Topshiriq savollari. Analitik kimyo nimani о‘rganadi va qachondan fan sifatida shakllana boshladi? 2

19.Sistematik analiz qilish usuli nimalardan iborat va qanday hollarda bu usuldan foydalaniladi?
20.Guruh reagenti nima va u qanday talablarga javob berishi kerak?
TOPSHIRIQ JAVOBLARI.

1. 
   Analitik kimyo — modda va aralashmalarning sifat vamiqdoriy tarkibini hamda ular tarkibidagi komponentlarningstrukturasini o‘rganadigan fan hisoblanadi. Analitik kimyo fan sifatida XVII asrning o‘rtalaridan rivojlana boshladi. Bu fanning rivojlanishiga ingliz olimi R.Boyl(1627—1691) katta hissa qo‘shdi. U o‘zigacha ma’lum bo‘lgan sifat reaksiyalarini ma’lum bir tizimga soldi va yangi sifat reaksiyalarini taklif etdi. R.Boyl tortma analizga asos soldi, fanga„analiz“ degan atamani kiritdi.
   
2. 
   Moddaning eritmalarda o'tkaziladigan analizi ho‘l usul deyiladi.Bu usulni Boyl kashf etgan. Bunda tekshiriladigan modda oldindan eritilgan bo'lishi kerak. Odatda erituvchi sifatida suv ishlatiladi. Agar modda suvda erimasa, kislotalarda eritiladi. Kislotada eritilgan modda kimyoviy o'zgarishga uchrab, suvda oson eriydigan birorta tuzga aylanadi. Masalan: Cu0+H2S0 4 —> CuS04+ H20. Fe(OH)3+3HCl -> FeCl3+H20. CaC03+ 2HN03 ->Ca(N 03)2+H20 + C02 ⬆
   
3. 
   M.V.Lomonosov (1711—1765) birinchi bo‘lib, kimyoviy tekshirishlarda mikroskopdan foydalangan. U 1749- yilda „Kristalllarda burchaklar doimiyligi qonuni“ni ochdi. Rossiyada analizning mikrokristalloskopik usuli M.V.Lomonosov va Ò.Y. Lovitsning mehnatlari tufayli yuzaga keldi. Ò.Y. Lovits (1757—1804) kristallarning shakliga ko‘ra, ularni identifikatsiyalash usullarini taklif etdi. Keyinchalik mikrokristalloskopik analiz usullari P.N. Axmetov, G. Dragendorf, Y. Bojiskiy, G. Berens va boshqalar tomonidan rivojlantirildi.
   
4. 
   Xalaqit beruvchi ionlarni ketma-ket ajratuvchi analizga sistematik analiz deyiladi.Bu usulda anion gruppalariga maxsus gruppa reagantlari ta'sirida ajratish bosqichlari va ketma-ketligi amalga oshiriladi.
   

5.Gaz suyuqlik yoki erigan moddalar aralashmasini adsorbsion usulda ajratish va analiz qilish rus botanigi M.S.Svet tomonidan 1903-yilda kashf etilgan. Bir qancha gazlar kashf qilinishi natijasida pnevmatik kimyoga asos solindi. Flogiston nazariyasi tamomila rad etildi, kislorodli yonish nazariyasi oʻz tasdigʻini topdi. Natijada koʻpgina nazariy tasavvurlar oʻzgardi, yaʼni kimyoviy nomenklatura ishlab chiqildi. Mana shu davrda kimyoning analitik tahlil yoʻli shakllandi.