Toksikologik kimyo fanidan laboratoriya

Biologik  obеkt(100 g) 

 

Xloroform bilan 3 qayta 

ekstraksiyalash 

 

 

Suvli qavat 

 

Organik qavat 

 

NH

4

OH, muhit pH=8-9 

 

 

Xloroform bilan 3 qayta 

ekstraksiyalash 

 

 

Organik  qavat 

 

Suvli qavat 

 

Kislotali, nеytral, 

kuchsiz asos xossali 

moddalar tahlili 

 

Asos xossali 

moddalar tahlili 

 

Filtirlash 

Maydalash 

 

Suvli  ajratma 

Bo’ktirish 1:2(1:12)suv bilan 2 soat,  

pH=2-3 (oksalat k-ta) 

 

Sеntrafugalash 

 

 

 

 

38 

uchiriladi  va  qoldiqning  rangi  hidi  va  konsistеntsiyasi  aniqlangach  zarur  bo‘lsa  yot 

moddalardan tozalanadi va ishni davom ettiriladi, ya’ni ayrim moddalarga tеkshirish 

olib boriladi. 

Sulfat kislota eritmasi bilan nordonlashtirilgan suv yordamida biologik 

ob’yekt tarkibidan  zaharli organik moddalarni ajratish (V.F. Kramarenko usuli). 

 

Maydalangan 100 g biologik ob’yektni 250-500 ml hajmli stakanga solinib, uni 

ustiga ob’yektni qattiq  qismini  qoplaguncha 0,02  M sulfat kislotasi  eritmasi  solinib, 

shisha  tayoqcha  bilan  aralashtiriladi  va    universal  indikator  yordamida  pH-muhiti 

tekshirib  ko‘riladi.  Agarda  pH-2,5  dan  kam  bo‘lsa,  u  holda  20  %  sulfat    kislota 

eritmasi  yordamida  pH=  2,5  ga  keltiriladi.  Stakandagi  suyuqlik  vaqti-vaqti  bilan 

aralashtirilib  turilgan  holda  ikki  soatga  qo‘yib  qo‘yiladi  va  uni  doka  orqali  suziladi. 

Biologik ob’yektni qattiq qismi ikkinchi marotaba bir soat davomida pH=2,5 da yana 

0,02 M sulfat kislota eritmasi bilan bo‘ktiriladi. 

Sulfat  kislotali eritmalar birlashtirilib, 200 ml hajmli sentrafiga stakaniga solib, 

sentrifugalanadi. So‘ngra suvli qatlam ajratilib, stakandagi cho‘kma shisha tayoqcha 

bilan aralashtirilib ustiga 20-30 ml 0.02 M  sulfat kislotasi eritmasi solinib ikki soatga 

qo‘yiladi, so‘ngra sentrifuga qilinib, suvli qatlam umumiy  ajratmaga qo‘shiladi. 

Olingan  ajratma  oqsil  va  yot  moddalardan  tozalash  maqsadida  ammoniy  sulfat  

tuzi  bilan  sekin  asta  to‘yintiriladi.  Bir-ikki  soatdan  so‘ng  hosil  bo‘lgan  cho‘kma 

sentrifugalab  ajratiladi.  So‘ngra  suvli  qatlamni  pH-  muhitini  tekshirilib,  uni  10  % 

sulfat kislota eritmasi bilan pH=2,0-2,5 ga keltiriladi va  ikki marotaba 40 ml etil efiri 

bilan  ekstraksiyalanadi  va  kislotali  sharoitda  ekstraksiya  bo‘ladigan  zaharli 

moddalarga tekshirish o‘tkaziladi. 

Suvli  qatlam  natriy  gidroksidining  20%  eritmasi  bilan  pH-8,0-9,0  ga  keltiriladi 

(NaOH  olish  sababini  izohlang).  So‘ngra  uni  tarkibidan  ishqoriy  sharoitda 

ekstraksiya  bo‘ladigan  zaharli  moddalarni  xloroform  bilan  (uch  marotaba  ) 

ekstraksiya qilinadi. Bunda xloroform hajmi suvli qatlam hajmini 1/3 qismini tashkil 

qilmog‘i  lozim.  Xloroformli  ajratmalar  birlashtirilib,  suv  hammomiga  10-15  ml 

qolguncha porlatiladi, qolgan xloroform uy haroratida porlatiladi. Quruq qoldiq 10 ml 

0,1  M  xlorid    kislota  eritmasida  eritilib,  undan  asos  xossaga  ega  bo‘lgan  zaharli 

moddalarga tekshirish olib boriladi. 

Har  ikkala  usulda  ham  oxirgi  suvli  qoldiqdan  paxikarpin  uchun  yod  ioniga 

tekshiruv  o‘tkaziladi.  Buning  uchun  5  ml  suvli  qismga  kislotali  muhitgacha  sulfat  

kislota  eritmasi  qo‘shilgach, 1-2  tomchi natriy  nitrit  eritmasi hamda  1  ml  xloroform 

qo‘shib  chayqatiladi.  Xloroform  qatlami  qizil    binafsha  rangga  o‘tishi  mumkin. 

Sababini tushintiring va reaksiya  kimyoviy tenglamasini yozib sharhlang.