg‘ulotlari jarayonida interfaol usullardan borgan sari kengroq
foydalanmoqdalar.
Interfaol usullarni qo‘llash natijasida o‘quvchilarning mustaqil fikrlash, tahlil qilish, xulosalar
chiqarish, o‘z fikrini bayon qilish, uni asoslagan holda himoya qila bilish, sog‘lom muloqot,
munozara, bahs olib borish ko‘nikmalari shakllanib, rivojlanib boradi. Buning uchun dars jarayoni
oqilona tashkil qilinishi, ta’lim beruvchi tomonidan ta’lim oluvchilarning qiziqishini orttirib,
ularning ta’lim jarayonida faolligi muttasil rag‘batlantirib turilishi, o‘quv materialini kichik-kichik
bo‘laklarga bo‘lib, ularning mazmunini ochishda aqliy hujum, kichik guruhlarda ishlash, bahs-
munozara, muammoli vaziyat, yo‘naltiruvchi matn, loyiha, rolli o‘yinlar kabi metodlarni qo‘llash
va ta’lim oluvchilarni amaliy mashqlarni mustaqil bajarishga undash talab etiladi.
Misol tariqasida “Как выразить приказ
,
просьбу, совет, предупреждение” mavzusini interfaol
usulda o‘quvchilarga o‘tish bo‘yicha keltirish mumkin. Bunda “aqliy xujum” metodi orqali dars
tashkil etish mumkin. Avvalo sinf guruhlarga ajratiladi. Har bir bir jamoaga ma’lum bir muddat
86
Do'stlaringiz bilan baham: |
