Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Klinik va patologoanatomik belgilari. 
Parazitlar bilan kuchli 
zararlangan gul baliqlarning ichaklarida o‘tkir yalligianishlar
102

---

kuzatiladi. Ekskrementlari sariq-qo‘ng‘ir rangda boiadi. Baliqlar 
ozuqalanmaydi va ozib ketadi. Sekinlik bilan suzgichlari va 
tanasining alohida qismlari sariq rang bilan qoplanadi. Kasallik bir 
qancha oylar davom etadi va baliqlar kasal gul baliqlar jigari 
kulrang- pushti rangda, o't pufagi esa tez kattalashadi va sariq-qizil 
suyuqliklarga to la d i. Ularning devori gipermirlanadi. Parazitning 
patogen ta’siri natijasida o ‘t pufagi, jigar va ichakning normal 
faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadi.
Tashxis 
klinik belgilari va patologoanatomik o‘zgarishlari, 
hamda qo‘zg‘atuvchming o‘t pufagida ko‘p sonli sporalarning 
mikroskopik topish orqali qo‘yiladi.
Qarshi kurash. 
Yetarli darajada ishlab chiqiJmagan. Nosog‘- 
lom xo‘jaliklarning tubi xlor yoki so‘ndirilmagan ohak bilan 
dezinfeksiya qilish tavsiya etiladi. Natijada sporalar oladi.
Bir xo‘jalikdan ikkinchisiga gul baliqlarni ko‘chirib o‘tkazishda 
jiddiy tadqiqotlami o‘tkazish kerak. Undan keyin gul baliq ikralarini 
ko‘chirib o‘tkazishga ruxsat beriladi. Kasallangan xo‘jaliklardan gul 
baliqlarni tashish taqiqlanadi.
Kiprikli infuzoriyalar chaqiradigan kasalliklar
Kasalliklar ixtiopatologiyada katta o‘rinni egallab, Ciliata 
kiprikli infuzoriyalar keltirib chiqaradi. Ushbu guruh sodda 
hayvonlari birmuncha murakkab tuzilgan. Harakatlanish organlari 
bo‘lib, ko‘p sonli harakatchan kipriklar xizmat qiladi. Ular ikki yo‘l 
bilan ko‘payadi. Jinssiz ko‘payishi ikkiga yoki ko‘p bo‘linish orqali 
sodir boiadi va konyugatsiya yo‘li bilan ko‘payadi.
Xilodonellyoz
Xilodonellyoz - chuchuk suv baliqlarining protozoy kasalliklari 
boiib, Hypostomatida turkumiga mansub Chilodonnelidae oilasi 
infuzoriyalarining parazitlarini chaqiradi. Parazit chuchuk suv va
103

---

akvarium baliqlarining jabrasida, terisida, suzgichlarida va tananing 
boshqa qismlarida lokalizatsiya qiladi.
Tarqalishi va iqtisodiy zarari. Invaziya barcha baliqchilik 
xo'jaliklarida tarqalgan. Rossiyaning markaziy va shimoliy hudud- 
larida ko‘p miqdorda uchraydi.
Tabiiy suv havzalarida deyarli barcha chuchuk suv baliqlarining 
turlari qo‘zg‘atuvchilarning tashuvchisi hisoblanadi, lekin epi- 
zootiyasi qayd etilmagan. Xilodonellyoz kasalligining ommaviy 
uchrashi baliqchilik xo‘jaliklarida, baliqlami yuqori zichlikda 
boqish va qish vaqtida baliqlarning ko‘plab o ‘lishi katta iqtisodiy 
zararni keltirib chiqaradi.
Qo‘zg‘atuvchisi. Xilodonellyozning asosan ikki turi