|
4.2. Elektr xavfsizligini ta’minlash buyicha tashkiliy chora-tadbirlar
Agar elektrmoslamalarni jihozlash, montaj qilish va ulardan xavfsiz foydalanish qoidalari suzsiz bajarilmas ekan, texnik ximoya choralari uzicha elektr moslamalariga xizmat kursatadigan ishchi-xizmatchilarning tulik, xavfsizligini ta’minlay olmaydi. Elektr moslamalardan foydalanishning koniqarsiz tarzda tashkil etilishi nafaqat elektr-texnik ishchi-xizmatchilarning, balki boshqa kasb egalarining ham elektr jarohati olishlariga sabab bo’ladi.
Elektr moslamalariga xizmat kursatishdagi elektr xavfsizligini ta’minlashga oid tashkiliy chora-tadbirlar quyidagilardan iborat:
- elektr moslamalarni soz, PUE (EMYU, PTE (TFK) va PTB (TXK) talablariga muvofik bo’lgan holda tutish;
- xizmat kursatadigan ishchi-xizmatchilarni yoshiga, elektr texnika moslamalari bilan ishlash staji va sog’ligining holatiga (birlamchi va ikki yilda kamida bir marta utkaziladigan tibiiy davriy kurik) kura tanlash;
- ishchi-xizmatchilarga yo’riqlar berish va texnika xavfsizligi koidalari yuzasidan o’qitish, ular bilimini malaka komissiyasi tomonidan tekshirib, mazkur elektr moslamada ishlash xuquqini beradigan guvoxnoma topshirish va malaka guruxini takdim etish;
- elektrmoslamalardaishdaaniqtartibgarioyakilish;
- elektrxavfsizligibuyichamaxalliy yo’riqnomalarni ishlab chiqish va ular bilanishchilarnita’minlash;
- elektrmoslamalargaxizmatkursatayotganshaxslarningxavfsizlik texnika qoidalarigarioyaqilishini muntazamnazoratqilibborish.
Elektr moslamalardan tug’rifoydalanishelektrxujaligiuchunmas’ul bo’lganmaxsus shaxstomonidantashkiletiladi. Hatto katta bo’lmaganelektr xo’jaligidan texnik jihatdan tug’rivaxavfsizfoydalanishuchunmas’uliyatyuridik tuqtai nazaridanishchi (monter)larzimmasigayuklanishimumkinzmas. Bundaymas’uliyat faqatmaxsustayyorgarlikdano’tganmuxandis-texnik xodimlarzimmasigayuklatilishimumkin.
Qoidalarda kichikroq korxonalarning elektr moslamalaridan foydalanish shartnoma buyicha ixtisoslashgan tashkilotga topshirilishi mumkinligi kuzda tutilgan.
Stansiyada elektr xo’jaligi uchun maxsus tayyorgarlikdan utib, elektr xavfsizlik texnikasi buyicha imtixonlarni IV malaka guruxidan past bo’lmagan darajada topshirgan stansiya boshlig’i, uning urinbosari yoki bosh muxandisi bo’lishi mumkin.
Elektr moslamalarnda ularga xizmt kursatish bilan boglik lavozimlarda 18 yoshga tulmagai va tegi shli malakaga ega bulmagan shaxslar ishlashiga yo’l qo’yilmaydi.
Stansiyaning elektr texnika moslamalariga (elektr plitka, elektr pechlar, elektr kaminlar, rubilniklar, elektr shtemsellar, elektr komposterlar va x.k.) xizmat kursatish ishlarida bog’lik bo’lgan barcha ishchi-
xizmatchilari elektr xo’jaligi uchun mas’ul shaxslar yo’l-yuryq olishlari shart. Bilimlari tekshirilganidan sung ularga elektr xavfeizligi buyicha birinchi malaka guruxi berilib, belgilangan shakldagi jurnal (TFK va TXQ ga IV ilova)ga kiritiladi. SHundankeyin ular birchorakdakamidabirmarta davriy yo’l-yuriqolibturadilar. Birinchiguruxgaoidshaxslarelektr toki urganidabirinchiyordamkursatish koidalaribilanamaliyjixatdantanish bo’lishlarikerak. Ushbu ishchi-xizmatchilar majburiyatlari doirasi temir yul transporti va transport kurilishi ishchilari kasaba uyushmasining MQ, mexnat buyicha texnik inspeksiyasi bilan kelishilgan maxalliy yuriqnomada belgilab berilgan.
II va undan yuqori malaka guruxini olish maqsadida imtixon topshirish uchun I malaka guruxiga ega bo’lgan ishchi-xizmatchilar bir oy davomida o’qitilib, sung imtixon topshiradilar. SHundan keyin ular yana bir oy davomida o’qib, III malaka guruxiga, yana ikki oylik tayyorgarlikdan keyin esa - IV guruxga topshiradilar.
Stansiya ishchi-xizmatchilarini o’qitish dasturi elektrlashtirish va energetika xo’jaligi xizmati bilan birgalikda “O’zbekiston temir yo’llari” DATK tomonidan tasdiqdangan namunaviy dastur asosida tuziladi. II-IV guruxlarda imtixon qabul qilish uchun malaka komissiyasi tarkibi iste’molchilar elektr moslamalarining TFQ, va TXQ lariga muvofik belgilanadi. Ishchi-xizmatchilar bilimini tekshirish natijalari belgilangan shakldagi jurnalga kiritib, ularga maxsus guvoxnoma beriladi. Ushbu guvoxnoma ishchi-xizmatchi xizmat vaznfalzrini bajarayotgan paytida uning o’zida bulishi shart.
Akkumulyator batareyalarini ta’mirlash va zaryadlash bilan mashg’ul bo’lgan akkumulyatorchilar bir yilda bir marta III guruxga stansiya kompssiyasiga imtixon topshiradi, bu komissiya tarkibiga kuyidagilar kiradilar: elektr xujaligi uchun mas’ul shaxs, malakasi IV guruxdap kam bo’lmasligi lozim (rais), mexnat muxofazasi buyicha muxandis va kasaba uyushma kumitasi vakili.
Stansiya navbatchilari, manevr dispetcherlari va majburiyatlariga machtali ajratgichlarni uchirib-yoqish va zaminlashtiruvchi pichoqlar yoki ajratgichlar yordamida qo’lda ulash orkali kontakt tarmogi simlarini zaminlashtirish kirgan boshka xizmatchilar ushbu ishlarni majburiy tarzda amaliy bajara olishlari va II guruxdan kichik bo’lmagan malakaga ega bo’lishlari shart (kuchlanishi 1000 V dan yuqori bo’lgan moslamalarda). Ajratgichlarni boshqaruv pul’tidan turib uchirpb-yoqish bilan shug’ullanadigan ishchi-xizmatchilar I malaka guruxiga ega bulishlari kerak.
Machtali ajratgichlarpi uchirib-yokishda elektr xavfeizligi masalalari buyicha o’qitish kontakt tarmogi masofasshshpg xodimlari tomonidan amalga oshiriladi. Bilimlar kontakt tarmog’i masofasnqoshidagikomissiyadabiryildabir marta tekshiruvdanutkaziladi. Uchirib-yoqishxuquqiiiolganshaxslarruyxatibulimbogpligitomonidantasdiklanib, energiya dpepstcheriqo’lpda bo’ladi.
Kuchlanishi 1000 V dan ortiq bo’lmagantaksimlashmoslamalari, shitlar, shina utkazgichlar, trollar, yig’malarnikuzdankochirishdaogoxlantirishplakatlarinivatuyeiklariniolibtashlash, ular ortigautish, tok utkazadigankismlargategishvaularniartnshyokptozalash, anikdangapnosozliklarnibartarafetishtakpklanadi.
Ishlabchikarishelektruskunalariga (elektrdvigatellari, elektrpechlarivah.k.) vakuchlanishi 1000 Vgachabulganturli texnologiya uskunalariningelektr texnika kismiga xizmatkursatadiganoperativ(tezkor) ishchi-xizmatchilarininguzigayakka xoldaishgatushirishmoslamalarishitining, boshkaruvpul’tlariningeshiklarinikuzdankechirishmaksadidaochishruxsatetiladi. Bundaykuzdankechirishdaex,tiyotkorlikkarioyakilish tok o’tadigankismlarga, ochikturganapparaturagategmasliktalabetilib, "joriy foydalanish" tartibida amalga oshiriladigan ishlardan tashqari biron-bir ish bajarish taqiqlanadi.
Joriy foydalanish tartibida amalga oshiriladigan ishlar ro’yxati elektr xujaligi uchun mas’ul shaxs tomonidan tasdiqlanib, energiya uchastkasi hamda kasaba uyushmasining mehnatning texnik ipepeksiyaen bilan muvofiqlashtirilishi lozim.
Stansiya elektr moslamalarida ishlar bajarsh tartibi, ushbu ishlarning xavfszligini ta’milashga qratilgan tashkliy va texnik chora-tadbirlar iste’molchilar elektr moslamalaridan foydalanishidagi texnika xavfsizligi Qoidalariga to’liq muvofiq ravishda ishlab chiqarilgan stansiya ishchi xizmatchilari uchun elektr xavfsizlik buyicha maxalliy foydalanish yo’riqnomasida belgilab beriladi.
4.2. Ishchi-xizmatchilarni mexmat xavfsizligiga o’qitishni
Do'stlaringiz bilan baham: |
