To’plamning muallifi to’g’risida ma’lumot

8

Dvigatel silindrlarida kengayish taktining bajarilish ketma-ketligi dvigatel silindrlarining ishlash tarkibi deb ataladi.

Bir qatorli to'rt silindrli dvigatel — umumiy tirsakli valda to‘rt silindr birlashtirilgan, deb faraz qilsak, bo‘lak tirsakli val krivoshipini ikki chekkadagi tirsagi bir tomonga, ikki o'rtadagi tirsagi esa qarama-qarshi tomonga yo‘naltirilgan. Tirsakli val tirsaklari bunday joylashgan bo‘lsa, porshenlar silindrlar ichida bir yo'nalishda juft harakatlanadi va ularning ishlash tartibi 1—3—4—2 yoki 1—2—4—3 bo‘lishi mumkin. Ushbu tartibda ishlaydigan to‘rt taktli to‘rt silindrli dvigatellarda taktlarni bajarish tartibi 2.1- va 2.2- jadvallarda ko‘rsatilgan.

4 silindrli, ishlash tartibi 1—3—4—2 bo'lgan dvigatellarda taktlarning bajarilish ketma-ketligi.

Tirsakli valning aylanishi	Tirsakli valning burilish burchagi, grad.	Silindrtarni belgilash raqami va taktlar nomi
		1	2	3	4
Bir marta aylanganida	0-180	kengayish	chiqarish	siqish	kiritish
	180—360	Chiqarish	kiritish	kengayish	siqish
Ikkinchi marta aylanganida	360—540	Kiritish	siqish	chiqarish	kengayish
	540-720	Siqish	kengayish	kiritish	chiqarish

4 silindrli traktor dvigatellarida, odatda, 1—3—4—2 ishlash tartibi i|0‘llaniladi, ayrim 4 silindrli avtomobil dvigatellarida ham 1—3—4—2 Ishlash tartibi qoMlanilishi mumkin, masalan, Moskvich—2140, VAZ lurkumidagi avtomobillar dvigatellarida. 1—2—4—3 ishlash tartibi, nsosan, avtomobil dvigatellarida qo‘llaniladi (UAZ, GAZ-3102,GAZ- 2410).

4 silindrli, ishlash tartibi 1—2—4—3 bo'lgan dvigatellarda taktlarning ketma-ketligi

Tirsakli valning aylanishi	Tirsakli valning burilish burchagi, grad.	Silindrlarni belgilash raqami va taktlar nomi
		1	2	3	4
Bir marta aylanganida	0—180	kengayish	Siqish	chiqarish	kiritish
	180—360	chiqarish	Kengayish	kiritish	siqish
Ikkinchi marta aylanganida	360—540	kiritish	Chiqarish	siqish	kengayish
	540—720	siqish	Kiritish	kengayish	chiqarish

Qatorli 6 silindrli dvigatellarda nomi bir bo'lgan taktlar silindrlarning ishlash tartibiga qarab tirsakli valning har 120° burilganida sodir bo'ladi.

Tirsakli valning tirsaklari juft bo'lib, uch tekislikda bir-biriga nisbatan 120° burchak ostida joylashadi. Masalan, agar tirsakli valning old tomonidan qaraganida birinchi va oltinchi tirsagi yuqoriga qarab turgan bo'lsa, unda ikkinchi va beshinchi tirsaklari chap taraf pastga, uchinchi va to'rtinchi tirsaklari esa o'ng taraf pastga qaragan bo'ladi

Qatorli olti silindrli dvigatellar ZIL-157 va GAZ-52-04 avtomo-billarida va T-4A zanjirli traktorda o'rnatilib 1—5—3—6—2—4 tartibda ishlaydi, taktlarning ketma-ket bajarilishligi 2.3- jadvalda ko'rsatilgan

Mustaxkamlash 4-ilova

1. Dvigatelning vazifasi nima?

2. Tuzilishiga ko’ra dvigatellar necha turli bo’ladi?

3. Silindrlarining joylashishiga ko’ra necha turli bo’ladi?

4. Ishlatiladigan yoqilg’I turiga ko’ra necha turli bo’ladi? Sanab o’tihg.

5. Taktlar bo‘yicha qanday turlarga bo’linadi? Sanab o’ting.

5. Kiritish takti haqida gapiring.

6. Siqish takti haqida gapiring.

7. Kengayish takti haqida gapiring.

8. Chiqarish takti haqida gapiring. 5-ilova

5. Uyga vazifa: Avtomobilning yetakchi ko‘prigining vazifasini va tuzilishi bo’yicha B.BX.B jadvalini to’ldirib keling?