To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Betonning qotishi. 
Beton normal sharoitda vaqt bo‘yicha sement va 
suv o‘rtasidagi kimyoviy jarayonlar natijasida qotadi. Beton markadagi 
mustahkamlikka erishmasdan a w a l qurishi yoki muzlashi strukturasining 
va xossalarining o ‘zgarishiga olib keladi.
Quruq issiq iqlim sharoitida beton buyum namligini saqlash maqsadida 
turli plyonkalar ishlatiladi.
Kuz-qish mavsumida betonni muzlashdan saqlash uchun isitish 
vositalarini qo‘llash, betonni issiqlik izolyatsiyasi m ateriallari bilan 
muhofazalash yoki beton tarkibiga suvni muzlatmaydigan kimyoviy 
qo‘shimchalar qo‘shish mumkin.
Portiand sement asosida tayyorlangan va normal sharoitda qotayotgan 
beton m ustahkam ligining vaqt b o ‘yicha o ‘sishi taqriban logarifm
qonuniyati orqali ifodalanishi mumkin:
83

---

Ign
Ь в
bunda: 
R„~n
sutkadagi betonning mustahkamligi (kamida 3 sut.);
R,2s-
betonning markadagi m ustahkamligi; 
n -
betonning qotish 
kunlari.
Bu usulda beton mustahkamligini aniqlash konstruksiyalari qolipdan 
bo‘shatishni belgilashda ishlatiladi. Beton mustahkamligining vaqt 
bo‘yicha o ‘sishini aniqroq bilish uchun aw aldan tayyorlangan, tajribalar 
asosida qurilgan grafiklar beton namunalarini 3,7,28, 90 sut. sinab 
mustahkamligi aniqlanadi.
Portiand sement asosida tayyorlangan beton mustahkamligi normal 
sharoitda 7-14 sut. 60-80 foiz markadagi mustahkamlikka erishadi. 
Betonning dastlabki vaqtdagi mustahkamligini oshirish uchun tez yoki 
o ‘ta tez qotuvchan portiand sement turlarini ishlatish yoki issiqlik bilan 
qayta ishlash mumkin. Beton qotishini tezlashtirish qoliplaming aylanma 
qayta ishlatilishi yoki monolit beton ishlatilganda qurilish sur’atini 
tezlashtirishga katta ta’sir ko‘rsatadi.