Топган ва пешанасига куллик тамгаси босилган эди. У ута бадбашара: корни крзондай



Download 1,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana13.07.2022
Hajmi1,06 Mb.
#790864
1   2   3   4   5
Bog'liq
Kitob

ОЛРПИСИН.
Ксанф рухеат берди, Эзоп май ичди.
Бу асиода бир талаба иккинчи талабадан сураб колди:
37


— К,ани, менга айт-чи, нима сабабдан куйни кассобга 
етаклаб кетишаётганида у индамайди-ю, чучк,ани олиб 
боришаётганда \аммаёк,ни бошига к$тариб, жон^олатда 
чинкира бошлайди?
Бу саволга \еч ким жавоб бера олмади. Шундан кейин 
Эзоп деди:
— Бунинг сабаби шуки, цуйларнинг сути \ам фойдали, 
юнги *ам беба^одир, вакти-вакти билан уларнинг юнгини 
олиб, сутини согиб турадилар, бундан куй л ар узларини енгил 
\ис кила бошлайдилар: мана шунингучун \ам куй \еч нимадан 
хавотирланмай, кдссоб \узурига хотиржам бораверади ва 
пичок,ни курганида \ам асло чучимайди. Чучкддан эса на 
жун, на сут олинади, мана шунинг учун уни кушхонага олиб 
кетишаётганда азза-базза чинкира бошлайди, зеро у узининг 
гуштдан бошка *еч нимага ярамаслигини яхши билади.
Буни эшитиб талабалар дейишди:
— Жамики Музалар \аккига касамки, жуда окдлона жавоб 
булди.
Н и\оят зиёфат тугаб, \амма уй-уйига таркади. Ксанф 
\ам уйигаж^нади. Мана, у уз хобхонасига кириб, хотинига 
назокатли хушомадлар кила бошлади ва уни эркалаб упмокчи 
б^лди. Лекин хотини унга орка угириб, деди:
— Йукол кузимдан! Бориб уша кулларингга нозлан, 
итларинг билан огиз-бурун упиш, менга эса сепимни 
Кайтариб бер!
— Ана холос! — деди Ксанф. — Яна бирон найранг 
курсатибди 
чори
Эзоп тушмагур?
— Йукол! — деб чийиллади Ксанфнинг хотини. — Бас, 
сенга итинг азиз экан, уша билан ачомлашиб ётавер.
— Оббо, — деди Ксанф, - айтмадимми, Эзоп бир бало 
Килган 
деб! Кани, 
чакиринглар 
бу 
ёкка 
Эзопни!
Эзоп келди, Ксанф унга деди:
— Менга кара, Эзоп, сен овкатларни ким га бердинг?
— Узинг айтдинг-ку, — деб жавоб килди Эзоп, — “Менинг 
вафодоримга олиб бор”, деб.
— Менга зиш рчаям бергани йук! — деб чинкирди 
Ксанфнинг хотини. — Ана, узидан сура. Кани, ёлрон, деб 
курсин-чи!
— Нима иш килиб куйдинг, муттахдм,—деди Ксанф, — ахир 
унга \еч нима бермабсан-ку!
38


- Узингни бос, — деди унга Эзоп, — сен овк,атни кимга 
беришни буюрувдинг?
- Менинг вафодоримга, — деб жавоб килди Ксанф.
- Хал и шуми сенинг вафодоринг? — деди Эзоп.
- Булмаса, ким сенингча, касофат? — деб бакирди Ксанф.
- Мана \озир курасан, - деди Эзоп. Кейин кучукни 
макириб, уни Ксанфга курсатди: — Мана сенинг вафодоринг! 
Туфи, хотининг \ам узини сенга вафодор кдлиб курсатмокчи 
булади, лекин унинг \амма \аракати сохта: ахир у бир парча 
гуштни барона кдлиб, аразлаб, сепини талаб киляпти ва сендан 
ажрашмокчи-ку — сенингча шу вафодор аёлнинг ишими? 
Холбуки, сен итни уришинг, калтаклашинг, кувлашинг 
мумкин, шундаям у сени ташлаб кетмайди, \амма кдлмиш- 
ларингни кечиради, оёгинг остига югуриб келиб, думини 
ликиллатиб тураверади. Сен менга “Вафодоримга олиб бор”, 
демай, “Хотинимга олиб бор”, деб айтишинг керак эди, нега- 
ки, сенинг вафодоринг хотининг эмас, итингдир.
- Ана курдингми, жонгинам, — деди Ксанф, — менда \еч 
кандай айб йук. Хамма килгиликни манави ма\мадона килган. 
Сен мендан ранжима, сени хафа килишларига йул куймайман, 
манави такасалтанг булса, \али мендан шувогасини олади.
- Йук,! — деб чийиллади хотини, — бугундан эътиборан 
уйингни елкамнинг чукури курсин! — Шундай деб у уйдан 
отилиб чициб кетди ва тугри ота-онасининг олдига равона 
булди.
Эзоп эса хожасига бундай деди:
- Боя сенга, вафодоринг хотининг эмас, итинг, деган 
эдим. Хуш, гапим рост чикдими?
Орадан бир неча кун утди, лекин Ксанфнинг хотини 
Кайсарлик цилиб, отасиникида утираверди. Ксанф хотинини 
гапга унатиб, уйга кайтариш мак,садида унинг олдига ёр- 
дустларини вакил килиб юборди, аммо хотин х,еч гапга 
кунмади. Эзоп цараса, хожаси бу жудоликдан кай фи яти 
бузилиб, рухан эзилмокда. У Ксанфнинг олдига бориб, деди:
- Хафа булма, хожам! Эртага мен бир иш кдламан: 
хотининг уша захоти оёгини кулига олиб югуриб келади.
У пул олиб бозорга борди, товук^ар, гозлар ва яна бошца 
егулик нарсалар харид к,илди-да, уйга кайтаркан, гугё 
тасодифан йули тушгандай, Ксанфнинг кай н атас и уйи 
олдидан ута бошлади. Бу ерда у уй ходимларидан биттасига 
рупара келиб скради:
39


— Менга к,ара, биродар, бу ерда 
роз
, товук, ва яна н и ко\ 
дасгурхонини безайдиган бошкд ноз-неъматлар сотадиган одам 
йУцми?
— Нима циласан уларни? — деб суради хизматкор.
— Эртага менинг хожам файласуф Ксанф уйланмокда! — 
деб жавоб килди Эзоп.
Хизматкор шу захоти Ксанфнинг хотини олдига бориб, 
*амма гапни ок,измай-томизмай айтиб берди. Хотин буни 
эшитган ^амоно файласуфнинг олдига укдай учиб борди ва 
уйни бошига кутариб цичк;ирди:
— Ксанф, мен тирик эканман, бу уйга биронта \ам аёл 
Кадам куймайди!
XII
Эртаси куни Ксанф ^ам ме^моннавоз талабаларини зиёфат 
кдпмо^чи булди ва Эзопни чацириб деди:
— Эзоп, бугун тушликка дустларимни таклиф килганман. 
Сен бориб, бизга дунёда энг асл, энг ажойиб таом пишир!
“Ха, яхши, — деб уйлади Эзоп, — шошмай тур \али , 
мен сени шундай килайки, иккинчи бунака тутурик,сиз 
буйрукутр бермайдиган булгин”. У гушт дуконига бориб, 
янги суйилган чучк,аларнинг олам-ж а\он тилини харид 
к;илди, уйга келиб, тилларнинг бир к,исмини ёгда к,овурди, 
бир кисмини сувда пиширди, яна бир к,исмини эса зира- 
ворлар солиб яхна кдлди. Мана, айтилган пайтда м е^ о н л ар
кела бошлашди.
— Кдни, Эзоп, суз овцатни! — деди Ксанф.
Эзоп \а р бир ме^моннинг олдига зираворлар солиб 
пиширилган тил куйиб чикди.
— 
У\-х$,
устоз, - дейишди талабалар, — \атто зиёфа- 
тингиз хам файласуфона-я: \еч нарса куздан четда колмаб- 
ди! Бизлар хонтахта атрофига ёнбошлаб улгурмасимиздан, 
Каранг, дастурхонга нодир газак — тил торта бошлашди!
Ме^монлар икки-уч к,ада\цан май ичишгач, Ксанф деди:
— Эзоп, обкелмайсанми овкдгингни!
Эзоп бу сафар \ар бир ме\монга кал ампир сепилиб, шур 
килиб цовурилган тил тортди.
— Ило^ий таом, устоз, офарин! — дейишди талабалар. — 
Шундок,к,ина оловдан олинган, боз устига, кдпампирнинг 
аччиги шур билан омихта булиб, овцатнинг мазасини уткир-
40


лаштиради: тузнинг ачиштирувчи хоссаси тилдаги табиатан 
уткирлик билан кушилиб, ёк,имли ва хуштаъм маза беради.
Улар яна бир мартадан к;ада\ кутаришди, шунда Ксанф 
учинчи марта деди:
— Эзоп, обкелсанг-чи ахир овкатни!
Энди Эзоп х;ар бир ме^моннинг олдига устига ошкуклар 
сепилган яхна тил куйди.
Буни курган талабалар узаро муло\аза кила бошлашди:
— 0 \ , дустим Демокрит, пайдар-пай тил кавшайвер- 
ганимдан узимнинг тилим оф ий бошлади.
— На\отки бошка о в кат булмаса? Ха, дар\акикат, Эзоп 
аралашган ишдан хайр кутиб булмайди!
Яхна тиллардан ^амманинг кунгли айний бошлади. Ксанф 
деди:
— Эзоп, кани, суюк овкатни олиб кел!
Эзоп тил пиширилган сувни сузиб ме\монларга тортди. 
Ме\монлар бу овкатга кайрилиб \ам карамай, узаро шундай 
дейищди:
— Ана, бу энди бошимизга таёк урган билан баробар 
булди: \а , Эзоп пиширган бу тиллар бизни адойи тамом 
Киладиганга ухшайди.
— Эзоп! — деди Ксанф. — Бошка *еч канака овкатимиз 
йукми?
— Бошка \еч канака овкатимиз йук, — деб жавоб килди 
Эзоп.
— Нега йук буларкан, касофат? - деди Ксанф. — Ахир 
мен сенга: “Дунёда энг асл, энг ажойиб нарсаларни харид 
Кил”, демаганмидим?
Эзоп унга жавоб килиб, деди:
— Яхшиямки, сен менга мана бу а\ти илм олдида маломат 
килмокдасан. Сен менга: “Дунёда энг асл, энг ажойиб нар­
саларни харид кил”, деб айтгандинг — шундайми? Ахир узинг 
уйлаб кур, дунёда тилдан аслрок, ажойиброк нима бор? Бутун 
фалсафа ва жамики илму фан тил билан тирик эмасми? Тилсиз 
*еч нима килиб булмайди — на бирон нарса ола оласан, на 
бера оласан, на харид кила оласан; тил туфайли мамлакатда 
тартиб урнатилади, конунлар жорий килинади, карорлар ва 
фармонлар чикарилади. Бутун \аётимиз пойдевори — тилдир. 
Бинобарин, дунёда ундан асл, ундан лазиз нарса йук.
41


Талабалар дейишди:
- Музалар номига цасамки, бу — багоят доно муло\аза! 
Сиз уни но\ак койидингиз, устоз.
Талабалар уй-уйларига таркалиш ди. Кечаси билан 
уларнинг цоринлари огриб чикди. Эртаси куни эрталаб бу 
Хакпа Ксанфга шикоят килдилар. Ксанф уларга бундай деди:
- Эй менинг аллома дустларим, айб менда эмас, \амм а 
килгиликни цилган менинг бадкор кулим Эзоп. Мана, 
курасиз, бугун кечаги тушликнинг \иссасини чицараман: 
сизларга шошона зиёфат бераман; \ози р кандай буйрук 
беришимни эшитасиз. — Шундай деб у Эзопни чацириб, 
унга деди: - Баски, сен \амма айтилган ишнинг тескарисини 
килар экансан, бугун менинг топширигим бундай булади: 
\озир бозорга бориб дунёдаги энг бемаза, энг ярамас нар- 
саларни харид килиб кел!
Эзоп хожасининг буйругини пинагини бузмай эшитди. 
Кейин яна гушт дуконига бориб, яна янги суйилган чучк;а- 
ларнинг бирталай тилини сотиб олиб келиб, яна кечагидака 
овк,ат пиширди. Бу орада Ксанф талабалари билан келди, 
\аммалари хонтахталар атрофига ёнбошлаб ётишиб, бир 
мартадан кдца\ кутаришди. Кейин Ксанф деди:
- Эзоп, кани, обкел овкатингни!
Эзоп \ар бир ме.\мон олдига сирка сепилган шУр тил 
цуйди.
- Ие, яна тилми? — дейишди ме\монлар.
Ксанф азбаройи ж а\ли чикканидан кукариб кетди. 
Талабалар булса:
- Чамаси, Эзоп бу сиркали овкат билан бизни кечаги 
ичбурур дардидан даволамокчи-ёв, — дейишди.
Улар яна бир-икки мартадан кдда* кутаришди. Ксанф 
яна Эзоп га деди:
- Обкелсанг-чи ахир овкатингни!
Эзоп энди \ар бир мех,моннинг олдига цовурилган тил 
куйиб чикди.
- Бу канакаси? — дейишди талабалар. - Бу галварс бизни 
тилга буктириб, тинкамизни куритмокчи, шекилли?
Ксанф деди:
- Сен яна эски найрангингни бошладингми, ярамас? 
К^андай \аддинг сирди яна тил сотиб олишга? Ахир мен сенга: 
“ Бозорга бориб, энг бемаза, энг ярамас нарсаларни харид 
кил!” демаганмидим?
42


Эзоп жавоб к,илди:
— Хуш, гилдан ярамасрок нарса борми дунёда? Тил 
одамлар орасига низо солади, фитна уюштиради, бут^гон 
гапларга, можароларга, фасаду нифокпарга, уруш бошланишига 
сабаб булади; цани, айтинглар, тилдан \ам манфуррок; яна 
нима бор дунёда?
Шунда хонтахта ёнида ёнбошлаб ётган талабалардан бири 
Ксанфгадеди:
— Устоз, агар сиз бу касофатнинг гапига кулок соладиган 
булсангиз, бир кун эмас бир кун у сизни, мукаррар, жинни 
килиб куяаи. Унинг нияти ^ам башарасидан «рлишмайди: улгудек 
жохдл ва курнамак, мен уни сарик; чакага \ам олмасдим.
— Обруингни билиб утир, галварс, — деб жавоб цилди 
Эзоп. - Очигини айтсам, сен мендан бешбатгар жо^илроксан! 
Узинг-ку Ксанфга бегонасан, лекин шунга карамай, бетуту- 
рик, гапларинг билан унинг газабини кУзгаяпсан, яъни 
со\ибни уз кулига карши гижгижлаяпсан. Сен ута бемаъни 
ва беадаб одамсанки, тумшугингни бировларнинг ишига 
тикяпсан, демак, сен Улгудек сулло* ва синчковсан!
Ксанф Эзопнинг пустагини кокиш учун купдан бери 
барона кидирарди. Энди унинг гапини эшитиб, деди:
— Сен, Эзоп, менинг дустимни сулло.\ ва синчков деб 
айтдингми? Хай, майли, пешанамга уз кулим билан илмий 
мунозара килиш битилган экан, кани, менга тушунтириб бер- 
чи: нечун бошк,алар эмас, айнан шу йигитни синчков деб 
айтдинг?
— Албатга, синчков-да! — деб жавоб кидди Эзоп. — Биров- 
лар \исобига корин туйдиришни хуш курадиганлар куп 
топилади. Лекин уларнинг \аммалари \ам бировларнинг 
ишига тумшукларини тикаверишмайди, зеро, ^ар кимнинг 
узига яраша ташвиши булади.
— Демак, сенингча, — деди Ксанф, — дунёда синчковлик 
Килмайдиган одамлар \ам топилади, шундайми? Ундай булса, 
аввалги буйрутимни бекор киламан, янги буйругимни эшит: 
бизга овкатни бошка кул пишириб беради, сен бориб менга 
бировларнинг ишига аралашмайдиган, мутлако бепарво одамни 
топгин-да, меникига тушликка таклиф кил. КУрамиз, Уша 
бошлаб келган одаминг аралашармикин ишимизга ё йукми: 
бир марта тумшуктикса — индамайман, иккинчи марта аралаш- 
са — кечираман, бордию учинчи марга лукма ташласа — сени 
калтаклатаман.
43


XIII
Эзоп со\иби тайинлаган гапларни эшитди ва эртаси куни 
эрталаб синчков булмаган тепса-тебранмас одамни топгани 
бозорга йул олди. Бозор майдонида у иккита одамнинг 
муштлашаётганини курд и. Томошаталаб оломон уларни ураб 
олган эди, факдг битта одам бир чеккада оломоннинг шов- 
шувига эътибор бермай китоб укиб утирарди. “ Мана шу 
одамни уйга таклиф циламан, - деб уйлади Эзоп, - у 
синчков одамга ухшамайди, шояд унинг шарофати билан 
калтак ейишдан кутулиб цолсам”. Эзоп я кин бориб деди:
- Мухтарам зот, файласуф Ксанф сизнинг феъли кенг ва 
хушхулк одам эканлигингизни эшитиб, бугунги тушлик 
зиёфатига таклиф этди!
- Бораман, — деб жавоб килди у одам, — бориб дарвоза 
тагида кугиб тураман.
Эзоп уйга кайтиб овкдг пиширди; Ксанф ундан су рад и:
- Эзоп, цани уша сен топган синчков булмаган ме\мон?
- Дарвоза олдида таклифимизни кутмовда, — деб жавоб 
К.ИЛДИ 
Эзоп.
Тушлик пайти булганда ме\монни ичкарига таклиф кд- 
лишди ва у узга ме^монлар кдгори хонтахта ёнига ёнбошлади. 
Шунда Ксанф ширин май тУддирилган биринчи кдца^ни шу 
ме.\монга узатишни буюрди. Аммо ме\мон:
- Йук, хожам, биринчи када\ни узинг ич, кейин умр 
йулдошинг ичсин, ана ундан кейин навбатбиз - ме\монларга 
келади, - деб таклифни рад к,илди.
Ксанф: “ Мана, ме\монинг бировлар ишига тумшугини 
тик^и” , дегандек “бир” , деб Эзопга к^з кисиб куйди.
Кейин дастурхонга балик, шурва тортилди. Ксанф бирон 
нарсага тиргилиш учун барона ахтара бошлади ва деди:
- Мен ошпазга бир талай ошкуклар берган эдим, у ярамас 
устимдан кулмок,чи булган шекилли? На ошкуклар шурвага 
солинган, на мой. Овкат ачиб к,опти! Ошпаз калтаклансин!
- Нимага ундай дейсан, хожам, - деди ме^мон, - \аммаси 
тобида, шурва Жуда мазали булган!
Ксанф яна Эзопга куз кисиб куйди: “ Икки!”
Кейин ме\монларга кунжутли балиш тортишди. Ксанф 
ундан татиб куриб, деди:
- Сомсапазни чациринглар бу ёкца! Балишга асал \ам, 
майиз ,\ам солмабди, бадбахт!
44


- Бе, куйсанг-чи, хожам, — деб яна гапга аралашди 
ме\мон, - балиш жуда зур булган, умуман, ^амма овцатларинг 
\ам койилмаком: кулларингни калтаклашинг шарт эмас!
Буни эшитиб Ксанф яна Эзопга куз цисиб цуяди: “Уч!”
- Сен хацсан, — деди Эзоп.
М е\монлар уринларидан туришди, Эзопни эса ерга 
ёткизиб калтаклашди.
- Мана, шувогангни олдинг! — деди Ксанф. — Энди 
бориб менга чинакамига синчков булмаган одамни топиб 
кел, топмасанг, оёгингга кунда уриб, Ула-Улгунингча 
савалатаман!
Эртаси куни Эзоп мутлак;о синчков булмаган одамни 
кддириб топиш учун ша^ардан ташкарига чикдб кетди. Йулда 
у бир одамни учратди: оми бир д еп он та Ухшовчи бу одам 
жуда сипо, камсукум куринарди; у утин ортилган эшагини 
,\айдаб бораркан, негадир, узин и одамлардан четга олар ва 
йул-йулакай эшаги билан су\батлашиб борарди. “ Мана бу 
одам, - деб уйлади Эзоп, — факат узининг ишини билади, 
бошкаларнинг ишига аралашмайди”, — шундай деб у эшак 
минган одамнинг орцасидан эргашиб бораверди. Дездон эса 
эшагини йургалатиб бораркан, дерди:
- Хозир, биродар, бозорга борамиз, кейин мен терган 
утинимизни ун икки ассга1 сотаман: икки пулга сенга сули 
оламиз, икки пулга узим учун бирон егулик харид киламан, 
Колган саккиз чак,ани асраб цуямиз — ёмон кунимизга яраб 
цолар: ким билсин, бирдан касал булиб к,олармиз ё ёгингар- 
чилик булиб, уйдан эшикка чикрлмасмиз. Ана унда, бугундака 
кунни тушингда кУрасан, худо кУрсатмасин, унда сен *ам 
бир си^им арпа ё сулига зор буласан, мен \ам тишимнинг 
кирини сУриб утираман.
Эзоп унинг бу гапларини эшитиб, деди: “Музалар номига 
касамки, бу одам асло синчковга ухшамайди: цани, у билан 
бир гурунглашиб кУрай-чи!” Эзоп Угинчи олдига бориб салом 
берди:
- Сапоматмисиз, отахон!
Додсон \ам у билан саломлашди.
- Утинингиз канча туради? — деб суради Эзоп.
- Ун икки асс! - деди де\к,с>н.
1 А с с - римликларнинг мис чацаси.
45


“Хак, рост, - деб кунглидан утказди Эзоп, — ният килган 
ба\осини айтди”. Сунг у утинчига савол берди:
- Отахон, файласуф Ксанфни танийсизми?
- Йук, танимайман, упшм.
- Ие, на^от унинг тугрисида эшитмаган булсангиз?
- Мени \еч ким кртзик^ирмайди, — деди к,ария. - Рост, 
эшитишга - эшитганман, илло танимайман.
- Худо давлатингизни зиёда кдлсин! - деди Эзоп. - Мен 
унингкулиман.
- Менга нима? - деди унга жавобан де>у<;он. — Нима, 
мен еендан, кулмисан ё кулмасмисан, деб сурадимми?
“Мана, энди топдим, - деб уйлади Эзоп, - синчков 
булмаган одамни!” - Кейин унга юзланиб, деди:
- Утинингизни мен оламан, отахон. Кдни, хайданг 
эшагингизни файласуф Ксанфнинг уйига.
- Мен к,аёкдан биламан унинг уйини? - деди утинчи.
- Менинг оркамдан юрсангиз билиб оласиз, — деди Эзоп.
Мана, Эзоп утинчини Ксанфнинг уйига бошлаб келди,
утинини олиб, \ак,ини тулади вадеди:
- Отахон, менинг хожам сизни узи билан бирга тушлик 
Килишга таклиф килмокда. Эшагингизни шу ерда, \овлида 
цолдиринг. Унга цараб туришади.
Де^кон, нечук хожанг *еч нарсадан \еч нарса йУк менга 
бунчалик илтифот курсатмокда, деб суриштириб \ам утирмай, 
\аммаёгига лой сачраган бошмоьутари билан тугри хонтахта 
турган ерга чикдб борди. “\ а , - деб уйлади Эзоп, - мана 
буни синчков эмас деса булади!”
Ксанф курдики, Эзопнинг бутун умиди шу де*к,ондан, 
шунда у хоти нидан суради:
- Жонгинам, Эзопнинг таъзирини бериб куйишни хо^лай- 
санми?
- Вой, бирдан-бир орзуим шу! - деди хотини.
- Ундай булса, мен айтган ишни циласан, — деди унга 
Ксанф. — Хозир Урнингдан турасан-да, ме\моннинг оёгини 
Узинг ювиб куймокни булиб, унинг олдига тогорада сув олиб 
борасан. У сенинг кийинишингдан, Узингни тутишингдан 
уй бекаси эканлигингни англайди, албатта ва нима киляпсиз, 
бегойим, оёгимни ювишга уйингизда биронта кул ё жория 
топилмайдими, деб сенга оёгини ювдирмайди. Бу унинг
46


бировларнинг ишига тумшук тиккани булади. Ана унда 
Эзопнинг боплаб пустагини коцишади.
Ксанфнингхотини Эзопни улгудекёмон курарди, шунинг 
учун эрининг гапини икки килмай, белига сочи к бомали, 
яна бир сочикни елкасига ташлади-да, ме\моннинг олдига 
тогорада-сув кутариб борд и. Де\кон бу аёлнинг уй бекаси 
эканлигини сезди; сезди-ю, уйланиб колди: “Ксанф - олим 
одам: агар оёгамни кул ювиши лозим булганида, у, албатта, 
кулга буюрган буларди; баски, у хотинининг менга э\тиром 
курсатиб, оёгимни ювиб куйишини хо^лаган экан, мен нега 
беадаблик килиб, унинг ишига тумшугимни тикишим керак? 
Майли, уй бекаси оёгимни ю вса-ю ваверсин” . У, оёги 
ювилгач, хонтахта ёнига ёнбошлади.
“ Музалар номига цасамки, — деб уйлади Ксанф, — бу 
одам жуда мугамбир куринади”. Кейин у ширин май сузаёт- 
ган кулга биринчи кдаа\ни ме\монга узатишни буюрди.
“Таомил буйича, биринчи к,ада\ни мезбон ичиши керак, -
деб уйлади ме^мон, — лекин Ксанф олим одам, чамаси, 
биринчи цадздни менга тутиб, илтифот курсатмоцчи булди 
шекилли; нима киламан бировнинг ишига тумшугимни 
тикиб?” У када\ни олиб, ичиб юборди.
Ксанф овцат келтиришларини буюрди. Дастурхонга балик 
шурва тортилди.
- К,ани, ол! - деб таклиф килди Ксанф.
Де\к;он шурвани худди Харибдадек1 хуриллатиб ича 
бошлади.
Ксанф эса, овцатдан озгина татиб курд и, сунг де\коннинг 
синчковлигини уйготмок, учун хрвлида юрган кулга бак,ирди:
- \ е й , ошпазни бу ёкка чакир!
Ошпаз келди. Ксанф унга деди:
- Гапир, мутта\ам! Мен сенга \амма зираворларни бе- 
каму куст берувдим. Нега шурвага балик кайласини солма- 
динг, нега унинг ёги ^ам, калампири *ам йук? Ечинтириб 
калтакланглар бу касофатни!
“Тавба, - деб уйлади де\кон, - овкат жуда ширин булган, 
\амма масалликлар меъёрида, лекин бирон сабаб бордирки,
' Х а р и б д а - Юнон ривоятлари буйича, денгиз тубида яшовчи 
ба.\айбат махлук,, у кунига уч марта дснгиз сувини кемалар билан бирга 
ютиб, уч марта к,айт к,илнб ташлар экан.
47


Ксанф ошпазга заздини сочиб, уни калтакламокчи. Шундай 
экан, мен нима киламан бировларнинг ишига аралашиб?”
Шурлик ошпаз бекорга калтак еб оляи. Ксанф булса: 
“ Бу ме^мон ё гарант, ё соков булса керак, балки мутлако 
гунгмикин-а?” — деб уйлади.
Мана, газакка балиш олиб келишди. Д е\кон бунака 
балишни 
j
^
tto
тушида *ам курмаган эди: балишдан гуваладай- 
гуваладай килиб ушатиб олиб, икки лунжини тулдириб ея 
бошлади.
Ксанф булса, ундан бир тишлам еб кУриб:
- Сомсапазни чакиринглар бу ёкда! — деб бакирди.
Сомсапаз келди. Ксанф унга:
- Абла\, — деб удагайлади, - нега сомсангда асал йук, 
мурч йук, киём хам солинмаган? Хамир\ам ачиб копти!
- Хожам, — деди сомсапаз, — сомса хом булган булса -
менинг айбим, лекин асалнинг камлигига ва хамирнинг ачига- 
нига - мен эмас, бегойим сабабчи. Мен балиш пиширишга 
киришганимда бегойимдан асал сурадим. Лекин у: “\а м -
момга бориб келганимдан кейин бераман”, деди. У \аммомда 
анча вакт ушланиб колди, бу орада балиш, асал солинмагани 
учун, ачиб колди.
- Хали шунаками? — деб бакирди Ксанф, - баски айб 
хотинимда экан, мен уни \озирнинг узида тириклайин 
гулханда ёндираман! - Хотинига эса, пичирлаб деди: - Кдни, 
жонгинам, бир айёрлик кил-чи. — Кейин у Эзопга буюрди: — 
Бу ёкка шох-шаббаларни ташиб кел. Illy ерда, хонанинг 
уртасида гулхан ёкамиз.
Эзоп олам-жа\он шохларни судраб келиб гулхан учун уйди. 
Ксанф хотинининг билагидан ушлаб хона уртасига судраб 
келаркан, айни пайтда де\коннинг авзоини кузатди: на\отки, 
аччиги чикиб урнидан туриб кетмаса, на\отки, можарога 
тумш утни тикмаса? Д е ^ о н эса парвойи фалак эди: у ёнбош- 
лаб ётганча колган овкатларни еб-ичиш билан овора эди. 
Ни\оят, ме\мон Ксанф уни синамокчи булганини фахмлаб 
Колди ва деди:
- Эй хожам, хотинингни гулханда ёкмокчи экансан, 
бирпас сабр кил, мен уйимга газиллаб бориб, хотинимни 
бошлаб келай: икковини бирга ёкворамиз!
Ксанф бунака локайдлик, бунака бепарволикни кУриб, 
лол колди ва деди:
48


- Бупти, Эзоп, сен ютдинг. Етар мени шунча мазах 
«.плганинг: булди энди, найрангларингни ташлаб, менга^алол 
хизмат кил.
- Хуп, хожам, — деди Эзоп, — сени бошка \еч хафа 
килмайман: курасан, \амма айтганларингни бекаму куст 
бажараман.
XIV
Эртаси куни Ксанф Эзопгадеди:
- Бор, билиб кел-чи, \аммомда одам купмикин.
Эзоп кучада кетаётиб ш а\ар \окимига рупара келди. 
Хоким уни таниб савол берди:
- Эзоп, каёкка кетяпсан?
- Билмайман! - деб жавоб килди Эзоп.
- Ие, нега билмайсан? — деди шздар \окими. — Мен 
сендан, каёкка кетяпсан, деб сдадим, сен булсанг, билмайман, 
дейсан-а.
- Музалар номига касамки, билмайман! - деди Эзоп.
- Ушланглар уни, — деб буюрди ш а\ар \ок и м и , — 
камокхонага олиб боринглар!
- Ана курдингизми, жаноб, - деди Эзоп, - мен сизга 
рост гапирган эдим: камокхонага боришимни каердан 
билибман?
Ш а\ар \окими бундай жавобдан ^айратга тушиб, Эзопни 
Куйиб юборди.
Эзоп хаммомга борди, караса, \аммомга кириб кетаётган 
одамлар жуда куп. У \аммомга кираверишда, шундоккина 
йулнинг к°К уртасида каттагина бир тош ётганини курди. 
Утган \ам , кетган \ам шу тошга кокилармиш-у, сукиниб 
утиб кетармиш, аммо тошни олиб бир чеккага отиб юбо- 
ришга биронта \ам одамнинг фаросати етмабди. Эзоп бу 
одамларнинг тентакликларини томоша килиб тураверибди; 
ни^оят, бир одам тошга кокилиб кетиб: “Йул уртасига тош 
ташлаб куйганнинг падарига лаънат!” — деб сукинибди ва 
тошни олиб отиб юбориб \аммомга кириб кетибди.
Шундан кейин Эзоп уйга кайтиб келиб Ксанфга деди:
- Хожам, \аммомда факат битта одам чумилмокда-
- Нима, ростданми? — деди Ксанф. — Омадимиз бор экан: 
бемалол яйраб чумиладиган булдик! Кдни, нарсаларни ал!
4 - 4Х
49

Download 1,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish