Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

Vl -b ob . U ru g„ s if atin i a n iq la sh
UrugMarning tozaligini aniqlash 
UrugMaming tozaligi asosiy sifat belgilaridan bo'lib qishloq xo„jaligida 
katta ahamiyatga ega, chunki bu ko'rsatkich ekish uchun belgilangan urug'lami 
urug'lik sifatini ifodalaydi. Urug„larda o„lik chiqindilar (somon, cho„p-xas, tosh, 
kesaklar va boshqalar) va tirik chiqindi (begona o„tlar yoki boshqa ekinlaming 
urugMari) degan aralashmalar boMishi mumkin.O'lik chiqindi ortiqcha yuk 
hisoblanib, urug'lami yaxshi saqlanishiga zarar beradi. Tirik chiqindilar dalani 
begona o„t bosishiga va buning natijasida asosiy ekinni kamayib pasayishiga 
sabab boMadi. Shuning uchun urugMarning tozaligini aniqlash ulami tovar 
maxsuloti sifatida baholashda ham, urugMik sifatida baholashda ham muhim 
ahamiyatga ega. UrugMaming tozaligi asosiy ekin urugMarining urugMar 
aralashmasidagi barcha boshqa ekin urug'lariga nisbatan foiz hisobida olingan 
miqdoridir. UrugMarning tozaligi ogMrligiga nisbatan foiz bilan ifodalanadi va 
aloxida olingan ikkita namuna bo'yicha aniqlanadi.
Urug'ning tozaligini tekshirish uchun mo'ljallangan o'rtacha namuna stol 
ustiga to'kilib yaxshilab ko'rib chiqiladi. Yirik aralashmalarining (tosh, yirik 
kesaklar, o'simlik poyalarini bo'lakchalari va boshqalar) terib olinib tarozida 
toritiladi va ular o'rtacha namunaning ogirligiga nisbatan necha foizni tashkil 
etishi aniqlanadi. Aniqlangan yirik aralashmalar foizi urug'ning tozaligi taxlil 
qilinganda chiqadigan chiqindiga qo'shiladi.
Masalan: o'rtacha urug' namunasidagi yirik aralashmalar 2 ,45 g bo'ldi, 
urug' namunasining ogirligi 1000 g. edi, bunda shu namunadagi yirik 
aralashmalar foizi: 2,45x100:1000 =0,24% ni tashkil etadi.
Tozalik, shuningdek chiqindining har xil namunalari olingan urug'ning