Topshiriq: Yuridik adabiyotlarni o‘rganish asosida tahliliy material tayyorlang. Huquqni

Sud amaliyotida ijara shartnomasi bilan bog‘liq yuzaga kelgan muammoli 
vaziyat.
"YAXSHIMURODOV JASUR" MCHJ va fuqaro Nurjanova Gavhar 
Sultonovna oʻrtasida ijara shartnomasi tuzilgan. Shartnomaga koʻra Nurjanova 
Gavhar Sultonovnaga tegishli "DAMAS" rusumli avtomashina Shovot tumanida 
xususiy amaliyot bilan shugʻullanuvchi notarius R. Turayev tomonidan 05.12.2020 
yilda reestrda 202001370003484-raqam bilan qayd qilingan "Avtotransport vositasi 
ijara shartnomasi"va asosan ijaraga olingan. Lekin ijaraga oluvchi ijara 
shartnomasining 6-bandini buzib, jamiyatga toʻlanishi lozim boʻlgan 2021-yil uchun 

---

6 
har oyiga 69 000 soʻmdan va vaqtida toʻlamagani uchun 0.1 % penya hamda hisob 
raqam orqali toʻlanishi uchun 0.5 % bank xizmati uchun jami. 629 694 so'm 
toʻlamaganligini, shuningdek, 2022-yilning har oyi uchun 75 600 soʻmdan 2022-yil 
yanvar, fevral oylari uchun 0.1 % penya va hisob raqami orqali toʻlanishi uchun 
0.5% bank xizmati uchun jami 781 810 soʻm toʻlanmaganini, bundan tashqari, 
litsenziya olish uchun 288 000 soʻm toʻlanmaganini hamda litsenziya varaqasiga ega 
avtotransport vositasidan Xorazm viloyat hokimligi bilan kelishuvga asosan har bir 
oy uchun toʻlanishi lozim boʻlgan 60 000 soʻm jami 2 oy uchun 2 880 000 soʻm 
toʻlanmaganini, bularning oqibatida jamiyat jami 4 867 495 soʻm zarar 
yetkazilganini bayon qilib mazkur ijara shartnomasini bekor qilishni va ijaraga 
oluvchidan jamiyat foydasiga 4 867 495 soʻm undirishni soʻrab sudga murojaat 
qilgan. 
O‘zbekiston Respublikasi FKning 541-moddasi 1 va 2-qismlariga ko‘ra Ijaraga 
beruvchi ijaraga oluvchiga mol-mulkni shartnoma shartlari va molmulkning 
vazifasiga muvofiq holatda topshirmog‘i lozim. Mol-mulkni topshirishga 
tayyorlash, shu jumladan topshirish dalolatnomasini tuzish va imzolashga taqdim 
etish ijaraga beruvchining burchi bo‘lib, uning hisobidan amalga oshiriladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 324-moddasining 1-qismiga ko‘ra, 
qarzdor majburiyatni bajarmaganligi yoki lozim darajadabajarmaganligi tufayli 
kreditorga yetkazilgan zararni tulashi shart. 
Mazkur Kodeksning 236-moddasida majburiyatlar majburiyat shartlariga va 
qonun hujjatlari talablariga muvofiq, bunday shartlar va talablar bo‘lmaganida esa 
ish muomalasi odatlariga yoki odatda qo‘yiladigan boshqa talablarga muvofiq lozim 
darajada bajarilishi kerak deb qayd qilingan bo‘lsa, 237-moddasida majburiyatni 
bajarishdan bir tomonlama bosh tortish va shartnoma shartlarini bir tomonlama 
o‘zgartirishga yo‘l qo‘yilmaydi, qonun hujjatlarida yoki shartnomada nazarda 
tutilgan hollar bundan mustasno deb qayd qilingan. 
Sud FKning 541-324-236-237-moddalariga asoslanib quyidagicha qaror qiladi: 
Da’vogar “YAXSHIMURODOV JASUR” MCHJning javobgar Nurjanova Gavhar 

---

7 
Sultanovnaga nisbatan ijara shartnomasini muddatidan oldin bekor qilish va 
yetkazilgan zararni undirish haqidagi da’vo talabi qanoatlantirilsin. Javobgar 
Nurjanova Gavhar Sultanovnadan da’vogar “YAXSHIMURODOV JASUR” 
MCHJning foydasiga 4.867.495 (to‘rt million sakkiz yuz oltmish yetti ming to‘rt 
yuz to‘qson besh) so‘m undirilsin.
Qarzdor majburiyatni bajarmasa yoki lozim darajada bajarmasa, qarz 
beruvchiga yetkazilgan zararni bajarishga majbur hisoblanadi.
Agar shartnomaning o‘zida o‘zgacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, zararni 
aniqlashda majburiyat bajarilishi kerak bo‘lgan joyda, qarzdor kreditorning 
talablarini ixtiyoriy qanoatlantirgan kunda mavjud bo‘lgan narxlar hisobga olinadi. 
Sud zararni to‘lash haqidagi talabni qaror chiqarilgan kunda mavjud bo‘lgan 
narxlarni inobatga olgan holda qanoatlantirishi mumkin. (324-modda) 
To‘lanishi lozim bo‘lgan neustoyka quyidagi hollarda kamaytirilishi mumkin:
a)
To‘lanishi lozim bo‘lgan neustoyka kreditorning majburiyatini buzish 
oqibatlarigazidligi ko‘rinib tursa, 
b)
Qarzdorning majburiyatni qay darajada bajarganligiga qarab, 
c)
Majburiyatda ishtirok etayotgan taraflarning mulkiy ahvoli darajasi, 
d)
Kreditorning mafaatlari ham inobatga olinishi mumki 
e)
Bundan tashqari sud alohida hollarni inobatga olgan holda ham neustoykani 
kmaytirishi mumkin.
Ikki taraf o‘rtasida tuzilgan shartnomani taraflardan biri javobgar bo‘lgan 
holda bajarishi mumkin bo‘lmay qolsa,ikkinchi taraf qonunda yoki 
shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, shartnomadan voz 
kechishga va yetkazilgan zararni undurib olishga haqli hisoblanadi.