Topografiyalíq anatomiya páni boyínsha oqíw metodikalíq-kompleks

Tayansh sózler: ultabar, as qazan, ishek, jasalma tesik, dabba.
Paydalanılǵan ádebiyatlar:
1. Operativ xirurgiya - X. K. Bahadırov, Y. A. Axbutayev, B. D. Narziyev - 1997.
2. Operativnaya xirurgiya - I. I. Magda - 1990.
3. Xirurgiya krupnogo ragatogo skota - P. S. Kuznesov - 1974.
4. Operativnaya xirurgiya - I. K. Shomirzayev - 1987.
5. Novoye licheniye nezaraznix bolezney selsko-xozyaystvenix - v. R. Mosin -
1973.
6. A. David Weaver, Guy St Jean, Adrian Steiner “Bovine surgery and Lameness” USA, 2005
Qarınnıń shegarası. Aldınǵı sheńber - deneniń torakal bólegi diafragmaǵa jabısqan; arqa bólegi tos boslıǵına kirgenshe, shap baylamınıń tegislik dárejesine muwapıq sandı nıqlaytuǵın keń fasciyası hám sawırn muskullar arasındaǵı qarıqlardıń suwreti, joqarıdaǵı bel omırtqalarına túsken muskullar; Tómennen ventral tárepte jaylasqan jumsaq diywal hám qanjarsimon shemirshek; jambas táreplerden Qarınnıń biqin jumsaq diywali aqırǵı qabırǵa bólegine diafragmaǵa tutasǵan bólegi.
Ótkerilgen tegislik boyınsha qarındı shártli túrde eki segment hám úsh bólekke bolıw qabıl etip alınǵan; birinshi aqırǵı jup qabırǵalardıń arqa bólimleri ekinshi maklokning joqarı múyeshleri. Aldınǵı bólim, yamasa qarın ústi tarawı - regio epigastrica diafragma aralıǵı hám birinshi tegislikte jaylasqan; Ortadaǵı bólim, yamasa Qarınnıń orta bólegi, eki tegislik arasında jaylasqan - regio mesogastrica; orqangi bólegi, yamasa qarın astı tarawı - regio hypogastrica ekinshi tegislik arası hám tos boslıǵına kiriskennen keyina jaylasqan.
Joqarıda keltirilgen bólimlerdiń hár biri óz gezeginde kishi oblastlarga qarın aldı bóleginde qalqansimon shemirshek r. xipohoidea ventral tegisliginde jaylasqan, eki tárepte o'rnashgan qabırǵalar yoyi tegisliginde hám jup oń hám shep qabırǵa astı shegaralarǵa - r. r. hypochondriacus - dextra et sinistra bólinedi.
Qarınnıń ventral diywalında hám bel omırtqası kese ósimtesi orta shegara astında kindik, joqarıda bel oblastlariga bólinedi.
Bel omırtqalarınıń kese qabırǵa ósimteleri úshleri táreplerinde oń hám shep biqin oblastlari ajratıladı, olardıń omırtqalar bóleginde hár tárepinde úshmúyeshlik formasındaǵı tereńlik ash biqin jaylasqan, bular astında jeke biqin tarawı orın aladı.
Qarın diywalidıń tómengi bólegi arqa tárepinde vertikal tegislikte oń hám shep chov oblastlari, bular aralıǵinda chov súyegi jaylasqan.
Jambas - dize búrmesinen qabırǵa yoyiga ótkerilgen gorizontal tegislik klinikalıq noqatı -názerge kóre qarın ostki diywali taǵı óz gezeginde jambas hám tómengi qarın diywalına bólinedi. Bul bóleginde erkek haywanlarda jınıslıq olat terisi, kertmagi, urǵashı úlken haywanlarda sút bezi tarawı ajratıladı. Kindik arqalı ótkerilgen tegislik bóliminde kindik aldı hám kindik arqa regionları bólek ajralıp turadı.
Qarın diywalidıń quramına qabırǵa hám qabırǵa shemirshekleri kirmaydigan bólegi Qarınnıń jumsaq diywali dep ataladı. Qaramallarda Retting tárepinen qarın salasın bóliniw usılların basqasha etip aytǵan.
Qarın jumsaq diywalidıń dúzilisi. Teri qarın diywalidıń ventral bóleginde talay juqa. Teri astı hám odan keyingi maydan fasciya toqımaları bir-birine tıǵız jabısqan. Deneniń teri astı muskulı júzeki fasciya betalarining arasına jaylasqan, qarın jumsaq diywalidıń arqa tómengi bóliminde qollanıladı bolıp, biqin dize búrmesine qosıladı. Fasciya astı toqımalarınan keyingi qabatlar jaqsı rawajlanıp, urǵashı haywanlardıń sút bezi, erkek mallardıń prepusiyasi qasında jaylasqan, fasciya astı qabatı jaqsı rawajlanǵan hám usılardı óz ishine qamtıp alǵan; sannıń tarnglovchi muskul aldı, dize qopqog'i joqarısındaǵı biriktiruvchi toqımanı strukturalıq bóleginde dize ústi limfa túyini, chov salasında bolsa chov maydan limfa túyinleri o'rnashib alǵan.
Sol qabatda qarın teri astı arteriyası hám venası jaylasqan. Qaramallarda vena tamırı laktasiya dáwirinde qalınlasadı, kókirek súyektiń qılısh tárizli o'simta shegarasında “sút qudug'i” tesigi arqalı ol ishki kókirek vena tamırına qóyıladı. Geyde bul tesik eki bolıp, onda vena tamırı da ekige bolınıp, tesikler arqalı ishkerige kiredi.
Qarın sarı fasciyası bel arqa fasciyasıning dawamı; ol Qarınnıń sırtqı qıysıq muskul aponevroziga birlesedi hám odan erkek haywanlar jınıslıq olatiga tereń fasciya ajralıp shıǵadı, ol erkek jınıslıq aǵzasına hám urǵashılar ushın jelinin ustap turıwshı baylam wazıypasın atqaradı.
Qarınnıń sırtqı qıysıq muskulı júdá keń jalpaq muskul bolıp, deneniń qaptal tárepinde jaylasqan, kókirek hám qarın diywalinı uyımlastırıwına qatnasadı. Ol kókirektiń tómengi janından baslap tos súyegi tárepke qaray jónelgen. Onıń aponevrozi úsh bólekke: qarın, tos hám san bóleklerine ajraladi`. Qarın bólegi aq sızıq hám Qarınnıń tuwrı muskulı ushın sırtqı qın perdesi qáliplesiwine qatnasadı; arqa tárepten qov súyegi dóńligine jabıwıp aladı. Tos bólegi azmaz qalıńlasıp, maklok hám qov súyegi dóńligine jabısıp qalıwdan aldın onı chov yamasa puparta baylamı dep ataydılar. Bul hám qarın boslig'ining aqırǵı bóleginde aponevrozlar ajırasıwı aralıǵinda chov kanalınıń teri astı yamasa sırtqı tesigi payda boladı.
Qarınnıń ishki qıysıq muskulı óziniń dúzilisi tárepinen baylamǵa uqsap ketedi. Qaramallarda bul ash biqinning tómengi shegarasın quraydı. Muskul aponevrozi Qarınnıń tuwrı muskulı qın fasciyası dúzilisine kómeklesedi. Sol sebepli bul muskuldıń kaudal bólegi tómengi tárepinen chov baylamına jabıwmaǵan, muskul hám baylam ortasında qarıq payda boladı, ayırım bólegi chov kanalınıń ishki yamasa qarın tesigi dep ataw múmkin.
Qarınnıń tuwrı muskulı Qarınnıń qıysıq hám kese muskul aponervozlaridan shólkemlesken, qın fasciyalari hár táreplerinen qorshap alǵan.
Qarınnıń kese muskulı onıń payga ótiw bólegi qarın qıysıq muskulı payiga ótiw shegara tegisligine tuwrı keledi. Sonda tómengi jambas diywali juqalasadı, sol sebepli bul jaydı bosalgan bólegi dep esaplasadı, kóbinese bul jerde zaqım aliw áqibetinde qarın dabbasi payda boladı. Maklok qasında muskullardıń sırtqı maydanınan aylanba tereń qaptal arteriyasınıń ikiga bóleklengen tarmaqları tarqaladı.
Kese fasciya qarın aldı toqıma hám diywal aldı perde bir-birleri menen tıǵız jabısqan.
Qarın aq sızıǵı qarın diywali muskulları sarı hám kese fasciyalarning bir-birine qosıw nátiyjesinde shozılǵan fibrozli úshmúyeshlik vujulga kelip, qılısh tárizli shemirshekinen qov súyeginiń qosıw birikpesige shekem shozılǵan. Aq sızıqtıń orta bóleginde tırtıqsimon qattı maydansha kindik bar.
Qarın diywalinı qan menen támiyinleniwi: a) qarın teri astı arteriya (sırtqı hám ántek arteriyasınan); b) bólek sırtqı kókirek arteriya; v) qabırǵaoraliq arteriyalar; d) tereń jambas; ye) kranial hám kaudal qarın ústi arteriyalardıń tarmaqları tarqaladı.
Innervaciya. Qarınnıń jumsaq qabatına 13-nchi qabırǵa aralıq hám 2-nchi bel nervlerdiń tarmaqları tarqaladı.

1. Qoy ultabarın jarıq.

Kórsetpe - ultabarda payda bolǵan fito hám bezoarlarni alıp taslaw.
Awırıwsızlandırıw - rampun, rometar - 0, 15 gr 1 kl, kesim sızıǵı boylap infiltratsion awırıwsızlandırıw.
Operaciya texnikası - qoy jelkesinde jatqan jaǵdayda fiksatciya etiledi. Laporotomiya aq sızıq boylap alıp barıladı uzınlıǵı 10 - 15 sm, kindik aldı bóleginde. Shep qol menen sharbı shep tárepke jıljıtıladı. Barmaqlar menen ultabardı pilorus bólegi uslanıp jara arqalı sırtqa shıǵarılıp taza siyle salfetkaga quyıladı. Sonnan keyin ultabar diywali kesiledi vaskulirizasiya kem bolǵan orında, kesimdi úlkenligi eń úlken bezoarga sáykes keliwi kerek. Kesim arqalı ultabar daǵı bezoarlar birin-ketin alıp taslanadı. Ultabar jarası eki qabatlı tigis penen tigislenedi: birinshi Shmiden tigisi menen, ekinshi qabatı Lamber yamasa Plaxotin - Sadovskiy choqini isletip tigislenedi. Qarın diywali úzliksiz tigis penen birlestiriledi. Operaciya terige tigis qoyıw menen juwmaqlanadı.
Ruminotomiya texnikası
Operaciya texnikası. Qarında 18-20 sm kesim alıp barıladı. Barlıq toqımalar tap qursaq perdege shekem kesilib perde 2 barmaq aralıǵinda yamasa salmalı zond járdeminde kesiledi. Kesim arqalı úlken qarın sırtqa shiǵarıladı, onı kesiwden aldın úlken qarın daǵı azıqalarni qarın boslıǵına túsiwin alıw maqsetinde fiksatorlardan paydalanıladı. Úlken qarın sırtqa shıǵarılıp jara átirapına bir neshe uzlukli tigis qoyıp silekey perdege shekem tegmasdan úlken qarın kesiledi hám sheti tegislenip terige tiqiladi, payda bolǵan tesik arqalı azıqa alıp taslanadı hám tor qarınǵa ótip ózge dene alıp taslanadı. Tor qarın, úlken qarın diywali tekserilgennen keyin úlken jarasına lamber tigisi qóyıladı. Operaciya aqırı qarın diywalına eki etajli tigis qoyıw menen tawsıladı. Operaciyadan keyin 4 kún dieta etiledi.