Токи галла м устакиллигига эриш м ас эк а н м и з, иктисодий м ус



Download 11,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/194
Sana12.07.2022
Hajmi11,24 Mb.
#782246
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   194
Bog'liq
Donli ekinlarni yetishtirish texnologiyasi

Навлари.
Узбекистан мустакил булгунча асосан лалми 
шароитда бурдой етиштирилади, асосий экин майдонлари 
пахта билан эди. Мустакиликдан сунг уз-узини галла билан 
таъминлаш масаласи кутарилгандан сунг барча майдонларга 
экиладиган уруглартш етказиб беришнинг имкони булмай 
Колади. С\ториладиган майдонларга экиладиган бурдой нав­
лари жуда кам эди. Шунинг у>гун иклими нисбатан бизга 
ухшаган чет мамлакатлардан навлар келтирилди ва киска 
вакт ичида икужмлаштирилади. Куйида узимизда яратилган 
ва келтирилган навларнинг тавсифи келтирилган.
7701446 Унумли-бурдой —БУИ нинг Урта Осиё тажриба 
станциясида (Узбекистан усимликшунослик ИТИ) (К-45930) 
намунасидан якаллаб танлаш йули билан яратилган.


Кишлок хужалик экинлари Давлат Реестрига киритил- 
ган республиканинг суториладиган ерларида кузги экиш 
мудцатида экишга тавсия этилган, 1983 йилдан.
Эритролеукон турига мансуб. Биологик бахорги.
BomoFH цилиндирсимон шаклда (юз кисми ёе кисмига 
нисбатан кенгрок), йирик, зич эмас.
Бошок кипиги ланцетсимон, уртача катталикда, аник 
томирланган. Тишчаси Уртача узунликда, уткир, килтикли. 
Елкаси тор, уткир. Чоки жуда аник. Килтиги уртача узун­
ликда, каттик, таркок. Дони йирик, бочкасимон, саёз арик- 
чали, донининг асоси тукли. 1000 та донининг вазни уртача 
40,5 г.
Эртапишар, усув даври Уртача 204-220 кун, ресиуб- 
ликанинг жанубида 165 кунда пишади. Ётиб колиш ва туки- 
лишга бардошли, кургокчиликга чидамлилиги яхши 5 балл 
атрофида.
Донининг 
уртача хосилдорлиги 
(1994-1999 
синов 
йилларида) республиканинг сугориладиган НСШ ларида- 
46,8-55,4 ц/га атрофида.
Кишлок хужалик касалликлари ва хашоратлари билан 
кучсиз даражада зарарланади, сарик занг билан 10 % гача 
зарарланади.
9200053 Хосилдор (САНЗАР 6~) —Узбекистон дончилик 
ИТИ («Дон» ИИЧБ) нинг селекцион нави.
Кишлок хужалик экинлари Давлат Реестрига киритил- 
ган, республиканинг сугориладиган ерларида кузги экиш 
муддатида экишга тавсия этилган, 1996 йилдан.
Грекум турига мансуб. Биологик кузги.
B
oluofh
призмасимон, Уртача узунликда ва зичликда.
Бошок кипиги ланцетсимон, кам томирланган. бошок 
кипиги тишчаси узун. килтиксимон. Елкаси калта, чоки 
жуда аник. Килтиги таркок, ок дагал. Дони уртача ката- 
ликда, ок, дукталок-цилиндирсимоп, саёз арикчали. 1000 та 
донининг вазни уртача 42,5 г.
Усув даври уртача 228 кун, шимолда (Нукус НСШ)-260 
кун, жунубда Уртача 164 кундан 179 кунгача пишади.
Нав ётиб колиш ва тукилишга бардошли, кишга чидам- 
ли 5 балл атрофида.


Синов йиллари (1994-1998) уртача хосилдорлик сукори- 
ладиган Н С Ш ларда: Фаргона вилояти Богдод НСШ, 
Сурхандарё вилояти Узун НСШ ва Самарканд ДНСС да 51,4 
ц/га: 54,2 ц /га ва 53,4 ц/га атрофида. 1999 йили энг юкори 
\осил конкурс синовида Урганч НСШ да 61,7 ц/га олинди.
Кишлок хужалик касалликлари ва хашоратлари билан 
синов йиллари (1994-1998) кучсиз даражада зарарланади, 
кора куя билан кучсиз даражада зарарланади.
1999 
йили 
сарик занг билан кучли зарарланиш 
Сурхандарё, Кдшкадарё ва Хоразм НСШ ларида 75 дан 100% 
гача. К,олган вилоятларда нав уртача даражада 10-35 % 
атрофида зарарланади.
Нон ёпиш сифати яхши, кимматбахо навлар гурухига 
киради.
7400861 Интенсивная — Киргизтон дехкончилик ИТИ 
да Безостая 4/1 кузги бурдой нави ни Козогистон 126 бахорги 
букдой навини чатиштирш йули билан яратилган.
Кишлок хужалик экинлари Давлат Реестрига киритил- 
ган, Кашкадарё, Самарканд, Сурхондарё, Тошкент вилоят- 
ларининг сугориладиган ерларвда кузги экиш муддатида 
экишга тавсия этилган, 1981 йилдан.
Дуварак, биологик бахорги.
Кузги бахорги экиш муддатида яхши натижа беради.
Ферругинеум тур и га мансуб.
Бошори призмасимон, йирик, уртача зичликда. Бошок 
кипигн тухумсимон, кам томирланган. Бошокининг пасг 
кисмдаги тиш часи 1,5-2,0 см, юкорисида 2,0-2,2 см. Бошок- 
нинг паст кисм ида елка йук, юкорисида тор, баланд. Чоки 
уртача, аник. Килтиги таркок, уртача дагалликда.
Дони тухумсимон, уртача, йирикликда, майда арикча- 
ли, донининг ости силлик. 1000 та донининг вазпи уртача
42,2 г.
Эртапишар. Усу в даври уртача кузги экиш муддатида 
228 кун.
Ётиб к о л и т ва тукилишга бардошли, кургокчиликга 
чидамлиги яхши 5 балл атрофида, шартли сугориладиган 
лалмикор ерларда яхши хосил беради.
Синов йилларида (1993-1997) донининг уртача хосил- 
дорлиги сугориладиган НСШ ларда 41, 6-42,2 ц/га атрофида,


шартли сугориладиган лалмикор ерларда 29,0 ц/га гача. Нав 
каттик куяга уртача чидамли, лекин сарик занг ва шудринг 
билан зарарланишга мойил. 1999 йили сарик занг билан 
зарарланиш Узбекистоннинг жануб (Узун НСШ) шароитида 
40 % гача.
Нон ёпиш сифати яхшидан аълогача. Нав кимматбахо 
бугдой навларига киради.
1606189 СУАССОН — Ф ранциянинг («Делепланк» фир- 
маси) селекцион нави.
Кишлок хужалик экинлари Давлат Ресстрига киритил- 
ган, Андижон, Самарканд, Сурхандарё, Фаргона вилоят- 
ларнинг сугориладиган ерларида кузги экиш муддатида 
экишга тавсия этилган, 1999 йилдан.
Лютесценс тур и га мансуб. Биологик кузги.
Бошоки килгиксиз, ок, уртача узунликда ва зичликда. 
Дони кизил рангли, уртача йирикликда. 1000 та донининг 
вазни уртача 41,5 г.
Нав уртача баландликда, ётиб колиш ва тукилишга 
бардошли, кишга чидамлилиги 5 балл атрофида.
Донининг уртача хосилдорлиги республиканинг сугори­
ладиган НСШ ларида (1996-1998 синов йилларида) 51,2-51,7 
и/га атрофида.
1999 
йили энг юкори конкурс синовида Наманган 
НСШ да 57,5 ц/га олинди.
Нав уртанишар, усув даври уртача 208 дан 225 кун ни 
ташкил этади.
Нав синов йилларида (1996-1999) кишлок хужалик 
касалликлари ва хашоратлари билан жумладан сарик занг 
билан зарарланмади.
Навнинг нон ёпиш сифати яхши.
9706229 ПОЛОВЧАНКА - П.П. Л\т<ъянснко номидаги 
Краснодар кишлок хужалик ИТ И да узоклашган дурагайлаш 
услубида икки такрорий якка танлаш йули билан ярагилган 
(тритикалени бугдой билан чатиштириш). Кишлок хужалик 
экинлари Давлат Реестрига киритилган, республиканинг 
с\ториладиган ерларида кузги экиш муддатида экишга тав­
сия этилган, 1999 йилдан.
Лютесценс турига мансуб. Биологик кузги. Бошо™
килтиксиз, цилиндирсимой, Уртача узуИЛикда ва зичликда.


Дони тулик, уртача йирикликда. 1000 та донининг вазни 35,5 
г. Нав уртача баландликда. Нав ётиб колиш ва тукилишга 
бардошли, кишга чидамлилиги 5 балл атрофида. Усув даври 
уртача 220 кун, шимолда (Нукус НСШ ) 270 кунда пишади, 
Сурхандарё вилояти шароитида 194 кунда пишади.
Донининг уртача косилдорлиги республиканинг 
cyFopn- 
ладиган НСШ ларида 34,9 дан 51,0 ц/га атрофида. Яхши 
косил Олтинкул НСШ да (Андижон вилояти)-61,5 ц/га. Энг 
юкори косил Урганч НСШ да 68,7 ц/га олинди. Нав кишлок 
хужалик касалликлари ва хашоратларига чидамли. 1999 йили 
сарик занг билан республиканинг турли регионларида куч- 
сиздан уртача дараж ада-10-35 % зарарланади.
Оргинатор маълумотига кура навнинг нон ёпиш сифати 
яхши, кимматбахо бугдойлар гурухига киради.
9200156 М АРЖОН — Узбекистан дончилик ИТИ 
(«Дон» И ИЧБ) нинг нави. Нав ВСз (Санзар 853 х К-47335) 
навларини чатиштириб олинган дурагайдан яккалаб танлаш 
йули билан яратилган. Кишлок хужалик экинлари Давлат 
Реестрига киритилган, Жиззах, Кашкадарё, Самарканд вило- 
ятларининг сурориладиган ерларида кузги экиш муддатида 
экишга тавсия этилган. 1996 йилдан. Эритроспермум турига 
мансуб. Дуварак (биологик бахорги).
Б
о ш о р и
тухумсимон-цилиндр шаклида, ок рангли, 
уртача узунликда, ровак. Бошок кигшги ланцетсимон, кам 
томирланган. Бошок кипиги тишчали. Килтири ок, таркок, 
уртача узунликда ва дагалликда. Дони думалок, кизил, 
арикчаси саёз ва тор.
Уртапишар. Усув даври уртача 178 кундан респуб- 
ли'канинг жанубида 260 кун, шимолда 280 кун. Дони йирик. 
1000
та донининг вазни уртача 51г. Ётиб колиш ва тукилиш­
га бардошли, кишга чидамли. Фаррона вилояти Богдод НСШ 
ва Сурхондарё вилояти Узун НСШ маълумотларига кура 
сугориладиган ерларда уртача косилдорлик 47,9 ва 54,0 ц/га 
атрофида.
Энг юкори косил 1999 йил Урганч НСШ да -62,8 ц/га 
олинди.
Нон ёпиш сифати коникарли. Кишлок хужалик касал- 
ликлари билан синов йиллари (1994-1998) кучсиз даражада 
зарарланади. 1999 йил сарик занг билан кучли зарарланиш


Кашкадаре, Хоразмда 95-100 % атрофида, колган .вилоят- 
ларда 20 дан 35 % гача.
9606206 ГК-КАТА — Венгриянинг («Болъна» фирмаси) 
селекнион нави.
Кишлок хужалик экинлари Давлат Реестрига киритил- 
ган, Наманган, Самарканд вилоятларининг сукориладиган 
ерларида кузги экиш муддатида 1999 йилдан экишга тавсия 
этилган.
Лютесценс турига мансуб. Биологик кузги. Бошоги 
килтиксиз, ок. Дони кизил рангли, уртача йирикликда. 1000 
та донининг вазни уртача 41,4 г. Нав Уртача баландликда, 
ётиб колиш ва тукилишга бардошли (5 балл).
Донидан энг юкори хосил ишлаб чикариш шароитида 
Наманган («Олти-Кахрамон» жамоа хужалиги) да 57,5 ц /га 
олинди. Узбекистан шароитида яхши кишлайди, киш та 
чидамлиги 5 балл.
Нав эртапишар, усув даври синов йилларида уртача 173 
кун атрофида синов йилларида (1996-1999) кишлок. хужалик 
касалликлари ва хашоратлари билан зарарланмади.
9706228 
КУПАВА - 
П.П. 
Лукьяненко 
номидаги 
Краснодар кишлок хужалик ИТИ ва дуругай популяциядан 
икки маротаба яккалаб танлаш йули билан яратилган, Олин- 
ган селекцион чатиштиришда Кавказ, Атлас 
66
ва бош ка 
навлар катнашган.
Кишлок хужалик экинлари Давлат Реестрига ки ри - 
тилган, республиканинг сугориладиган ерларида кузги эк и ш
муддатида экишга тавсия этилган, 1999 йилдан.
Лютесценс турига мансуб. Биологик кузги.
Й ирик бошокли ва хосилдор нав. Дони уртача й и р и к ­
ликда, кизил ёки оч 
к и з и л
рангли, ярим чузинчок шаклда. 
1000 та донининг вазни 41.2 г. Узбекистан шароитида нав 
220 кунда иишади, республиканинг шимолида (Корак.ал- 
нокистон)-265 кун, жануб шароитида 182 кун.
Донининг уртача хосилдорлиги сугориладиган Н С Ш
ларда 38,5дан 53,6 ц/га. 1999 йили хосил Наманган НСШ да
58,0 ц/га, энг юкори хосил Олтинкул НСШ да-65,0 ц /г а
олинди.
Нав етиб колиш ва тукилишга бардошли, кишга ч ид ам - 
лилиги-5 балл атрофида. Нав киш лок хужалик касалликлари


ва хашорагларига чидамли. 1999 йлли сарик занг билан 
зарарланиш республиканинг айрим вилоятларида: Кашка- 
дарё 90% гача; Хоразмда-75%, колган вилоятларда кучсиздан 
Уртача даражагача, 15-35 %.
Оргипатор маълумотига кура навнинг нон ёпиш сифати 
яхши.
9606191 
БАЛЪТАЗАР - Франциянинг «Делепланк» 
фирмаси селекцион нави.
Кишлок хужалик экинлари Давлат Реестрига киритил- 
ган, Андижон, Самарканд, Сурхондарё вилоятларининг суго- 
риладиган ерларида кузги экиш муддатида экишга тавсия 
этилган, 1999 йилдан бошлаб.
Лютесценс турига мансуб. Биологик кузги.
Бошоги килтиксиз, ок, узунлиги ва зичлиги уртача. 
Дони кизил рангли, уртача йирикликда. 1000 та донининг 
вазни 43,1 г.
Нав уртача баландликда, ётиб колиш ва тукилишга бар- 
дошли. Киш га чидамлилиги яхши 4,7 балл. Донининг уртача 
хосилдорлиги республика НСШ ларида (синов йилларида 
1996-1998) 45,6-59,6 д /га атрофида. Энг юкори донидан 
Аидижон вилоятининг «Хакикат» жамоа хужалигида-69,3 
ц/га олинди. Пишиш муддати буй и
1
и уртапишар павларга 
киради. Самарканд вилояти шароитида уртача 212 кутща 
пишади, Фаргона водийсида 216 кун, Узбекистоннинг жануб 
шароитида, Сурхондарё вилоятида 169 кун. Синов йилларида 
(1996-1998) нав киш лок хужалик касалликлари ва хашорат- 
лари билан зарарланмади. Нав сарик занг касалига чидамли.
Оргинатор маълумотига кура навнинг нон ёпиш ва 
хамир ш и ш сифати яхши.
ВОСТОРГ НАВИ
Нав П, П, Лукьяненко номидаги Краснодар кишлок 
хужалик илмий-тадкикот институтида яратилган. Республи­
ка шароитида 2005 йилдан бошлаб институт тажриба хужа- 
ликларида синалмокда.
Нав 
муаллифлари: 
Л.А.Беспалова, 
О.Ю.Пухрня, 
Р.О.Девоян, 
Н .П .Ф оменко, 
Ю.М.Пучков, 
В.М.Пучков,


В.Р.Керимов, В.А.Алфимов, Л.П .Ф илобок, И.Н.Кудряшов, 
Г.И. Букреева, П.В.Конотоп.
Келиб чикиши: Букдойнинг синтетик тури асосида 
чатиштириш комбинашясидан олинган дурагайдан икки 
карра танлаш усули билан яратилган. У мумий тавсифн: Нав 
ярим пакана, пояси ётиб колишга чидамли. Узок туриб 
колса хам дони тукилмайди. Тур хили Лютессенс, бошоги 
пирамидасимон, зичлиги ва узунлиги уртача, бошок кипиги 
каттик, донни махкам ушлаб туради.
Бошокча кипити елкаси кенг, тугри бироз кутарилган, 
томирланиши уртача ёки кучли. Бош ок кипиги тишчалари 
киска тугри, дони йирик, гухумсимон шаклда.
Хосилдорлиги: 
Махсулдорлик 
потенциали 
юкори. 
Ракобатли нав синовида гектаридан 93,7 центнерни таш кил 
этган.
Нонбоплик сифати: 1000 дона дон вазни 43-45 гр, дон 
натураси 800-815 гр/л. Дон сифати буйича “кимматбахо” 
бутдой гурухита киради.
Касалликларга чвдамлилиги: Сарик, кунгир, поя зан г 
касаллигига, ун шудринг ва чанг коракуя касалликларга ута 
чидамли. Се
1
ггориоз билан уртача касалланади. Совукка ва 
кургокчиликка чвдамлилиги юкори. Навни урта ва ю кори 
агрофонда етиштириш самарали.
Экиш муддати: минтака учун макбул мудцатларда.
Экиш мехёри: Гектарига 5,0 млн, экиш муддати кечик- 
канда эса 
6,0
млн. дона унувчан уруг хисобида белпшанади.
ПАМЯТР НАВИ
Нав П. П. Лукгяненко номидаги Краснодар киш лок 
хужалик илмий-тадкикот институтида яратилган. Республика 
шароитида 2005 йилдан бошлаб институт гажриба хужалик- 
ларида синалмокда.
Нав 
муаллифлари: 
В.Б.Тимофеева, В.Я.Ковгуненко, 
Л.Ф.Дудко, Л.А.Беспалова, И.Н.Кудряшев, Л ,П .Ф илобок, 
Ф. А. Колесников.
Келиб чикиши: 1256Т/ЛеДа/ПаНсцея дурагай понуля- 
дияларидан якка танлаш усули бЯлаи ярй!йлган.


Умумий тахрифи: .Нав ярим пакана, пояси ётиб колишга 
чидамли. Уртапишар. Узок туриб колса хам дони тукил- 
майди. Тур хили Лютессенс б о ш о т цилиндирсимон, зичли- 
ги ва узунлиги уртача, бошок кипот каттик, донни махкам 
ушлаб туради.
Бошокча 
к и п и р и
елкаси кенг, турри, бироз кутарилган, 
томирланиши уртача ёки кучли. Бошок кипири тишчалари 
киска турри, дони йирик, овал шаклда.
Хосилдорлиги: Махсулдорлик потенциали юкори. Гекта- 
ридан 90,0 центнерни ташкил этган.
Нонбоплик сифати: Дон сифати буйича “кучли” бурдой 
гурухига киради.
Касалликларга чидамлилиги: Сарик, кунгар, поя занг 
касалликларга, ун шудринг ва чанг коракуя касалликларга 
ута чидамли. Септориоз билан уртача касалланади. Совукка 
ва куррокчиликка чидамлилиги уртача.
Экиш муддати: Минтака макбул ва кечки муддатларда 
экиш мумкин.
Экиш мехёри: Гектарига 5,0 млн. белгиланади.
ЗАМИН 1
Келиб чикиши: “Замин” дон селекцияси ва урутчилиги 
илмий ишлаб чикариш маркази селекцион нави. Нав жахон 
коллекцияси намуналаридан Чилиз авини якка танлаш йули 
билан яратилган.
2004 йилдан Сурхондарё, Тошкент вилоятларининг 
сурориладиган ерларида кузги экиш муддатида истикболли 
навлар гурухига киритилган.
Биологик кузги. Грскум турига маттсуб.
Умумий тахрифи: Бошоги ок. призмасимон, уртача 
узунликда ва зич. Бош ок 
кипири
уртача хажмда, овал-тухум- 
симон, кам томирланган. Тишчиси узун, елкаси турри, 
баландрок, чоки аник, таркок, сарик, уртача каттикликда. 
Дони сарик-ок, донининг пастки кисми туксиз. 1000 та 
донасининг вазни 38,6-44,2 г.
Урта буйли навлар гурухига киради. Ётиб колиш ва 
тукилишга бардошли. К иш га чидамли.


Вегетация даври жанубий вилоятларда 190 кун. Тош кент 
вилояти шароитида 214 кун. Уртача дон хосилдорлиги 
Фаррона ва Тошкент вилояти шароитида 65-70 центнерни 
ташкил этди.
Касалликларга чидамлилиги: 
Нав кишлок хужалик 
касалликлар (сарик занг) билан кучсиз даражада 
10
% гама 
зарарланди.
Нонбоплиги: Навнинг технологик ва нон ёниш сифати 
яхши.
МОСКВИЧ
Бу нав Краснодардаги к/х И ТИ ва Шимолий Кубан 
кишлок хужалик тажриба станцияси олимларн томонидан 
яратилган. 2003 йилда нав сифагида тавсия этилди.
Келиб чикиши: Ички дурагай ва икки марта танлаш
йули билан олинган.
Умумий тахрифи: Б^йининг баландлиги уртача 90-100 
см, ётиб колишга чидамли уртача бошоклайди, дони бир 
вактда пишиб етилади. Бошоги трубасимон, узунлиги 
8 -1 0
см, зич, Лютессенс турига мансуб. Бошок учида уткир усим - 
талар бор. Бошокча кобири тухумсимон - овал, уртача узун­
лиги 

Download 11,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   194




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish