Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

Соф монетар назария.
Бу назария тарафдорларининг фикрича бозор 
иқтисодиётида марказий ўринни пул ва кредит эгаллайди. Иқтисодиётнинг 
циклли ўзгариши энг аввало пул массаси оқимини ўзгартиришга боғлиқ. 
Иқтисодий фаолликнинг ўсиши, иқтисодиётнинг равнақ топиши, унинг 
турғунлик билан алмашиниб туришига ягона сабаб пул оқимининг 

---

395 
ўзгаришидир. Товарларга талабнинг ортиши натижасида савдо, чакана нарх 
ўсиб, ишлаб чиқаришнинг кенгайишига олиб келади. 
Пул оқими (истеъмол харажатлари суммаси) пул миқдорининг ўзгариши 
натижасида ўзгаради. Пул миқдорининг камайиши иқтисодий фаолият 
фаоллигини пасайтиради. 
Пул ва кредит тизими беқарор тавсифга эга эканлиги сабабли пул 
оқимини барқарорлаштириш мураккаб ҳисобланади. Ҳозирги пайтда кредит 
пуллари тўлов ва муомала воситаси сифатида асосий ролни ўйнайди. Айнан 
банк тизими кредит пулларни яратади, шунга кўра, пул оқимининг 
ўзгаришида банкларнинг ҳисоб ставкалари катта аҳамият касб этади. Бу 
назариянинг айрим намояндалари пулни ҳаракатга келтирувчи куч сифатида 
қараб, мувозанатнинг бузилишига асосий сабаб деб кўрсатадилар.
Иккинчи гуруҳи эса пул тизими мутаносибликни бузмайди, фақат 
мутаносибликни бузилишига олиб келувчи бошқа омиллар учун шароит 
яратади, деган фикрни илгари сурадилар. Мувофиқ равишда монетар ва 
номонетар йўналиш вужудга келди. Монетар назариянинг эътиборли 
томонлари сифатида қуйидагиларни келтириш мумкин: 
1) юксалиш фазаси даврида кредитни кенгайтириш туфайли келиб 
чиққан ишлаб чиқариш тузилмаси номутаносибликларини таҳлил қилинади; 
2) мазкур номутаносибликларнинг салбий оқибати сифатида келиб 
чиқувчи инқирозлар таҳлил қилинади. 
Шундай қилиб, бу назария жамғаришнинг даврий равишда ошиб кетиши 
ва мутаносиблик бузилишининг асосий сабаби сифатида пулни кўрсатадилар.