To'layeva Zilola 220 guruh Ekologiya 3- mavzu

To'layeva Zilola 220 - guruh

Ekologiya 3- mavzu

Javoblar.

● Biotsenoz — deb o'simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar tarkib topgan populatsiyalar majmuasiga aytiladi. (Lotincha "bios"— hayot, "tsenoz"— umumiy, demak "umumiy hayot " ma‘nosini bildiradi. ). Turkum (beotsenoz)larni o‘rganishdan maqsad ularning barqaror hayot qanday ta‘minlanishini, turkumlarning bitik o‘zaro ta‘sirlari va yashash muhiti qanday ta‘sir ko‘rsatishini oydinlashtirish.

● Beotsenozning o‘simliklar o‘sadigan tarkibiy qismiga fitotsenoz, hayvonlar yashaydigan qismiga zootsenoz va mikroblar yashaydigan qismiga esa mikrobiotsenoz deb ataladi.

● Produtsent – avtograf organizmlar, asosan yashil o‘simliklar.

● Konsumentlar– geterotroflar, asosan hayvonlar.

● Landshaftlar tabiiy geografik majmua bo‘lib, o‘z ichiga litosferaning yuqori gorizontlari, relyef, iqlim, suv, tuproqlarning o‘zaro aloqasini ta‘minlaydi, rivojlanishida yagona tizim uchun bir xil sharoit yaratib beradi. Kelib chiqishiga qarab, landshaftlarni 2ga bo‘linadi: tabiiy va antropogen. Tabiiy landshaftlar inson ishtirokisiz, tabiiy omillar ta‘sirida shakllanadi. Tabiiy landshaftlar 3ga bo‘linadi.

● Agretsenozda turlar va ularning genetik har xilligi kamayib borishiga inson faoliyati sabab bo‘lib kelgan. U o‘z ehtiyoji uchun o‘rmonlarni, o‘tloqlarni yo‘qotib, madaniy ekinlar ekishga erishgan va turlarning yo‘qolib ketishiga sabab bo‘lgan.

● Populatsiya – deganda bir turga kiruvchi, o‘zi ko‘payuvchi ma‘lum maydonda tarqalgan va bir-biri bilan o‘zaro bog‘langan guruh tushiniladi. "Populatsiya" so‘zi lotincha "popilyus" so‘zidan olingan bo‘lib "xalq", "aholi" degan ma'noni anglatadi.

● Populatsiyalar egallagan hududi va ular orasidagi aloqaning darajasiga qarab ular quyidagicha farqlanadi: elementlar, ekologik va geografik.

● Populatsiyalar ko‘payish usuliga qarab panliktiv, klonal va klonal-panliktiv bo‘ladi. Nanliktiv populatsiyalar jinsiy yo‘l bilan ko‘payib, chetdan changlanishga mutolaa bo‘ladi. Klonal populatsiyalar faqat jinssiz ko‘payishga moyil bo‘ladi. Son jihatdan xarakteristikasiga ko‘rahmat statistik va dinamik populatsiyaga bo‘linadi.

● O‘sish tezligi – vaqt davomida o‘zgaradigan turli yoshdagi individ(organizm)larni nisbati bilan xarakterlanadi. Barqaror populatsiyada tug‘ilish taxminan o‘lishga teng, populatsiya soni bir xil darajada, turli yoshli guruhlarning nisbati taxminan bir xil bo‘ladi.

● Populatsiyalar alohida ajralgan holda yashamaydilar. Bir tur populatsiyalari boshqalari bilan o‘zaro ta‘sirlashadi, ya‘ni ular bilan biotik turkumlar – yaxlit tizimlarni hosil qiladi. Har bir turkumda qandaydir populatsiya muhim rol o‘ynaydi. U ma‘lum ekologik nishoni tashkil etadi va boshqa turlarning populatsiyalar bilan birgalikda uning barqaror hayotiy faoliyatini ta‘minlaydi.

Populatsiya tashkil etgan organizmlar o‘zlarining munosabatlari tufayli bir-birlari bilan bog‘langan. Ular ko‘payishda hamkorlikda ishtirok etishi, resurslarning u yoki bu turlari uchun bir-birlari bilan raqobatda bo‘lishi yoki birgalikda yirtqichlar himoyalanish mumkin.

● Ekologik nusha – bu turning ekologik darajasi, yashash uchun ozuqa joyi. Ma‘lum bir organizmning yashash joyi aniq bo‘lsa uni shu yerdan topishlari mumkin bo‘ladi.

Ekologik joy – nisha tushunchasini keng tushunish mumkin: makonidagi nisha; trafik nisha. Tur yashash joyi bo‘lsa "nisha" turning ozuqa bo‘yichadir.