Tok rivojlanishini kuchaytiruvchi gibberellin kislota hosil qiluvchi sut achituvchi bakteriyalar

TOK RIVOJLANISHINI KUCHAYTIRUVCHI GIBBERELLIN KISLOTA HOSIL QILUVCHI SUT ACHITUVCHI BAKTERIYALAR
Obloqulov J.E.,Turayeva B.I, Davronov Q.D
Samarqand davlat universiteti, Samarqand, O’zbekiston
Bugungi kunga tok o’simligida turli xil abiotik va biotik omillar ta’sirida bir qator kasalliklar kelib chiqishi va hosildorligining kamayib ketishiga olib keldi. Fitogarmonlarga, auksin, gibberellin, sitokininlar, fenoksiatsetat kislota hosilalari va boshqalar kiradi. Fitogarmonlar o’simlikning yosh organlarida barglari, kurtaklari, ildiz va novda uchlarida sintezlanadi va boshqa organlariga harakatlanadi, o’sish hamda ontogenez jarayonlarini kuchaytiradi. Fitogarmonlar o’simliklarda juda oz miqdorda sintezlanadi va aktiv holatda bo’lmaydi, biologik faol moddalar saqlovchi biopreparatlar bilan oziqlantirilganda o’simlik tarkibidagi miqdorining ortishi hisobiga faollashadi, o’simlikning moddalar almashinuvi jarayonini tezlashtiradi, barg plastinka sathini kengaytiradi, yosh barg va novdalarning hosil bo’lishini qo’shimcha ildizlarning rivojlanishini taminlaydi. Boshqa metabolitlar jumladan vitaminlardan farqli ravishda o’simliklarda organlar shakillanishi jarayoni tezlashtiradi. Masalan gibberellin poyaning o’sishiga hamda mevalarning pishib yetilishiga, auksinlar ildiz rivojlanishini kuchaytiradi va yon ildizlar hosil bo’lishini taminlaydi. Sitokinin hujayraning bo’linish jarayonini kuchaytiradi. Gibberellinning tasir qilish mexanizimi. o’simlik tanasiga kirishi va o’simlikning o’suvchi qismidagi hujayralarning bo’linishini tezlashtirishi bilan izohlanadi. Gibberellinnlar qishloq xo’jaligi ekinlariga ijobiy ta’sir qiladi, samarali va xafsiz bo’ladi. Ildiz tizimini rivojlantirish va kasaliklarning oldini olish uchun o’simlikning ko’chatlik davrida foydalanish samarali ta’sir ko’rsatadi. Gk urug’lar va ildiz mevalardagi moddalar almashinuvini tezlashtiradi va ularning unib chiqishiga yordam beradi. GA₃ o’simlik o’sishini kuchaytiradi va hosildorlikni oshiradi. Ilmiy manbalarda fitogarmonlarning samaradorligi ayniqsa urug’siz mevalarda, uzumchilikda, kanop, tamaki va rezavor mevalarga yuqori bo’lishi aniqlangan.