Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Фойдаланилган адабиётлар.
1. «Замонавий педагогик технологияларни амалиётга жорий килиш» Ж.Йулдошев 
Тошкент-2008й
2. «Замонавий дарс» .Илмий методик туплам. А.Авлоний номидаги ХТХКТМОМИ. 
Тошкент-2007
3. «Бошлангич таълим» журнали.2014й №5
4. «Узбек педагогикаси антологияси» (1-жилд) Тошкент «Укитувчи»1995й

---

174
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
ТЕХНОЛОГИЯ ФАНИДА ДЕКОРАТИВ АМАЛИЙ САНЪАТНИНГ ЎРНИ
Юлдашова Манзура 
Урганч тумани 38 -сон мактабнинг 
технология фани ўқитувчиси 
Юсупова Шукуржон
11-сон мактабнинг технология фани ўқитувчиси 
Аннотация.
Ушбу мақолада мактабда технология дарсларида декоратив амалий санъат 
тури билан боғлиқ бўлган хунармандчилик тури ва унинг ўқувчилар учун аҳамияти айтиб 
ўтилган.
Калит сўзлар:
декоратив, истеъдод, ижод, лаконик шакллар, безаклар, семантик 
аниқлик, лоскут техникаси
Технология дарслари ҳар бир ўқувчининг ижодкорлигини ривожлантириш ва амалга 
ошириш учун турли имкониятларни тақдим этади. Ушбу имкониятлар ўқув жараёнида 
дунёнинг минг йиллик тарихидан келиб чиққан декоратив ижоднинг бадиий ва амалий 
турларидан фойдаланишда айниқса чекланмайди. Бадиий ҳунармандчилик объектларида 
акс этган миллий урф-одатлар бизга халқ истеъдоди ва битмас-туганмас ижоди далили 
сифатида ўтди.
Декоратив-амалий санъат космик санъат соҳасидаги бадиий ижод турларидан бири-
дир. У инсоннинг ҳайкалтарошлик, рассомчилик, меъморчилик, рақс, мусиқага бўлган 
қизиқишларини билдиради.
Бадиий бойлик, инсон яшайдиган ва ҳаракат қиладиган муҳитнинг мукаммаллиги 
нафақат унга киритилган безак элементларининг сони билан белгиланади. Безак элемент-
лари маълум бир вазиятга, унинг одамларнинг утилитар ва маънавий эҳтиёжлари би-
лан белгиланадиган махсус ижтимоий мазмуни, кайфиятига қанчалик мос келиши жуда 
муҳимдир. Бадиий элементлар нафақат атрофни безатибгина қолмай, балки унинг бадиий 
ва образли мазмунини, ифодалилигини мустаҳкамлайди, бойитади, ривожлантиради.
Бадиий ижоднинг тарихий тараққиёти жараёнида композитсияларнинг баъзи умумин-
соний қонуниятлари (тамойиллари) ва қоидалари ҳам ривожланди. Бу принтсиплар ва 
қоидалар бўлиб, уларга риоя қилиш яхлитлик, уйғунлик ва мутаносиблик каби хусусият-
ларни таъминлайди.
Ўзининг эстетик ўзига хослиги жиҳатидан декоратив санъат болаларга жуда яқин, бола-
ликка хос бўлган нарсалар ва атроф-муҳитни эстетик идрок этиш. Хусусан, тасвирларнинг 
умумлаштирилиши ва аниқлиги тасвирланган катталаштирилган, яхлит, майда-чуйдалар-
сиз кўрган болаларнинг барча тасвирий санъатига хосдир.
Лаконик шакллар, безаклар, семантик аниқлик, рангнинг конкретлиги ва ёрқинлиги, ком-
позитсиянинг алоҳида элементларини текстурали ишлов беришдаги қарама-қаршиликлар 
- бу ва бошқа хусусиятлар болалар тасвирий санъатига ҳам, юқори профессионал декора-
тив санъатга ҳам хосдир. Декоратив санъатнинг жозибали кучи унинг ко’плаб турлари ва 
жанрларининг хилма-хиллиги ва “амалийлиги” дир.
Шунинг учун ҳар бир синф учун “Технология” дастурида бадиий ҳунармандчиликка 
бағишланган бўлимлар мавжуд бўлиб, ҳар бир талаба ўз имкониятларини синаб кўришлари 
ва ҳар қандай турлари бўйича ўзларининг қобилиятларини очиб беришлари мумкин. Бино-
барин, “Декоратив-амалий санъат” бўлимининг мазмуни ва ўқитиш услубларини ўрганиш 
муаммоси долзарбдир.
Тадқиқот объекти сифатида: “Декоратив-амалий санъат” бўлимини ўқитиш методикаси 
муаммоларини ўрганамиз. Бу мавзу 5-9 синфларда (қизлар учун) технология дарсларида 
“Декоратив ва амалий санъат” бўлимини ўқитишнинг мазмуни ва услубларини ўрганишга 
қаратилган бўлиб асосий вазифалар:
- 5-9 синфларда технология дарсларида “Декоратив ва амалий санъат” бўлимини ўқитиш 
муаммоларини аниқлаш (қизлар учун);
- 5-9 синфлар учун технологик дастур мазмунини ўрганиш (қизлар учун);
- “Декоратив-амалий санъат” бўлими учун кўргазмали қўлланма ва ўқитувчилар учун 
қўлланма ишлаб чиқиш.

---

175