Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

jozibador
va 
ta’sirchan nutqchalik 
singdira olmaydi.
O‘quvchining nutqini o‘stirishga yordam beradigan mashqlarni quyidagicha tasnif etish 
mumkin:
1.Matnga mos sarlavha topishni talab etadigan mashqlar. Bunday mashqlar o‘quvchilarda mat-
nni his qilish,matn bilan o‘zi topgan sarlavha o‘rtasidagi mantiqiy bog‘lanishni tushunish ko‘nik-
masini shakllantiradi.
2.Tushirib qoldirilgan so‘zlardan mosini qo‘yishni talab etuvchi mashqlar . Bunday mashqlar 
o‘quvchini fikrlashga o‘rgatadi.
3.Berilgan so‘roqlarga mos so‘zlarni topishni talab qiluvchi mashqlar. Bunday mashqlar o‘qu-
vchilarga so‘z tanlashni o‘rgatadi.
4.Berilgan tayanch so‘zlarni qatnashtirib gap va matn tuzishga undovchi mashqlar.Ular o‘qu-
vchini fikrrlashga va fikrini yozma nutq vositasida ifodalashga o‘rgatadi.
5.Berilgan sarlavha asosida hikoya,insho va bayon yozishni talab etuvchi mashqlar .Bunday 
mashqlar o‘quvchilarni ijodkorlikka yetaklaydi. Ijodiy fikrlashga,o‘ylab topishga undovchi bun-
day mashqlarni o‘quvchilar qiziqib bajaradilar. 
Yuqorida sanab o‘tilgan omillar quyidagi usullar yordamida tushuntirib beriladi .
1.Matnga mos sarlavha topishni 
“Pochtachi”
usuli orqali amalga oshirish mumkun. Ushbu 
kasb egasi maktublarni o‘z egalariga topshirishini bilamiz. Sinf uch guruhga bo‘linadi.Har bir 
guruhga pochtachilar tayinlanib, matnlar yozilgan jo‘natmalarni o‘qituvchidan qabul qilib oladi, 
guruh a’zolari birgalikda maktubda berilgan matnga sarlavha topadi. 
1-Matn.
Tongda uyg‘onib, tashqariga chiqdim . Havo sovuq , lekin manzaradan ko‘zingiz yayraydi . 
Hammayoq oppoq qor , go‘yo yerga oq momiq gilam to‘shab qo‘ygandek. 
2-Matn
Kitob –oftob degan gap bor.Kitob kirmagan xonadonga jaholat qadam qo‘yadi.Kitob bizga 
ilm-ma’rifat eshiklarini ochib beradi.Umr yo‘llarimizdagi eng yaxshi hamrohimiz bu kitobdir.
3-Matn
Odob –bu qalbni yomon so‘zlardan va nojo‘ya xulqdan saqlay olishdir .O‘zini va o‘zgalarni 
hurmat qilish,obro‘sini tushirmaslik ham odobdir.Odobli bola elga manzur ,deydi dono xalqimiz 
.Shuning uchun odob –axloq qoidalariga rioya qiling.

---

143