Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Qarshi kurash choralari. 
Sistidikolyozga qarshi kurash uchun 
gul baliq xo‘jaliklarida yuqumli kasalliklar haqida ogohlantirish 
kerak. Suv ta’minoti manbalarida zararlangan baliqlar yo'qligiga 
e ’tibor berish kerak.
177

---

YETTINCHI BOB.
BALIQLAR - ODAM VA HAYVONLAR KASALLIKLARI
QO‘ZG‘ATUVCHILARI TASHUVCHISI SIFATIDA
Ma’lumki, baliqlar turli xil kasalliklar manbai bo‘lishi mumkin. 
Ular har qancha xavfli bakteriyalar, viruslar va vibrionlarni mexanik 
tashuvchisi bo‘ladi yoki odamlar uchun xavfli bo' lgan parazitlarning 
oraliq xo‘jayinlari bo‘lib hisoblanadi. Odam va hayvonlarga baliqlar 
orqali o‘tadigan ayrim kasalliklar bo'yicha qisqacha ma’lumotlarni 
keltiramiz.
Botulizm
Bu kasallik odamga baliqlar orqali o‘tadi. Botulizm odam 
eskirgan yoki kasallangan baliq mahsulotini iste’mol qilganda bu 
kasallikka uchrashi mumkin. Kasallik qo'zg'atuvchisi. 
Clostridium
botulinum
bakteriyasi bo‘lib, tuproqda yashaydi. Baliq ozuqasi 
orqali baliq organizmiga kiradi. Bakteriyalar ichak devorlarini 
jarohatlaydi va butun tana bo‘ylab tarqaladi. Hattoki tana qoplamini 
ham jarohatlantiradi. Ayniqsa, bentosxo‘r baliqlar zog'ora. karp, 
lesh, voblada bu bakteriyalar ko‘proq uchraydi. Odam bunday kasal 
baliqni iste’mol qilsa og‘ir toksikozga uchraydi, ba’zan kuchli - 
zaharlanish oqibatida o'iim.ga olib kelishi ham mumkin.
Opistorxoz
Opistoxroz - odamning gelmintoz kasalligi bo‘lib, 
Opisthor-
chis felineus
trematodalari o ‘t pufagi, jigarning o‘t yo‘lida parazitiik 
qiladi. Odam, ushbu trematodaning lichinkasi bilan zararlangan 
baliqni iste’mol qilishi orqali zararlanadi.
Qo‘zg ‘atuvchisi. 
Trematodaning tana uzunligi 7-12 mm, eni 
G.9-1.6 mm. (27-rasm) Bosh tomoni biroz toraygan, orqa qismi esa
178

---

kengaygan. Oldingi tomonida og‘iz so‘rg‘ichi, tomoq, undan esa 
qizilo'ngacb va qizilo‘ngach bifurkatsiyalanib, ichak naylarini hosil 
qiladi. Qorin so‘rg‘ichi tananing to‘rtdan birinchi bo'lagining 
oxirida joylashgan. Urug‘donlari ikki bo‘lmali bo‘lib, tananing 
oxirgi qismida joylashgan, uning ustiga tuxumdon va urug' 
chiqaruvchi yo‘l, tananing o‘rta qismi bachadon shoxlari bilan 
to4gan. Jinsiy teshik qorin so‘rg‘ichining oldida joylashgan.
Bioiogiyasi. Parazit biogelmint. Oraliq xo‘jayinlari